του Νίκου Γκολιόπουλου, στο περιοδικό Ecotec
Η πρωτοφανής λειψυδρία που αντιμετώπισαν διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία και η Αγγλία το περασμένο καλοκαίρι, καθώς και τα σκληρά μέτρα για την αντιμετώπισή της κυριάρχησαν στην Παγκόσμια Εβδομάδα Νερού (World Water Week) στην Στοκχόλμη. Παρά την έκπληξη που προκάλεσαν στην παγκόσμια κοινότητα, λόγω της έκτασης που έλαβαν σε ισχυρές χώρες της δύσης, αποτελούν απλώς άλλη μια έκφανση ενός γνωστού προβλήματος που πρόκειται να ενταθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 1 στους 3 ανθρώπους παγκοσμίως δεν έχει πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και μέχρι το 2056, η ζήτηση του νερού θα ξεπερνάει την προσφορά κατά 56%. Στις άνυδρες περιοχές, η διαχείριση του νερού είναι θέμα επιβίωσης. Συνεπώς, η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων θα αποτελέσει μια ακόμη βασική πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα κράτη, ειδικά στην Μεσόγειο, τα επόμενα χρόνια.
Το success story του Ισραήλ δημιουργήθηκε από την έντονη λειψυδρία που αντιμετώπιση η χώρα το 2002. Μέχρι το 2026, το Ισραήλ θα είναι η πρώτη χώρα παγκοσμίως που θα μπορεί να καλύψει το 100% των αναγκών ύδρευσής του μέσω μονάδων αφαλάτωσης. Συγχρόνως, καλύπτει το 45% των αναγκών άρδευσης με επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων.
Την ίδια ώρα, στην χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό επαναχρησιμοποίησης είναι 1%. Μεγάλο πλήθος πόλεων στην Ελλάδα υδρεύεται μέσω γεωτρήσεων (μικρών και μεγαλύτερων) που υποβαθμίζουν διαρκώς τον υδροφόρο ορίζοντα και πλέον διαθέτουν νερό αμφιβόλου ποιότητας. Επιπροσθέτως, τα δίκτυα ύδρευσης σε όλες τις πόλεις, καθώς γηράσκουν, εμφανίζουν σημαντικές διαρροές που μπορεί να ξεπερνούν σε ορισμένες περιπτώσεις και το 50%.
Το πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0» που αξιοποιεί πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης προβλέπει την κατασκευή έργων, ύψους άνω των 4 δις ευρώ, για την άρδευση πάνω από 1,3 εκατομμυρίων στρεμμάτων. Επιπλέον, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων ύδρευσης σε καθολική χρήση οικιακών έξυπνων υδρομέτρων βοηθούν το έργο τους, αλλά είναι πολυδάπανες και δεν λύνουν το πρόβλημα.
Ο συνδυασμός της επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων μαζί με την υιοθέτηση πρακτικών για την μείωση των απωλειών στα δίκτυα μπορούν να συμβάλλουν στην σημαντική εξοικονόμηση υδατικών πόρων και να μειώσουν τα αντίστοιχα κόστη, που αυξάνονται με την ενεργειακή κρίση. Ταυτόχρονα, η αντικατάσταση των γεωτρήσεων με μονάδες επεξεργασίας νερού από επιφανειακούς υδατικούς πόρους ή μονάδες αφαλάτωσης θα λύσει ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα. Παρόμοιες λύσεις πρέπει να δοθούν και στα νησιά, για τα οποία είναι άδικο να θυμόμαστε τα προβλήματά τους μόνο 2-3 μήνες ετησίως, την ώρα που στηρίζουν τόσο την εθνική οικονομία. Όλες αυτά τα ζητήματα, δύνανται να αποτελέσουν το αντικείμενο ενός επόμενου μεγάλου χρηματοδοτικού προγράμματος, που θα χρειαστεί η Ελλάδα για να θωρακιστεί την επόμενη δεκαετία. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει όλες οι περιοχές, να αποκτήσουν masterplan ύδρευσης με έναν κεντρικό συντονισμό και να προτεραιοποιηθούν οι ενέργειες με γνώμονα την άμεση αξία που δίνουν στους τελικούς χρήστες. Ακολούθως θα πρέπει να ενημερωθούν κατάλληλα οι καταναλωτές για αποφυγή σπατάλης του πόρου και εφαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής που θα ανακτά πλήρως το συνολικό κόστος του πόρου, καθώς και λειτουργίας και συντήρησης των υποδομών του.
Συμπερασματικά, η ύπαρξη εκτάκτων γεγονότων μείζονος σημασίας που καθόρισαν τις ζωές μας την τελευταία τριετία, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και η πανδημία, καθιστά κατανοητή την δυσκολία των πολιτικών ηγεσιών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο να θέσουν προτεραιότητα στα θέματα της διαχείρισης των υδατικών πόρων. Ωστόσο, όπως έγινε αντιληπτό και από τις διεργασίες στην Στοκχόλμη, η προτεραιοποίηση των αναγκών στη διαχείριση των υδατικών πόρων θα συμβάλλει στην θωράκιση απέναντι στην λειψυδρία και στην βιώσιμη διαχείριση των πόρων που αποτελεί υποχρέωση απέναντι στους πολίτες. Γι’ αυτό οφείλει να απασχολήσει περισσότερο τον δημόσιο διάλογο.