του Γεώργιου Μανώλη
Οι πρώτοι μπλε κάδοι για ανακύκλωση στην Ελλάδα εμφανίστηκαν περίπου το 2003. Με τα χρόνια, οι περισσότεροι έχουμε μάθει να διαχωρίζουμε τα απορρίμματά μας και να τα εναποθέτουμε σε αυτούς τους ειδικούς κάδους που συνήθως (ευτυχώς ή δυστυχώς) βρίσκονται δίπλα από αυτούς τους πράσινους/μαύρους των απορριμμάτων. Ωστόσο, σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, ακόμα παρατηρούμε λάθη όταν ανοίγουμε τους κάδους της ανακύκλωσης. Δεμένες σακούλες, συσκευασίες με υπολείμματα τροφών, κ.α. Τα λάθη αυτά, είτε γίνονται από απάθεια στο να προσαρμοστούν κάποιοι συμπολίτες μας στους κανόνες της ανακύκλωσης, είτε από άγνοια για τους κανόνες της ανακύκλωσης.
Όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας των μπλε κάδων, υπάρχουν κάποιοι κανόνες για την απόρριψη των ειδών προς ανακύκλωση. Οι κανόνες αυτοί αφορούν τόσο τα υλικά που πρέπει να ρίχνουμε, όσο και την προετοιμασία τους. Τα υλικά είναι σχεδόν γνωστά μετά από τόσα χρόνια, αλλά σίγουρα εκεί που υστερούμε είναι η προετοιμασία των αντικειμένων αυτών. Η σημασία της προετοιμασία που πρέπει να γίνει πριν απορρίψουμε τα υλικά στους μπλε κάδους είναι κυρίως λειτουργική και διευκολύνει την διαδικασία της διαλογής στα εργοστάσια ανακύκλωσης.
Το πιο συχνό λάθος
Ένα λάθος που γίνεται παντού είναι η απόρριψη των υλικών προς ανακύκλωση μέσα στους μπλε κάδους μαζί με την δεμένη σακούλα όπου τα μεταφέραμε/συλλέξαμε. Τα υλικά πρέπει να απορρίπτονται χύμα μέσα στους κάδους. Μπορεί οι σακούλες να είναι χρήσιμες για την συγκέντρωση των απορριμμάτων εντός της οικίας μας αλλά και για την μεταφορά τους στους κάδους, ωστόσο οι δεμένες σακούλες εμποδίζουν την μετέπειτα διαδικασία του διαχωρισμού και της διαλογής. Ακόμα, η συγκεκριμένη σακούλα μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί την επόμενη φορά για την μεταφορά των νέων υλικών προς ανακύκλωση, αντί να απορριφθεί. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο χαρτόκουτο για την συλλογή και την μεταφορά. Συνεπώς, η μεταφορά των υλικών προς ανακύκλωση μπορεί να γίνει με μια σακούλα, αλλά πρέπει τα υλικά να απορριφθούν χύμα και στην συνέχεια να απορριφθεί η σακούλα ξεχωριστά.
Το πιο «μυρωδάτο» λάθος
Δεδομένου ότι οι περισσότερες συσκευασίες που καταλήγουν στην ανακύκλωση περιείχαν κάποια είδη τροφίμων, είναι συχνό φαινόμενο ορισμένα υπολείμματα τροφών να παραμένουν σε αυτές. Τα υλικά πρέπει να είναι χωρίς από υπολείμματα τροφών. Τα υπολείμματα αυτά όσο καιρό παραμένουν στα σπίτια ή στους κάδους μέχρι να συλλεχθούν από τα ειδικά οχήματα, βρίσκονται υπό αναερόβιες συνθήκες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, εκλύονται δυσάρεστες οσμές τόσο μέσα στα σπίτια, στους κάδους αλλά κατά την διάρκεια του διαχωρισμού στα εργοστάσια συλλογής. Τις περισσότερες φορές αρκεί ένα μικρό τίναγμα ή ξέπλυμα στο σπίτι.
Το πιο «ογκώδες» λάθος
Είναι ένα λάθος που θα μπορούσε να συσχετιστεί κάπως με την απόρριψη των υλικών μέσα σε δεμένες πλαστικές σακούλες. Ωστόσο, το συγκεκριμένο λάθος αφορά τις ογκώδεις συσκευασίες όπως οι κούτες. Τα χαρτόκουτα πρέπει να είναι διπλωμένα πριν τοποθετηθούν μέσα στους κάδους. Σε περιοχές όπου οι μπλε κάδοι είναι λίγοι, η εξοικονόμηση χώρου μέσα στον κάδο είναι η πιο σημαντική παράμετρος. Πολλοί συμπολίτες μας βλέποντας τους μπλε κάδους γεμάτους, απορρίπτουν τα υλικά προς ανακύκλωση στον πράσινο κάδο των απορριμμάτων.
Το άγνωστο λάθος που μπορεί να δώσει «φτερά»
Πολλές από τις συσκευασίες που χρησιμοποιούμε έχουν αποσπώμενα, βιδωτά καπάκια. Το πιο συχνό λάθος είναι ότι τα μπουκάλια αυτά απορρίπτονται μαζί με τα καπάκια τους σφιγμένα. Τα καπάκια είναι συνήθως πλαστικά ενώ η συσκευασία μπορεί να είναι πλαστική, γυάλινη ή χάρτινη. Επομένως, πρέπει κι εκεί να γίνεται ένας ακόμα διαχωρισμός. Τα καπάκια δεν πρέπει να είναι βιδωμένα πάνω στα μπουκάλια.
Το πιο σημαντικό σε αυτή τη διαλογή είναι ότι σε πολλές πόλεις ή γειτονιές υπάρχουν ξεχωριστά σημεία διαλογής πλαστικών καπακιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρωτοβουλία «Το Καπάκι Να Κρατάς» στην πόλη του Ρεθύμνου. Σε πολλές, πραγματικά πολλές, γειτονιές υπάρχουν δοχεία συλλογής πλαστικών καπακιών τα οποία συλλέγονται ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Τα καπάκια αυτά συλλέγονται και το αντίτιμο διατίθεται σε οικογένειες που έχουν άτομα με αναπηρία.
Οι επίσημες οδηγίες και το μέλλον που πρέπει να απαιτήσουμε
Η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) που διαχειρίζεται τους μπλε κάδους και τους μπλε κώδωνες (μόνο γυάλινες συσκευασίες) σε όλη την Ελλάδα έχει αναρτήσει χρήσιμες οδηγίες για τα δύο αυτά συστήματα διαλογής. Οι οδηγίες αυτές αφορούν τα υλικά που πρέπει να απορρίπτονται στους μπλε κάδους και κώδωνες καθώς και την στοιχειώδη προετοιμασία που πρέπει να γίνεται.
Αναμφισβήτητα η ανακύκλωση είναι η πιο δημοφιλής διαδικασία στην κυκλική οικονομία. Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμα περισσότερα περιθώρια βελτίωσης. Τόσο ως προς την ποσότητα των προς ανακύκλωση υλικών, όσο προς την αύξηση του αριθμού των ροών των υλικών προς ανακύκλωση. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η άμεση ανάγκη για αύξηση του αριθμού των καφέ κάδων για οργανικά απόβλητα, των σημείων διαλογής ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών και των κάδων συλλογής υφασμάτων και υποδημάτων.
Παρόλα αυτά, ναι μεν η ανακύκλωση είναι η πιο διαδεδομένη διαδικασία, αλλά η αρχή της επαναχρησιμοποίησης βρίσκεται στη βάση της κυκλικής οικονομίας. Πριν μια εικοσαετία σκεφτόμασταν πως «πριν πετάξουμε κάτι, πρέπει να σκεφτούμε μήπως μπορούμε να το πάμε προς ανακύκλωση». Η επόμενη εικοσαετία και το σήμερα απαιτούν να αλλάξουμε αυτή τη σκέψη με το «πριν πάμε κάτι προς ανακύκλωση, πρέπει να σκεφτούμε μήπως μπορούμε να το επαναχρησιμοποιήσουμε».