Το 2021, μία χρονιά η οποία μας έφερε πιο κοντά από κάθε άλλη με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και την αναγνώριση της καταστροφικής δύναμής της, έφτασε στο τέλος της. Πλημμύρες, πυρκαγιές και καύσωνες την σκιαγραφούν μαζί με τα τραύματα που αυτά τα φυσικά φαινόμενα άφησαν στο πέρας τους. Το παρήγορο, όμως, έτσι ώστε η φετινή χρόνια να έχει κλείσει δίνοντας ένα ελπιδοφόρο αύριο στο 2022, είναι η χρηματοδότηση ύψους 50 εκατ. ευρώ για το «Πρόγραμμα Προστασίας Δασών» για την οποία υπέβαλλε αίτηση το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ με σκοπό μελέτες και δράσεις καθαρισμών για αντιπυρική προστασία. Η χρηματοδότηση αυτή, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «αναγκαίο κακό» ύστερα από το φετινό καλοκαίρι που γίναμε για ακόμα μία φορά μάρτυρες πυρκαγιών που καταστρέφουν τους πολύτιμους δασικούς μας πνεύμονες και τις περιουσίες μας, απειλούν συνεχώς ανθρώπινες ζωές ενώ παράλληλα με τα σπίτια και τις καλλιέργειες που καίγονται, τα ζώα πεθαίνουν και τόσο οι πυροσβέστες όσο και οι εθελοντές εξαντλούνται σε μία άνιση μάχη με την κλιματική κρίση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι χαμένες περιουσίες και τα νεκρά ζώα στην Αττική, οι δραματικές εικόνες στην Εύβοια, η απειλή στο μοναδικό πράσινο και την πολιτισμική μας κληρονομιά στην Πελοπόννησο.
Έχοντας έρθει, επομένως, σε τόσο άμεση επαφή με τις συνέπειες των πυρκαγιών, οι οποίες μας έδειξαν ότι η καταστολή δεν αρκεί και ότι μόνο η ουσιαστική πρόληψη με στοχευμένα μέτρα και με συνεργασία κοινωνίας και φορέων μπορεί να θωρακίσει μικτές περιοχές, οικισμών και δάσους, πρέπει να αναζητήσουμε αρχικά τα αίτια που οδηγούν σε αυτές και στην συνέχεια τα μέτρα που πρέπει να παρθούν.
Οι κίνδυνοι, λοιπόν, που οδηγούν σε δασικές πυρκαγιές είναι τόσο φυσικοί όσο και ανθρωπογενείς και έτσι δημιουργούν δύο μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία των φυσικών κινδύνων συγκαταλέγονται η μεγάλη συγκέντρωση και η σύνθεση αναφλέξιμου υλικού, όπως ξερά φύλλα, πευκοβελόνες, ξερά κλαδιά κτλ, οι ισχυροί και ξεροί άνεμοι (μελτέμια) και οι υψηλές θερμοκρασίες. Επίσης τα δάση πολλές φορές είναι αδιαπέραστα και απρόσιτα καθώς δεν υπάρχουν δρόμοι και μονοπάτια, συν τις άλλοις και τα ίδια περιέχουν εύφλεκτα δασικά είδη με ελάχιστη υγρασία, όπως τα δάση χαλεπίου πεύκης, αειφύλλων-πλατυφύλλων, φρυγανότοποι κτλ. Όσο για την δεύτερη κατηγορία κινδύνων βλέπουμε να συγκαταλέγονται το άναμμα φωτιάς μέσα σε κατασκηνώσεις ή χώρους αναψυχής χωρίς τη λήψη προληπτικών μέτρων, τα υπολείμματα υλοτομιών κοντά σε δασικούς δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας, οι σκουπιδότοποι και σωροί απορριμμάτων γύρω από οικιστικές και βιομηχανικές περιοχές κοντά στα δάση, το κόψιμο αγροτικών υπολειμμάτων αλλά και η απρόσεκτη χρήση του τσιγάρου μέσα στο δάσος.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι τα αίτια που οδηγούν στην πυροδότηση μιας πυρκαγιάς είναι πολλά όμως μπορούν να προληφθούν αν η πολιτεία λάβει τα κατάλληλα μέτρα.
Συγκεκριμένα είναι απαραίτητη μια ολοκληρωμένη και διαφανή ανάλυση των πυρκαγιών και η λήψη αντίστοιχων στοχευμένων μέτρων σε κάθε περιοχή. Χρειάζεται, επιπλέον, η σύνταξη κοινών σχεδίων αντιπυρικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο, με σαφή προληπτικό προσανατολισμό και ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας, η πλήρη ενεργοποίηση του συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας και η άμεση ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, χωρίς καμία δικαιολογία καθυστέρησης για τακτοποίηση αυθαίρετων «οικιστικών πυκνώσεων» σε δάση. Τέλος, είναι σημαντική η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, που πριμοδοτεί την δημιουργία οικισμών οπουδήποτε, χωρίς καμία εκτίμηση της περιβαλλοντικής τους επίπτωσης και των σοβαρών κινδύνων για ανθρώπινες ζωές και υποδομές καθώς και η συντονισμένη και ολιστική αποκατάσταση των καμένων φυσικών και αγροδασικών οικοσυστημάτων με βάση τις ανάγκες και τις δυνατότητες αναγέννησης της φυσικής βλάστησης.
Εν κατακλείδι, γίνεται φανερό ότι τόσο οι κίνδυνοι που οδηγούν σε μια πυρκαγιά όσο και τα μέτρα πρόληψης που πρέπει να παρθούν έτσι ώστε να μην ξαναντικρίσουμε εικόνες ανάλογες και ίσως χειρότερες από αυτές του φετινού καλοκαιριού, αποτελούν ένα μικρό λιθαράκι μπροστά στις καταστροφικές συνέπειες αυτών. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όταν έρχεται η ώρα να σβήσουμε μία πυρκαγιά είναι ήδη αργά και ότι στον κόσμο που διαμορφώνει πλέον η περιβαλλοντική κρίση δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια επιλογής πέρα από το να ενώσουμε τις δυνάμεις για την προστασία των δασών!