της Μαρίας Λήδας Καραμάνη, προπτυχιακή Φοιτήτρια της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ
H προσιτή και καθαρή ενέργεια (affordable and clean energy) είναι η πλέον μεγαλύτερη πρόκληση για τις σύγχρονες κοινωνίες. Αποτελεί τον 7ο και πιο κρίσιμο στόχο βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το 2030. Καθαρή ενέργεια σημαίνει χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, κάτι που μας οδηγεί στις εξής γενικές εναλλακτικές λύσεις: αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική και πυρηνική ενέργεια.
Η πυρηνική ενέργεια θεωρείται ότι μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μέσο για την ενεργειακή μεταστροφή του πλανήτη. Με λίγα λόγια, η θερμότητα που παράγεται από τον πυρηνικό αντιδραστήρα μετατρέπει το νερό σε ατμό, ο οποίος με τη σειρά του κινεί ένα στρόβιλο παράγοντας τελικά ηλεκτρική ενέργεια. Η όλη διαδικασία πραγματοποιείται χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η ενέργεια αυτή μπορεί να καλύψει τεράστιες ενεργειακές ανάγκες. Σε αντίθεση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούν τον άνεμο, τον ήλιο ή το νερό, η πυρηνική ενέργεια έχει το μεγαλύτερο συντελεστή απόδοσης αφού εγγυάται συνεχή παραγωγή όλο το χρόνο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ ένας πυρηνικός αντιδραστήρας παράγει τόση ενέργεια όση 3 εκατομμύρια φωτοβολταϊκά πάνελ των 320 Watts και όση 430 περίπου ανεμογεννήτριες των 2,3MW.
Η χρήση της πυρηνικής ενέργειας αναμένεται να επεκταθεί λοιπόν τα επόμενα χρόνια. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) εκτιμά μελλοντικά σενάρια για τον διαμοιρασμό της πρωτογενούς ενέργειας μέχρι το 2040 προβλέποντας ακόμα και τριπλασιασμό της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας.
Τι σημαίνει όμως αυτό για τον άνθρωπο και το περιβάλλον; Οι μεγαλύτερες ανησυχίες αφορούν τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων και την πιθανότητα πυρηνικών ατυχημάτων. Είναι γνωστό ότι τα πυρηνικά απόβλητα είναι τοξικά και παραμένουν τοξικά για πολλά χρόνια θέτοντας το ερώτημα για τον αντίκτυπο στην ανθρώπινη και περιβαλλοντική υγεία. Αύξηση των πυρηνικών σταθμών και επέκταση της πυρηνικής ενέργειας έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση των πυρηνικών αποβλήτων και των εκτάσεων γης που αυτά διατίθενται. Ακόμα, τα ατυχήματα του παρελθόντος δεν έχουν αφήσει περιθώριο στον κοινό άνθρωπο να εμπιστευτεί την πυρηνική ενέργεια. Ο φόβος λοιπόν για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάποιο καιρικό φαινόμενο ή σεισμός στις εγκαταστάσεις των πυρηνικών αντιδραστήρων έχει εμποδίσει μέχρι τώρα την περαιτέρω ανάπτυξη της πυρηνικής τεχνολογίας. Κάποιες χώρες μάλιστα, με μεγάλη συμμετοχή στην παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, όπως η Γαλλία και η Γερμανία έχουν αποφασίσει σταδιακή μείωση της χρήσης της, στρεφόμενες σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.
Βέβαια ο σχεδιασμός τέτοιων κατασκευών μεγάλης σημασίας γίνεται με υψηλούς συντελεστές ασφαλείας για μεγάλη αντοχή έναντι δυνάμεων ανέμου, σεισμού και άλλων καιρικών και μη παραγόντων. Γι’ αυτό πρόκειται και για δαπανηρές κατασκευές.
Τελικά, η πυρηνική ενέργεια αδιαμφησβήτητα μπορεί να δώσει λύση στο ενεργειακό πρόβλημα μειώνοντας σημαντικά τη συγκέντρωση CO2, αλλά με τι ρίσκο; Γιατί εάν κινδυνεύει η ανθρώπινη ζωή αλλά και το ίδιο το περιβάλλον που προσπαθεί να σώσει εξαρχής, τότε δεν μπορεί να αποτελεί πραγματικά μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο ορισμός αυτής άλλωστε είναι η ικανοποίηση των αναγκών του παρόντος χωρίς την διακινδύνευση του μέλλοντος των επόμενων γενεών. Γι’ αυτό κρίνεται πολύ σημαντική η ενημέρωση της ευρύτερης κοινότητας για το μηχανισμό λειτουργίας, τα μέτρα ασφάλειας και γενικότερα το πλαίσιο των πυρηνικών προγραμμάτων. Μόνο γνωρίζοντας σε βάθος θα μπορέσουμε να κρίνουμε και να αποφασίσουμε για το μέλλον του πλανήτη μας αλλά και του ανθρώπου.
Βιβλιογραφία:
1. Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση (World Nuclear Association), Nuclear Energy and Sustainable Development (Απρίλιος 2020) (Σύνδεσμος)
2. Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση (World Nuclear Association), Nuclear Power in France (Ιανουάριος 2021) (Σύνδεσμος)
3. Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ (Office of Nuclear Energy), Infographic: How Much Power Does A Nuclear Reactor Produce? ( Μάρτιος 2021) (Σύνδεσμος)
4. Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency), Nuclear Energy for a Net Zero World (Σεπτέμβριος 2021) (Σύνδεσμος)
5. Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (World Meteorological Organization), The State of the Global Climate 2020 (2021) (Σύνδεσμος)