Από τον Μάρτιο του 2020 οπότε και τοποθετείται ημερολογιακά η έναρξη της πανδημικής κρίσης οι κοινωνικές και συνάμα οι οικονομικές αλλαγές που επήλθαν ως συνέπειες αυτής, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι ποικίλες και τεράστιες.
Η υγειονομική-οικονομική κρίση που βιώνει η ανθρωπότητα εξελίσσεται παράλληλα και σε περιβαλλοντική, αφήνοντας εδώ και 2 χρόνια ανεξίτηλα το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα.
Οι μεγάλης διάρκειας περίοδοι εγκλεισμού (lockdowns) σε συνδυασμό με την επιβεβλημένη βάσει των οδηγιών των αρμόδιων κρατικών οργάνων (CDC, FDA, WHO, ΕΟΔΥ) κοινωνική απομόνωση των θετικώς διαγνωσμένων και νοσούντων για τα προβλεπόμενα από τα υγειονομικά πρωτόκολλα χρονικά διαστήματα δημιούργησαν τις συνθήκες εξαιτίας των οποίων η κατανάλωση συσκευασμένων τροφίμων, ειδών super market και φαγητού (παράδοση φαγητού κατ΄οίκον [delivery]) παρουσίασε τεράστια αύξηση συγκρινόμενη με την προ-πανδημική περίοδο που ανήλθε σε ποσοστά έως και 50%.
Σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε επίσης στις αγορές συσκευασμένων τροφίμων μακράς διάρκειας, ιδιαιτέρως κατά το πρώτο διάστημα της πανδημίας, οπότε και οι γνώσεις σχετικά με τον ιό και τις επιπτώσεις του βρίσκονταν υπό διερεύνηση. Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση της Νορβηγίας όπου και παρουσιάστηκε αύξηση στην αγορά συσκευασμένων/κατεψυγμένων τροφίμων και ξηράς τροφής κατά περίπου 40% ως συνέπεια της πανδημίας (www.statista.com). Αντίστοιχα φαινόμενα όπως είναι λογικό παρατηρούνται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία αλλά και στις ΗΠΑ.
Όπως μπορεί να διαπιστωθεί από τα σχετικά στοιχεία, πέραν των συσκευασμένων ειδών διατροφής τεράστια αύξηση παρουσιάζουν συγκεκριμένα προϊόντα όπως τα αντισηπτικά χεριών, είδη πρώτων βοηθειών, γάντια μιας χρήσης, είδη οικιακής καθαριότητας, απορρυπαντικά και αρκετά αλλά. Η σύσταση για την εντατική και καθολική χρήση των ανωτέρω, είχε ως αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση του όγκου των παραγόμενων αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικότερα σε ότι αφορά στα είδη ατομικής προστασίας και πιο συγκεκριμένα της μάσκας και των γαντιών μια χρήσης, καθίσταται σαφές ότι η υποχρεωτική χρήση της σε αρκετές χώρες μεταξύ των οποίων και Ελλάδα εκτόξευσε την κατανάλωση των συγκεκριμένων ειδών σε εκατομμύρια τεμάχια ημερησίως. Λαμβάνοντας υπόψη τον επισήμως καταγεγραμμένο παγκόσμιο πληθυσμό σε συνδυασμό με το ότι κάθε πολίτης καθημερινά χρησιμοποιεί τουλάχιστον μία με δύο μάσκες αποκτούμε μια κατά προσέγγιση εικόνα της ποσότητας.
Τα είδη ατομικής προστασίας (γάντια, μάσκες) χαρακτηρίζονται μετά τη χρήση τους ως μολυσμένα. Παρόλα αυτά για τη διαχείρισή τους δεν ακολουθείται αντίστοιχη οδός με εκείνη που έχει υιοθετηθεί και εφαρμόζεται στα απόβλητα υγειονομικού τύπου που απορρίπτονται (στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες) ως κοινά απόβλητα μαζί με αστικά, καταλήγοντας προς διάθεση σε ΧΥΤΑ. Αντίστοιχες πρακτικές εφαρμόζονται και όσον αφορά στη διαχείριση των απορριπτόμενων διαγνωστικών τεστ, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε 5 εκατομμύρια τεστ ανά ημέρα.
Η κατάρρευση των δικτύων εφοδιασμού αγαθών και διαχείρισης αποβλήτων εξαιτίας της πανδημίας συνδυαζόμενες με την αδυναμία διαχείρισης των παραγόμενων αποβλήτων τα οποία πολλαπλασιάστηκαν για τους λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω, οδήγησαν ακόμα και προηγμένες τεχνολογικά χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, να επιστρέψουν σε παραδοσιακές μεθόδους (καύση αποβλήτων, διάθεση σε ανοιχτές χωματερές). Στο πλαίσιο της εκτάκτου ανάγκης εγκαταλείφθηκαν βιώσιμες πρακτικές (ανακύκλωση) με ότι αυτό συνεπάγεται ως προς τις δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εν λόγω επιλογών.
Η κατάσταση αυτή ανέδειξε την ανάγκη για συνολική αναμόρφωση του γενικού πλαισίου διαχείρισης των αποβλήτων. Πιο συγκεκριμένα ο σχεδιασμός των μελλοντικών πολιτικών θα πρέπει να πραγματοποιηθεί λαμβάνοντας υπόψη όλα τα επιμέρους στάδια της διαχειριστικής αλυσίδας (παραγωγή, συλλογή, μεταφορά, ανάκτηση υλικών, ανακύκλωση, κλπ) με γνώμονα τον μετασχηματισμό πόλεων και κοινωνιών στο πλαίσιο των επιδιωκόμενων στόχων της αειφόρου βιώσιμης ανάπτυξης.