Του Δημήτρη Ζάρρα
Εν μέσω κλιματικής αλλαγής και της ευρύτερης άκρως απότομης στροφής μακριά από τα ορυκτά καύσιμα και προς τις φιλικές προς το περιβάλλον ενεργειακές πηγές, έως το 2050 σχεδόν το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος θα προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), καθώς μειώνεται σημαντικά το κόστος αιολικής και ηλιακής ενέργειας, συν το κόστος αποθήκευσης σε μπαταρίες. Πέραν της στροφής προς τις ανανεώσιμες, μέσα στις τρεις επόμενες δεκαετίες προβλέπεται και 62% αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρικό ρεύμα, με επενδύσεις 13,3 δισ. δολαρίων σε νέα projects.
H σταδιακή μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα έχει τεράστιες επιπτώσεις στις ενεργειακές αγορές και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια και η αποθήκευση σε μπαταρίες θα επιτρέψουν τη μείωση των εκπομπών ρύπων στα όρια που προβλέπει η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα τουλάχιστον έως το 2030, σύμφωνα με την έκθεση του BloombergNEF (BNEF). Έπειτα όμως από αυτή την ημερομηνία, οι χώρες ανά τον κόσμο θα χρειασθούν άλλες τεχνολογίες για μεγαλύτερες μειώσεις στις εκπομπές ρύπων και με εύλογο κόστος, όπως επισημαίνει ο αναλυτής της BNEF.
Έως το 2050, οι αιολικές και ηλιακές πηγές θα καλύπτουν το 50% των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών, με τις υπόλοιπες ανανεώσιμες (όπως υδροηλεκτρική και πυρηνική) να αντιπροσωπεύουν το 21%, με βάση τα στοιχεία της BNEF. Η αύξηση της συμμετοχής των ανανεώσιμων είναι σε βάρος του άνθρακα, το μερίδιο του οποίου στο παγκόσμιο ενεργειακό μίγμα προβλέπεται να μειωθεί στο 12% το 2050 από 37% σήμερα.
Οι τιμές φυσικού αερίου και άνθρακα βουλιάζουν στην Ευρώπη, υπό την απειλή των φθηνότερων τιμών καθαρής ενέργειας, που κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς και τείνει να θέσει εκτός παιχνιδιού τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό δείχνει ότι κάτι πάει να αλλάξει. Τόσο το φυσικό αέριο όσο και ο άνθρακας γνώρισαν τις τελευταίες ημέρες απώλειες για τέταρτη συναπτή εβδομάδα, με το φυσικό αέριο να προβλέπεται ότι στο πρώτο εξάμηνο θα παρουσιάσει τη μεγαλύτερη πτώση εδώ και μία δεκαετία. Εξέλιξη που επιτείνεται ακόμη περισσότερο από την αφθονία προσφοράς σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που καταφθάνει στην Ευρώπη.
Το LNG είναι τόσο φθηνό σήμερα που ανταγωνίζεται σχεδόν μόνο τον άνθρακα, του οποίου η ζήτηση φαίνεται να περιορίζεται, αν και κάποιοι αναλυτές προβλέπουν ότι η πτωτική πορεία του θα σταματήσει. Τα προθεσμιακά συμβόλαια φυσικού αερίου στην Ολλανδία, που θεωρούνται ορόσημο για την Ευρώπη, απώλεσαν το ήμισυ της αξίας τους. Τα προθεσμιακά άνθρακα παράδοσης το επόμενο έτος «είδαν» τις τιμές τους να χάνουν το ένα τέταρτο της αξίας τους, καθώς ο ήπιος χειμώνας διατήρησε τα αποθέματα στα ευρωπαϊκά λιμάνια σε ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα.
Από την άλλη πλευρά, οι ΑΠΕ διεκδικούν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, με την παράκτια παραγωγή αιολικής και ηλιακής ενέργειας να γίνεται πολύ πιο φθηνή από τη μέση τιμή ενέργειας στις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης. Η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει την αποφασιστικότητα της Ευρώπης να σταματήσει σταδιακά τη χρήση του άνθρακα. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία, έχει θέσει ως στόχο να αποδεσμευθεί από την παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες. Η Βρετανία, για πρώτη φορά από τη Βιομηχανική Επανάσταση, παρήγε ηλεκτρική ενέργεια χωρίς να χρησιμοποιήσει ούτε ένα γραμμάριο άνθρακα επί 15 ημέρες, καθώς επιταχύνει τις προσπάθειές της να καταργήσει σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα. Ο εθνικός φορέας εκμετάλλευσης του βρετανικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ανακοίνωσε ότι ετοιμάζεται να προσαρμόσει τα συστήματά του ώστε να μπορεί να λειτουργήσει με 100% ανανεώσιμη ενέργεια μέχρι το 2025. Η επίσημη πολιτική της κυβέρνησης είναι η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα μέχρι το 2025 και ο φορέας εκμετάλλευσης του δικτύου οφείλει να αναπτύξει ένα σύστημα στο οποίο δεν χρειάζεται υποστήριξη από τον άνθρακα ή το φυσικό αέριο.
Την ίδια στιγμή, η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας στις ΗΠΑ βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1994, ενώ η Κίνα, παρότι εξακολουθεί να κατέχει το ρεκόρ της μεγαλύτερης κατανάλωσης άνθρακα στον κόσμο, επενδύει σήμερα πάνω από 100 δισ. δολάρια ετησίως στην επέκταση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, περισσότερα δηλαδή απ’ ό,τι δαπανούν ΗΠΑ και Ε.Ε. μαζί.
Για την Ελλάδα, σε 533 ανήλθαν συνολικά στο διάστημα Δεκεμβρίου 2018 – Μαρτίου 2019 οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), για την υλοποίηση έργων ΑΠΕ, συνολικής ισχύος 6 GW, όπως επισήμανε ο συντονιστής της Ομάδας Διαγωνιστικών Διαδικασιών ΑΠΕ και διευθυντής του γραφείου Τύπου και δημοσίων σχέσεων της ΡΑΕ, Διονύσης Παπαχρήστου, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «παρατηρούμε έκρηξη επενδυτικού ενδιαφέροντος στον συγκεκριμένο τομέα».
Βεβαίως, θα πρέπει να γίνουν ακόμη πάρα πολλά για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή, όπως για παράδειγμα να απαγορευτούν σταδιακά τα ντιζελοκίνητα οχήματα, να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση των κατοικιών, να μειωθεί η κατανάλωση κρέατος και να φυτευτούν εκατομμύρια δέντρα. Όμως, είναι μια δυναμική αρχή για μια νέα Ενεργειακή εποχή, η οποία θα ξετυλιχτεί – και ήδη ξετυλίγεται – μπροστά στα μάτια μας εντός των επόμενων δεκαετιών. Το ζήτημα είναι να είμαστε μέρος της προσπάθειας και να την ενθαρρύνουμε.
