του Ιωάννη Δέλη
Η μικροκινητικότητα αποτελεί μια νέα καινοτόμο λύση αστικών μεταφορών, με στόχο την παροχή εναλλακτικών επιλογών για μεταφορές μικρής απόστασης στο περιβάλλον μιας πόλης και την μείωση της εξάρτησης από τα ιδιωτικά μηχανοκίνητα οχήματα. Ο όρος της μικροκινητικότητας αναφέρεται στην χρήση ενός φάσματος οχημάτων που λειτουργούν με ταχύτητες κατά κανόνα που δεν υπερβαίνουν τα 45 χιλιόμετρα/ώρα. Τα εν λόγω προϊόντα περιλαμβάνουν ποδήλατα, σκούτερ, τροχοσανίδες, segways και άλλα, τα οποία μπορεί να είναι ηλεκτροκίνητα ή ακόμα και ηλεκτρικά. Τα οχήματα αυτά χρησιμοποιούνται για αποστάσεις γύρω στα 5 χιλιόμετρα, οι οποίες αποτελούν το 50% με 60% των μετακινήσεων σε πυκνοκατοικημένες χώρες όπως η Κίνα.
Τον τελευταίο χρόνο, λόγω της πανδημίας που έχει πλήξει την ανθρωπότητα, η λύση της μικροκινητικότητας έχει επανέλθει δυναμικά στο προσκήνιο, ενώ οι δημόσιες συγκοινωνίες έχουν δεχτεί σημαντικό πλήγμα στη ζήτησή τους, σε σύγκριση με τα άλλα μοντέλα μετακίνησης. Συνεπώς, παρουσιάζεται μια σπουδαία ευκαιρία για την λήψη των κατάλληλων μέτρων που θα προωθούν περαιτέρω την ήδη υπάρχουσα χρήση της μικροκινητικότητας, ώστε να πραγματοποιηθεί ένα μεγάλο βήμα ως προς την βιώσιμη αστική κινητικότητα.
Η μικροκινητικότητα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα της πράσινης πόλης. Ήδη, χιλιάδες επωφελούνται από την χρήση τους σε πολλές χώρες της Ασίας, της Ευρώπης και των ΗΠΑ, με τους χρήστες της Ευρώπης να ξεπερνούν τα 20 εκατομμύρια, αναδεικνύοντας έτσι πολλά από τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει γύρω από τους πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης και ειδικά στον τομέα του περιβάλλοντος. Ειδικότερα, σε σχετική μελέτη που πραγματοποιείται στο Παρίσι από το 2019 για τις πιθανές ωφέλειες που μπορεί να έχει η μικροκινητικότητα στο περιβάλλον, προκύπτει πως οι ρύποι του διοξειδίου του άνθρακα έχουν μειωθεί θεαματικά. Παράλληλα, η αυξημένη χρήση του φάσματος των οχημάτων που περιλαμβάνει ο όρος της μικροκινητικότητας σημαίνει και ανάλογη μείωση των ιδιωτικών οχημάτων στο κέντρο της πόλης, γεγονός που επιφέρει αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ηχορύπανσης.
Στην Ελλάδα, η λύση της μικροκινητικότητας έχει επίσης αρχίσει να εφαρμόζεται στο πλαίσιο των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (Σ.Β.Α.Κ.). Συγκεκριμένα, έγινε εισαγωγή ηλεκτρικών σκούτερ που τίθενται προς κοινή χρήση, των οποίων η μέγιστη ταχύτητα μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 25 χιλιόμετρα/ώρα και τα οποία είναι εξοπλισμένα με φρένα, φώτα, καθώς και ηχητικές προειδοποιήσεις με σκοπό την επίτευξη της μέγιστης ασφαλείας για τους χρήστες τους. Ωστόσο, τα οχήματα αυτά προβλέπεται να μπορούν να κινηθούν τόσο στα πεζοδρόμια ( αν η ταχύτητά τους δεν ξεπερνά τα 6 χλμ/ώρα), όσο και στον δρόμο, αρκεί το όριο ταχύτητάς του να μην ξεπερνά τα 50 χλμ/ώρα. Επιπλέον, στα τέλη του 2020 πραγματοποιήθηκε η θεσμοθέτηση νόμου για την προώθηση της μικροκινητικότητας, στοχεύοντας στα Ελαφριά Προσωπικά Ηλεκτρικά Οχήματα (ΕΠΗΟ). Συνολικά, αν και έχουν γίνει οι πρώτες προσπάθειες αξιοποίησης της μικροκινητικότητας, δεν αποτελεί ακόμα δημοφιλή τρόπο μετακίνησης μέσα στα όρια της πόλης.
Επομένως, προκύπτει το ζητούμενο της εύρεσης τρόπων προώθησης της μικροκινητικότητας στα κέντρα των αστικών περιοχών, τόσο στην χώρα μας, όσο και συνολικά στην Ευρώπη. Πρωταρχική μέριμνα αποτελεί η εξασφάλιση της ασφαλούς κινητικότητας, καθώς αποτελεί βασικό κριτήριο επιλογής του εκάστοτε μεταφορικού συστήματος. Σε έκθεση που δημοσίευσε το Διεθνές Φόρουμ Μεταφορών (ITF) τον Φεβρουάριο του 2020 εξάγεται το συμπέρασμα πως οι αναβάτες των ηλεκτρονικών ποδηλάτων και σκούτερ διατρέχουν τους ίδιους κινδύνους με τους κοινούς ποδηλάτες, για τους οποίους, ο πραγματικός κίνδυνος είναι τα βαριά μηχανοκίνητα οχήματα, που αναπτύσσουν πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες, με αποτέλεσμα να εμπλέκονται στο 80% των μοιραίων δυστυχημάτων με ποδηλάτες. Ακόμα, λαμβάνοντας υπόψη πως ένα μέσο μικροκινητικότητας μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα μέχρι και 30 με 40 χλμ/ώρα, η χρήση του πεζοδρομίου για την κίνησή τους κρίνεται ριψοκίνδυνη για τους πεζούς. Συνεπώς, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως απαιτείται η δημιουργία οριοθετημένων ζωνών κίνησης των μέσων μικροκινητικότητας, οι οποίες θα τις διαχωρίζουν από τους δρόμους κυκλοφορίας βαρέων οχημάτων και παράλληλα θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια των πεζών. Επιπλέον, θετικό αντίκτυπο στην ασφάλεια της μικροκίνησης θα έχει η εφαρμογή μέτρων προσαρμογής της κυκλοφορίας στα κέντρα των πόλεων, όπως η μείωση των ορίων κυκλοφορίας ή η δημιουργία μικρότερων οικοδομικών τετραγώνων, ώστε να μην υπάρχει η ευκαιρία ανάπτυξης μεγάλων ταχυτήτων λόγω της πύκνωσης των κόμβων.
Συμπερασματικά, η μικροκινητικότητα μπορεί να αποτελέσει μια αξιόπιστη λύση για την εφαρμογή της πολιτικής της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Αν και έχουν γίνει ήδη τα πρώτα βήματα αξιοποίησής της τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, δεν αποτελεί ακόμα δημοφιλή τρόπο μετακίνησης, λόγω της έλλειψης της οργάνωσης των υποδομών και της λειτουργικότητάς της. Έτσι, μέσω της σωστής προώθησης και της αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν από την εφαρμογή της, πρόκειται να αναζωογονηθούν περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά τα αστικά κέντρα.