Ένα κυριακάτικο φθινοπωρινό βροχερό πρωινό καθόμουν στο σαλόνι του σπιτιού μου και κοιτούσα την βροχή που έπεφτε ασταμάτητα. Καθώς οι σταγόνες έπεφταν με ορμή στο παράθυρο και ακούγονταν τα νερά να τρέχουν στις υδρορροές και στους δρόμους, ακατάστατες σκέψεις περνούσαν από το μυαλό μου. Μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Έχουμε συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις της χρήσης ορυκτών καυσίμων στο περιβάλλον, στην ατμόσφαιρα, στο κλίμα; Τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στον τομέα των μεταφορών, γίνονται ταχύτερα και αποδοτικότερα. Πόσο εύκολη είναι όμως η στροφή στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα; Όλες αυτές οι σκέψεις μου δημιουργούσαν ένα αίσθημα απαισιοδοξίας για το μέλλον της Γης ,για το πού πηγαίνουμε.
Σαν ηλιαχτίδα μέσα στο σκοτάδι της απαισιοδοξίας μου, τράβηξε την προσοχή μου μια συνέντευξη του Ολλανδού πρέσβη Κασπάρ Βέλντκαπ με αφορμή την «Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας», που διάβασα λίγο αργότερα στο περιοδικό «Κ» της «Καθημερινής». Εκείνη τα στιγμή κατάλαβα, για μια ακόμα φορά, ότι όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος, ότι ακόμα και μικρές καθημερινές πρωτοβουλίες και ενέργειες μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη μείωση των ρύπων από τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Μια τέτοια λοιπόν ενέργεια είναι η χρήση του ποδηλάτου. Στην Ολλανδία ,χώρα με 17.000.000 κατοίκους υπάρχουν περισσότερα από 22.000.000 ποδήλατα δηλαδή περίπου 1,3 ποδήλατα/κάτοικο. Σε πολλές πόλεις όπως το Παρίσι , η Κοπεγχάγη ,η Βαρκελώνη, η Νέα Υόρκη, το Τελ Αβίβ το ποδήλατο γίνεται όλο και πιο δημοφιλές. Ο κ. Κασπάρ Βέλντκαπ στη συνέντευξή του αναφέρει πως «η ποδηλασία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας». Υπάρχουν 32.000 χμ αποκλειστικά ποδηλατοδρόμων και πολλές ακόμα τοπικές οδοί που τα ποδήλατα τις μοιράζονται με άλλα οχήματα. Οι Ολλανδοί πολίτες διανύουν 800 χμ τον χρόνο με το ποδήλατο και το χρησιμοποιούν για κάθε είδους μεταφορά. Χαρακτηριστικά, το 80% του πληθυσμού ποδηλατεί τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
Αφορμή για την στροφή αυτή στα ποδήλατα, στάθηκε η επιθυμία για επανασχεδιασμό των πόλεων γύρω από τους αυτοκινητόδρομους τις δεκαετίες του 60 και του 70. Η ιδέα ήταν πως, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούσαν τη ζωή στα προάστια, θα έπρεπε αυτά να συνδεθούν με τις πόλεις με αυτοκινητόδρομους. Κάτι τέτοιο βέβαια, συνεπαγόταν επέμβαση στην παλιά αρχιτεκτονική και στα όμορφα κανάλια και σταδιακή μετατροπή τόσο των προαστίων όσων και των μεγαλύτερων πόλεων σε μέρη αφιλόξενα για όσους δεν έχουν αυτοκίνητο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την πετρελαϊκή κρίση του 1973, οδήγησε τους δημοτικούς αξιωματούχους να καταλάβουν πως το ποδήλατο είναι η μόνη λύση. Έτσι σταδιακά οι πόλεις σχεδιάστηκαν ώστε να είναι φιλικές προς τον ποδηλάτη.
Η Αθήνα από την άλλη πλευρά βέβαια δεν είναι φιλική για τους ποδηλάτες και τους αναβάτες. Παρά το ότι μεγάλα τμήματα της είναι επίπεδα και διαθέτει εκτεταμένο δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών - γεγονός που θα επέτρεπε τη δυνατότητα μετακίνησης προς τη δουλειά με συνδυασμό ποδηλάτου και δημοσίων μέσων μεταφοράς - παραμένει μια πόλη αυτοκίνητο-κεντρική. Κατά τη γνώμη του κ. Κασπάρ Βέλντκαπ , οι βιώσιμες μεταφορές επιτυγχάνονται με επανασχεδιασμό των δρόμων, με προτεραιότητα στην πεζοπορία και στην ποδηλασία, κάτι το οποίο δεν σημαίνει μόνο να ζωγραφίσει κανείς μια άσπρη γραμμή στην άκρη του δρόμου. Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα έχει και δυνατότητες και ευκαιρίες. Για να τις εκμεταλλευτεί όμως χρειάζεται νέους ανθρώπους που τολμούν, καινοτομούν, σκέφτονται έξω από τα συνηθισμένα.
Πέρα από το καθαρό κομμάτι της συνέντευξης, ενδιαφέρον προκαλεί η αφορμή με την οποία έγινε αυτή. Όπως προαναφέρθηκε, αυτή είναι η «Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας» . Τι είναι αυτή η εβδομάδα και πού αποσκοπεί η θεσμοθέτησή της;
Κάθε χρόνο, η «Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας» εστιάζει σε διαφορετικά θέματα που συνδέονται με τη βιώσιμη αστική κινητικότητα. Για το 2018, έχει επιλεγεί ως μότο το «Συνδυάζω - Μετακινούμαι!» (Mix and Move!) εστιάζοντας στην Πολυτροπικότητα, στη διασύνδεση των μέσων της αστικής μετακίνησης, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στον αστικό ιστό, μέσω της συνύπαρξης των MMM, των πεζών, των ποδηλάτων και των οχημάτων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) οργανώνει φέτος από 16 Σεπτεμβρίου (ημερομηνία έναρξης της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ) και για τρεις εβδομάδες το Social Biking Challenge. Για την διεξαγωγή της δράσης αυτής η ΕΕ έχει αναπτύξει μια ηλεκτρονική εφαρμογή με την οποία οι συμμετέχοντες ατομικά, σε ζευγάρια ή σε ομάδες θα μπορούν να καταγράφουν τις διαδρομές που θα κάνουν με τα ποδήλατα τους και θα κερδίζουν πόντους και δώρα ανάλογα με τις αποστάσεις που διανύουν.
Η δράση αυτή δεν έχει προωθηθεί κατάλληλα στη χώρα μας. Κάποιες πόλεις, όπως τα Τρίκαλα και η Καρδίτσα, βέβαια, έκαναν προσπάθειες να συμμετέχουν σε αυτό το πρότζεκτ. Ωστόσο, μια τέτοια δράση θα έπρεπε να είχε προωθηθεί περισσότερο από τα ΜΜΕ και την Πολιτεία. Θα μπορούσαν τα σχολεία να συμμετείχαν σε αυτή την πρωτοβουλία διοργανώνοντας ομαδικές εκδρομές με ποδήλατα τα Σαββατοκύριακα και αξιοποιώντας την ημέρα Αθλητισμού στα σχολεία για εξοικείωση με το ποδήλατο. Στο ίδιο μήκος κύματος θα όφειλαν να είχαν κινηθεί και περισσότεροι δήμοι, δίνοντας την ευκαιρία στους πολίτες να αφήσουν το αυτοκίνητο και να πάρουν τα ποδήλατα.
Σίγουρα η χώρα μας απέχει πολύ από το πρότυπο της Ολλανδίας ή της Δανίας, όπου το ποδήλατο έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Όπως ισχυρίζεται και ο κ. Κασπάρ Βέλντκαπ, η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες να γίνει ένας τόπος φιλικότερος προς τους ποδηλάτες και τους πεζούς. Χρειάζεται όμως προηγουμένως κατάλληλος σχεδιασμός των δρόμων και διαμόρφωση σωστής κυκλοφοριακής αγωγής, ώστε να συνυπάρχουν αρμονικά πεζοί, ποδηλάτες και αυτοκίνητα. Όσον αφορά την Αθήνα, η δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου ποδηλατοδρόμου δεν είναι παντού εφικτή λόγω της έλλειψης ελεύθερου δημοσίου χώρου. Παρ’ όλα αυτά, θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένα περιορισμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων και κυρίως ένα δίκτυο «ποδηλατοδρόμων αναψυχής» κατά μήκος του παραλιακού μετώπου της Αττικής (Σαρωνικός, Ευβοϊκός), το οποίο εκτός των άλλων θα μπορούσε να αποκτήσει και τουριστικό ενδιαφέρον.
Το ποδήλατο πράγματι δεν είναι τόσο γρήγορο όσο το αυτοκίνητο. Οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούν πάντα τη χρήση του. Όμως με κατάλληλο εξοπλισμό σε περίπτωση αντίξοων καιρικών συνθηκών, το ποδήλατο είναι πιο ελκυστικό μέσο σε σχέση με το αυτοκίνητο, όταν έχει πολλή κίνηση και οι μετακινήσεις γίνονται χρονοβόρες. Μήπως εν τέλει με τα ποδήλατα μπορούμε να κερδίσουμε χρόνο, να μετακινούμαστε οικολογικά και να γυμναζόμαστε στην ίδια στιγμή; Νομίζω είναι καιρός να δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία στον παιδικό μας φίλο, να κινηθούμε, να ψυχαγωγηθούμε, να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας!
