Ο δρόμος από τις «πράσινες» δεξιότητες στην «πράσινη» εργασία

της Κατερίνας - Αργυρής Παρώνη

Ζώντας σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, οι νέες τεχνολογίες πρωταγωνιστούν και απαιτούν νέες δεξιότητες, δημιουργώντας ανάγκες επανασχεδιασμού της εργασίας και ακολουθώντας ένα νέο μοντέλο λειτουργίας στις επιχειρήσεις. Το μοντέλο αυτό, επηρεάζεται από την τεχνολογική πρόοδο, την παγκοσμιοποίηση, τη κλιματική αλλαγή και άλλους παράγοντες, με σκοπό την επανακατάρτιση και την αναβάθμιση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Παράλληλα, η στροφή προς την κυκλική οικονομία και η ευαισθητοποίηση του καταναλωτικού κοινού γύρω από περιβαλλοντικά ζητήματα θέτουν νέα δεδομένα για τον κόσμο της βιομηχανίας και της αγοράς.

Οι σύγχρονες επιχειρήσεις προσπαθώντας να ανταποκριθούν στις σύγχρονες τάσεις και απαιτήσεις της πράσινης ανάπτυξης, επενδύουν στο πράσινο μέλλον δίνοντας μεγάλη βαρύτητα στις πράσινες δεξιότητες, έτσι ώστε να θεμελιώσουν την μετάβαση προς μία πράσινη οικονομία, η οποία θα συμβάλλει στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την οικονομικο-κοινωνική ευημερία. Έτσι, δημιουργείται η ανάγκη απόκτησης πράσινων δεξιοτήτων (green skills), οι οποίες σύμφωνα με το διεθνές forum, στο οποίο συζητήθηκε το «Σχέδιο Εθνικής Συμφωνίας για τις πράσινες δεξιότητες» δόθηκε ο εξής ορισμός. «Οι δεξιότητες για την αειφορία, επίσης γνωστές ως πράσινες δεξιότητες, είναι οι τεχνικές δεξιότητες, οι γνώσεις, οι αξίες και οι στάσεις που απαιτούνται στο εργατικό δυναμικό για την ανάπτυξη και υποστήριξη βιώσιμων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων στις επιχειρήσεις, τη βιομηχανία και την κοινότητα.» Οι δεξιότητες αυτές ουσιαστικά σχετίζονται με ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης και της  υλοποίησης αποδοτικών ενεργειών ως προς τους πόρους, ενώ ταυτόχρονα απαιτούνται για την εφαρμογή πρότυπων και διαδικασιών για την προστασία των οικοσυστημάτων, της βιοποικιλότητας και την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και νερού. Τέλος, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη και εφαρμογή πράσινων τεχνολογιών όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η επεξεργασία λυμάτων και η ανακύκλωση.

Όταν γίνεται λόγος για πράσινα επαγγέλματα νοούνται οι εργασίες που εφαρμόζουν φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες. Αξιοσημείωτο παράδειγμα αποτελεί η διάκριση της Γαλλίας που χωρίζει τα επαγγέλματα στα πράσινα, τα οποία έχουν περιβαλλοντικό σκοπό και συμβάλλουν στη μέτρηση, πρόσληψη και τον έλεγχο των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στα πρασινίζοντα, τα οποία δεν έχουν τον ίδιο σκοπό αλλά ενσωματώνουν νέες δεξιότητες με περιβαλλοντική διάσταση. Με την ΕΕ να δημιουργεί ένα ευρύ φάσμα κανονιστικών και χρηματοδοτικών εργαλείων για την μετάβαση αυτή των ευρωπαϊκών χωρών, γίνεται σημαντική προσπάθεια ανακατανομής της απασχόλησης. Στην Ελλάδα, προς το παρόν, δεν φαίνεται  η πράσινη οικονομία να έχει κάποιο σημαντικό αντίκτυπο στην απασχόληση.

Παράλληλα, η κυκλική οικονομία έχει τραβήξει το ενδιαφέρον ως το πλέον βιώσιμο μοντέλο οικονομίας, δημιουργώντας την ανάγκη εύρεσης πρακτικών ταχείας χρήσης για την εφαρμογή της. Είναι, επομένως, προφανές ότι θα χρειαστεί προσαρμογή της επαγγελματικής κατάρτισης των εργαζομένων έτσι ώστε να προκύψουν οριζόντιες αλλαγές. Σύμφωνα με έρευνα της διαΝΕΟσις, γίνεται λόγος για 44000 νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες θα συνδέονται με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.  Οι εργαζόμενοι χρειάζεται να διαθέτουν περιβαλλοντική συνείδηση και στρατηγικές και ηγετικές δεξιότητες για την στροφή προς την αειφόρο ανάπτυξη. Ωστόσο, χρειάζονται και δεξιότητες συντονισμού, διαχείρισης και διεύθυνσης για την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών στόχων αλλά και δεξιότητες επικοινωνίας για την προώθηση της πράσινης οικονομίας. Σημαντικό ρόλο παίζει και η καινοτομία για εκμετάλλευση ευκαιριών και δημιουργία νέων στρατηγικών για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων και οι επιστημονικές και τεχνικές δεξιότητες έρευνας και ανάπτυξης για την πραγματοποίηση ερευνών και μελετών. 

Εν κατακλείδι, οι παρούσες περιβαλλοντικές και τεχνολογικές συνθήκες έχουν αντίκτυπο στην απασχόληση των εργαζομένων δημιουργώντας την ανάγκη σχεδιασμού και εφαρμογής ολοκληρωμένων αποτελεσματικών πολιτικών για την προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού στην πράσινη μετάβαση. Η ανάπτυξη πράσινων δεξιοτήτων αποτελεί ένα είδος επένδυσης στο πράσινο μέλλον επιφέροντας αλλαγές στον κόσμο της εργασίας, γι’ αυτό και οι εργαζόμενοι είναι απαραίτητο να αντιληφθούν αυτή την νέα πραγματικότητα και να προσαρμοστούν σε αυτή.