Οι ερευνητές λένε ότι οι προστατευόμενες περιοχές αύξησαν τους πληθυσμούς των ψαριών και οι ζώνες όπου απαγορεύεται η επαγγελματική αλιεία με τράτες βελτίωσαν τη συνολική τους οικολογική κατάσταση. Υποστηρίζουν ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά για τη συλλογή επαρκών δεδομένων για αξιολογήσεις και για την ανάπτυξη δεικτών που να ικανοποιούν τις διαφορές μεταξύ των τοποθεσιών.
Η προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας είναι ένα παγκόσμιο μέλημα που καλύπτεται ειδικά από τον Στόχο Αειφόρου Ανάπτυξης 14 του ΟΗΕ (Ζωή κάτω από το νερό) και αντιμετωπίζεται στην ΕΕ μέσω διαφόρων μέσων, κυρίως της Οδηγίας Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική. Ο κύριος στόχος της οδηγίας είναι η επίτευξη «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης», με βάση 11 περιγραφικούς παράγοντες, στα θαλάσσια οικοσυστήματα στα κράτη μέλη.
Καθιερώνει το μοντέλο των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών ως βασικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου, αν και η «καλή περιβαλλοντική κατάσταση» θα πρέπει να επιτευχθεί και σε μη προστατευόμενες περιοχές. Αυτή η μελέτη είχε ως στόχο τη διερεύνηση της περιβαλλοντικής κατάστασης σε όλη τη Μεσόγειο Θάλασσα με αναφορά σε προστατευόμενες περιοχές και μια σειρά από στοιχεία του οικοσυστήματος.
Η μελέτη αξιολόγησε 26 θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές μαζί με αντίστοιχες μη προστατευόμενες περιοχές ελέγχου (περισσότερα από 20 χιλιόμετρα μακριά). Περιλάμβανε επίσης μια περιοχή χωρίς τράτα παράλληλα με δύο περιοχές ελέγχου που επιτρέπουν την αλιεία με τράτες. Οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα για κάθε τοποθεσία από επιστημονική βιβλιογραφία που δημοσιεύτηκε μεταξύ 2015 και 2019, που περιλαμβάνει 1.249 ξεχωριστές εγγραφές.
Επικεντρώθηκαν σε επτά στοιχεία του οικοσυστήματος – όπως το θαλάσσιο χόρτο (Posidonia oceanica), τα μακροφύκη (φύκια), τα ψάρια και οι αχινοί – για τα οποία ήταν διαθέσιμες επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τη χωρική τους εμφάνιση, την τρέχουσα κατάσταση, τις τάσεις και τις οικολογικές αλληλεπιδράσεις.
Χρησιμοποίησαν έναν ή περισσότερους δείκτες, όπως η αφθονία ή η βιομάζα, για να αξιολογήσουν κάθε στοιχείο του οικοσυστήματος. Στη συνέχεια ανέλυσαν τα δεδομένα χρησιμοποιώντας το Nested Environmental status Assessment Tool, που αναπτύχθηκε από το EU DEVelopment Of Innovative Tools για την κατανόηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και την αξιολόγηση της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης (DEVOTES).
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αξιολόγηση για ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα επέστρεψε μια «μέτρια» περιβαλλοντική κατάσταση. Ωστόσο, υπήρχαν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των οικοπεριοχών, με τη Δυτική Μεσόγειο να επιτυγχάνει «καλή» κατάσταση, την Αδριατική και το Αιγαίο σε «μέτρια» κατάσταση και το Ιόνιο «φτωχή».
Οι προστατευόμενες περιοχές στη Δυτική Μεσόγειο πέτυχαν ως επί το πλείστον «καλή» ή «υψηλή» κατάσταση, αναφέρουν. Η περιοχή απαγόρευσης τράτας ήταν πολύ αποτελεσματική, λένε, με «υψηλή» περιβαλλοντική κατάσταση, ενώ οι περιοχές ελέγχου με τράτα ήταν «φτωχές» ή «κακές».
Τα συνολικά επίπεδα κατάστασης για το θαλάσσιο χόρτο και τους αχινούς ήταν «υψηλά» και «καλά» αντίστοιχα, σύμφωνα με τους ερευνητές, συμβάλλοντας σημαντικά στην επίτευξη της «μέτριας» κατάστασης σε όλη τη Μεσόγειο. Αναφέρουν ότι τα μακροφύκη ήταν ως επί το πλείστον χαμηλά αλλά ιδιαίτερα υψηλότερα στις προστατευόμενες περιοχές στη Δυτική Μεσόγειο. Τα δάση φυκών που σχηματίζονται από θόλο και όρθια φύκια φαίνεται να είναι τα πιο απαιτητικά συστατικά για διατήρηση, καθώς βρέθηκαν συνολικά σε «κακή» κατάσταση, τόσο σε προστατευόμενες όσο και σε μη προστατευμένες περιοχές.
Η αφθονία των ψαριών ήταν μεγαλύτερη στις προστατευόμενες περιοχές από τις μη προστατευόμενες σε όλες τις περιοχές, λένε, ιδιαίτερα στη Δυτική Μεσόγειο και το Αιγαίο.
Οι ερευνητές εφιστούν την προσοχή στην αποτελεσματικότητα της απαγόρευσης της αλιείας με τράτες και προτείνουν ότι αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να εφαρμοστεί ευρύτερα. Λένε ότι αν και οι προστατευόμενες περιοχές είναι αποτελεσματικές στην ενίσχυση των πληθυσμών των ψαριών, αυτό το αποτέλεσμα δεν φαίνεται να εκτείνεται ουσιαστικά πέρα από τα όριά τους στις περιοχές ελέγχου.