Το ελληνικό γραφείο της Greenpeace κατέθεσε σχόλια στη δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας “Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές – Ενσωμάτωση των Οδηγιών ΕΕ 2018/2001 και 2019/944”.
Με το κείμενο αυτό, θέλουμε να τονίσουμε το κύριο αρνητικό στοιχείο του νομοσχεδίου, κι αυτό είναι το γεγονός ότι στο νομοσχέδιο ο ελάχιστος αριθμός μελών που απαιτούνται για τη σύσταση μίας ΕΚΟΙΝ είναι 60. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ υψηλός και στις περισσότερες περιπτώσεις μη εφικτός (τα ενεργειακά σχήματα πολιτών συνήθως ξεκινούν με μικρότερο αριθμό, περίπου 10-20 αρχικά μέλη) κι έτσι αποτελεί αντικίνητρο για τη δημιουργία.
Ενεργειακών Κοινοτήτων Πολιτών και Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας, αφαιρώντας από τους πολίτες (ειδικά όσους είναι σε απομακρυσμένες ή ορεινές περιοχές) τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε τέτοια σχήματα. Τα προβληματικά σημεία του νομοσχεδίου δεν βρίσκονται μόνο στο ίδιο το νομοσχέδιο αλλά, για ακόμη μια φορά, και στην έλλειψη αποτελεσματικών πολιτικών σχετικά με το χρονικό περιθώριο, τον χώρο, τον χρόνο και το προσωπικό που θα διαθέσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος για να πραγματοποιήσει μια εργασία που είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση. Η περίοδος διαβούλευσης ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου και τελείωσε μόλις 7 ημέρες μετά, στις 27 Φεβρουαρίου. Αυτό ήταν το χρονικό περιθώριο που δόθηκε στα ενδιαφερόμενα μέρη για να μελετήσουν, να σχολιάσουν και να φτάσουν σε συμφωνία για ένα τόσο εκτενές – 145 σελίδες -, περίπλοκο και ταυτόχρονα αντιφατικό έγγραφο (όσον αφορά τις νομοθετικές προσεγγίσεις που ακολουθήθηκαν). Μάλιστα, την ίδια εβδομάδα δημοσιεύθηκαν 2 ακόμη νομοσχέδια αντίστοιχου μεγέθους και σημασίας για την ανάπτυξη των ΑΠΕ και τη βιωσιμότητα, καθιστώντας αδύνατο για την Κοινωνία των Πολιτών να συμμετάσχει ενεργά στην κατάθεση σχολίων.
Ένα άλλο προβληματικό σημείο του νομοσχεδίου είναι ο διαχωρισμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων (του νόμου 4513/2018) με δύο διαφορετικούς ορισμούς, κάτι που είναι περιττό. Μάλιστα, αναμένεται να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα, αφού το πραγματικό θέμα ως τώρα δεν ήταν το θεσμικό πλαίσιο του εργαλείου, αλλά τα εμπόδια στην καθημερινή λειτουργία και ανάπτυξή τους, όπως ο περιορισμένος χώρος στο δίκτυο, η έλλειψη χρηματοδότησης και άλλα. Η παραπάνω παρατήρηση έχει συμπεριληφθεί και σε παλαιότερες τοποθετήσεις της Greenpeace, της REScoopEU και άλλων σχετικών φορέων ως κατεύθυνση για να ενσωματωθούν οι οδηγίες χωρίς να αλλοιωθούν τα καλά στοιχεία του νόμου του 2018. Ένα βασικό αίτημα που έχουν θέσει η Greenpeace και η Δέσμη ΕΚΟΙΝ της χώρας είναι να εφαρμόσει η ελληνική κυβέρνηση μέτρα ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω εταιρική ανάπτυξη των ΕΚΟΙΝ, βάζοντας αυστηρότερα κριτήρια σχετικά με το από τι αποτελείται μια αυθεντική, ανοιχτή ενεργειακή κοινότητα φτιαγμένη από πολίτες.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και κάποια θετικά σημεία, π.χ την ετήσια αξιολόγηση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι ενεργειακές κοινότητες στη χώρα. Όμως, η Greenpeace θεωρεί ότι αυτό το μέτρο είναι ανεπαρκές με δεδομένο τις τωρινές συνθήκες της αγοράς για ενεργειακές κοινότητες πολιτών, και γι’ αυτό προτείνει, ανάμεσα σε άλλα, τη δημιουργία μιας υπηρεσίας ειδικής ομάδας υποστήριξης στο Υπουργείο, η οποία θα διαχειρίζεται τις απορίες και τα προβλήματα με τις δημόσιες υπηρεσίες στην ίδρυση και λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων (όπως για παράδειγμα, ανάμεσα σε άλλα, θέματα που σχετίζονται με τον ΔΕΔΔΗΕ). Η ίδρυση μιας ενεργειακής κοινότητας σήμερα, ειδικά για συλλογικά σχήματα αυτοκατανάλωσης και σχήματα υποστήριξης προς τους καταναλωτές, είναι γεμάτη από περίπλοκες και περιττές διαδικασίες και με νομοθετικά εμπόδια που αποτρέπουν τους πολίτες να συμμετέχουν ή να ιδρύουν τέτοια σχήματα.
Επιπλέον, η ελληνική Δέσμη ενεργειακών κοινοτήτων, μία ανεξάρτητη συμμαχία από ενεργειακές κοινότητες πολιτών, καθώς και κινήματα και περιβαλλοντικες οργανώσεις – στην οποία συμμετέχει και η Greenpeace ως μια από τις κύριες οργανώσεις – διαμόρφωσε μια συλλογική απάντηση στο προτεινόμενο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τη μεταφορά των οδηγιών της ΕΕ για τις ενεργειακές κοινότητες στην ελληνική νομοθεσία. Το νέο νομοσχέδιο στοχεύει στη μεταφορά των οδηγιών της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Renewable Energy Directive – RED II) και του 2019/944 (Οδηγία Εσωτερικής Αγοράς Ενέργειας, Internal Electricity Market Directive – IEMD) στην εθνική νομοθεσία, κάνοντας ένα αναγκαίο θεσμικό βήμα προόδου ώστε να βελτιώσει την οργάνωση και συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση.