της Δωροθέας Τόμελη
Σύμφωνα με τον Lucas Chancel (διευθυντής του World Inequality Lab) «Όλοι οι άνθρωποι συνεισφέρουν στην κλιματική αλλαγή, αλλά όχι με το ίδιο ποσοστό.» Οι οικονομικές ανισότητες και η κλιματική αλλαγή είναι ίσως οι πιο μεγάλες προκλήσεις της εποχής. Φυσικά είναι αλληλένδετες, δηλαδή η αποτυχία της μείωσης της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να επιδεινώσει τις ανισότητες μεταξύ χωρών και κοινωνικών τάξεων. Για την σχέση αυτή, απαιτούνται έγκυρα έγγραφα και δεδομένα σχετικά με την κατανομή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μεταξύ ατόμων σε όλο τον κόσμο. Αυτές οι πληροφορίες δυστυχώς δεν υπάρχουν ώστε να συγκριθούν με ακρίβεια μεταξύ τους. Οι επιστήμονες αγωνίζονται για να προσδιορίσουν ακόμη και τα βασικά ακόμα στοιχεία σχετικά με το ποιες ομάδες πληθυσμού συμβάλλουν στην αύξηση ή αντίστοιχα στην μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου.
Το σημαντικότερο ερώτημα όμως είναι: Όλοι οι άνθρωποι ευθυνόμαστε το ίδιο; Όπου κι αν κατοικούν, όποια κι αν είναι η οικονομική ή βιοτική τους κατάσταση; Ασφαλώς όχι! Ούτε όλα τα κράτη, ούτε όλοι οι άνθρωποι ευθύνονται το ίδιο. Η Κίνα είναι ίσως η χώρα με τις μεγαλύτερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε όλο το κόσμο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσίευσαν στην σελίδα Reuters, οι εκπομπές της αναλογούν περίπου στο 25%, ενώ μαζί με την Ινδία και τις ΗΠΑ φτάνουν συνολικά στο 50%.
Η έρευνα του Lucas Chancel (αποτελεσμάτων από το 1990-2019) δείχνει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές κατά-κεφαλήν (μέσο όρο) έφτασαν περίπου τους 6 τόνους διοξείδιού του άνθρακα το 2019. Βέβαια όπως θα δείτε στα δεδομένα παρακάτω (Εικόνα 1) παρατηρούνται μεγάλες ανισότητες στα αποτυπώματα του άνθρακα εντός των περιοχών. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη τα αποτυπώματα άνθρακα της κατώτατης τάξης (αναλογία σε πληθυσμό 50%) είναι 5,1 τόνοι CO2, της μεσαίας (αναλογία σε πληθυσμό 40%) 10,7 τόνοι CO2 και της εύπορης τάξης (αναλογία σε πληθυσμό 10%) 29,4 τόνοι CO2. Από την άλλη η υψηλή τάξη 10% του πληθυσμού στην Ανατολική Ασία εκπέμπει σημαντικά περισσότερα (40,0 τόνοι CO2) από το αντίστοιχο της Ευρώπης (29,4 τόνοι CO2). Επίσης, παρατηρούμε ότι η Ρωσία και η Κεντρική Ασία έχουν κατανομή εκπομπών σε γενικές γραμμές παρόμοιες με της Ευρώπης (αλλά υψηλότερες εκπομπές περίπου 10%).
Γενικά οι εκπομπές της εύπορης τάξης (ισοδυναμεί με 1% πληθυσμού) αυξάνονται ταχύτερα από κάθε άλλη κατηγορία ανθρώπου από το 1990. Στους φτωχότερους ανθρώπους (ισοδυναμεί το 50% πληθυσμού) οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν, από το 1990 έως σήμερα, από 1,2 τόνους σε 1,6 τόνους. Επίσης, κατά μέσο όρο οι κατά κεφαλήν εκπομπές της φτωχότερης τάξης παραμένει 4 φορές λιγότερες από τον παγκόσμιο μέσο όρο εκπομπών. Φυσικά υπάρχει εξήγηση που ο πλουσιότερος άνθρωπος έχει μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα, από ότι ένας φτωχότερος. Η βρετανική εφημερίδα Guardian εξηγεί: «Οι πτήσεις, η οδήγηση μεγάλων και ακριβών αυτοκινήτων, η κατοχή πολλών σπιτιών και οι μετακινήσεις από το ένα στο άλλο, η διατροφή που είναι πλούσια σε κρέας και εισαγόμενα είδη, η αγορά περισσότερων ρούχων και εισαγόμενων ειδών πολυτελείας, εξηγούν το γιατί το αποτύπωμα άνθρακα των πλουσίων είναι πολύ μεγαλύτερο». Ενώ οι φτωχότεροι άνθρωποι κινούνται κοντά στον τόπο κατοικίας τους, μένουν σε μικρά σπίτια, χρησιμοποιούν τις δημόσιες συγκοινωνίας και τα έξοδα τους για είδη πολυτελείας είναι πολύ χαμηλά. Έτσι λοιπόν, όπως οι πιο ανεπτυγμένες χώρες έχουν μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα, από τις φτωχότερες, συμβαίνει το ίδιο και με τους ανθρώπους ως μονάδες.
Για να περιορίσουμε αυτές τις ανισότητες, θα πρέπει τα κράτη να αναπτύξουν δικούς τους μηχανισμούς παρακολούθησης των εκπομπών άνθρακα. Παράλληλα, μπορούν να αναπτύξουν συστήματα αξιολόγησης και πληροφοριών ώστε να υπάρχει κάποιο είδος φορολόγησης σε κάθε άτομο ανάλογη με τις ατομικές εκπομπές. Όπως επισημαίνει και ο Lucas Chancel «Αυτό μπορεί να γίνει μέσω εργαλείων που θα στοχοποιούν τις επενδύσεις σε δραστηριότητες που ρυπαίνουν περισσότερο τον πλανήτη ή που σχετίζονται με ορυκτά καύσιμα». Θα μπορούσε βασικά να ονομαστεί ‘Σταδιακός Οικολογικός Φορολογικός Συντελεστής στον Πλούτο.’
Βιβλιογραφία:της Δωροθέας Τόμελητης Δωροθέας Τόμελη
https://www.brief.com.cy/energeia/ploysioi-vs-ftohon-poioi-katastrefoyn-perissotero-ton-planiti [Επίσκεψη 09/02/23]
https://www.kosmos.gr/post/to-plousiotero-1-einai-ypeuthuno-gia-perissoteres-ekpompes-apo-to-ftwxotero-50 [Επίσκεψη 10/02/23]
https://inequalitylab.world/en/ [Επίσκεψη 10/02/23]
https://www.kathimerini.gr/world/562271335/ereyna-analysi-perissotero-dioxeidio-apo-ploysia-krati/ [Επίσκεψη 09/02/23]
https://www.nature.com/articles/s41893-022-00955-z#Fig1 [Επίσκεψη 10/02/23]
https://www.theguardian.com/international [Επίσκεψη 10/02/23]
https://pixabay.com/illustrations/tree-branches-tree-trunk-treetop-569505/ [Επίσκεψη 12/02/23]