Του Δημήτρη Ζάρρα
Οι μικρές ανεμογεννήτριες (Α/Γ) είναι μια κατηγορία ΑΠΕ που εκμεταλλεύεται την ενέργεια του ανέμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ τα μεγέθη τους ποικίλλουν.
Ξεκινούν από οικιακής εγκατάστασης Α/Γ με διάμετρο μικρότερης του ενός μέτρου και ισχύος μικρότερης του 1kW και φθάνουν μέχρι τις Α/Γ διαμέτρου 20 μέτρων και ισχύος 50kW.
Σε αντίθεση με τις μεγάλες Α/Γ, που κατά κανόνα συναντώνται σε αιολικά πάρκα, οι μικρές Α/Γ είναι απλουστευμένα συστήματα μικρού μεγέθους που κάνουν προσιτή την ηλεκτρική παραγωγή, τα περιβαλλοντικά αλλά και οικονομικά οφέλη της αιολικής ενέργειας στο ευρύτερο κοινό. Πέραν από τις οικίες, βρίσκουν εφαρμογή σε σχολεία και πανεπιστήμια, αντλιοστάσια, απομακρυσμένους σταθμούς και σε αγροτικές/ βιομηχανικές περιοχές. Παράλληλα, μπορεί να αποτελέσουν μέρος της πολιτικής μιας εταιρείας για εταιρική κοινωνική ευθύνη. Σε πολλές από τις παραπάνω εφαρμογές ο ρόλος τους είναι ζωτικός, εφόσον πρόκειται για αυτόνομα ενεργειακά συστήματα, ενώ σε άλλες, απλά χρησιμοποιούνται ως διασυνδεδεμένα συστήματα για παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας.
Μια Α/Γ των 50kW μπορεί να παράγει έως 250MWh ετησίως, ποσό ενέργειας ικανό να καλύψει την ενέργεια που καταναλώνουν περισσότερα από 60 νοικοκυριά. Ταυτόχρονα, βοηθά στις εξοικονόμηση 275 τόνων CO2, που θα εκπέμπονταν από συμβατικές μορφές παραγωγής ενέργειας. Φυσικά, οι Α/Γ δεν είναι βλαβερές για την υγεία. Δεν εκπέμπουν κανενός είδους ακτινοβολία ή ρύπο που θα μπορούσε να βλάψει την υγεία. Αντιθέτως, με τη λειτουργία τους παράγεται πράσινη ενέργεια και εξοικονομείται η χρήση άλλων ρυπογόνων μορφών ενέργειας, ενώ αποφεύγεται η έκλυση στην ατμόσφαιρα ρύπων και αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και οδηγούν στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, είτε ατομικά, είτε για την επιχείρηση του επενδυτή. Όσον αφορά στο θόρυβο, πέρα από τα ευρύτερα κοινωνικά οφέλη, μια Α/Γ θα πρέπει να βρίσκεται σε αρμονία με το περιβάλλον της. Ο θόρυβος μιας ανεμογεννήτριας προέρχεται από τα μηχανικά της μέρη, αλλά και από τον αεροδυναμικό θόρυβο που δημιουργείται από την κίνηση των φτερών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μικρής Α/Γ που συνδέει καινοτόμες τεχνολογίες και χαμηλά επίπεδα θορύβου αποτελεί η EW16 Θέτις, η οποία είναι η πρώτη Ελληνική Α/Γ, που κατασκευάζεται από την Eunice Wind, θυγατρική του ομίλου Eunice Energy Group. Με ονομαστική ισχύ 50kW, με ύψος που φτάνει έως και τα 30 μέτρα και βάρος 16 τόνους, η EW16 Θέτις κατασκευάζεται στη Μάνδρα Αττικής με βάση τα διεθνή πρότυπα ποιότητας και αποτελεί το απόσταγμα της σύγχρονης τεχνολογίας στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Ιδανική για εγκατάσταση σε ανοιχτούς χώρους, με σχεδόν μηδενικό επίπεδο θορύβου και ελάχιστες απαιτήσεις συντήρησης, η EW16 Θέτις ξεχωρίζει για την αξιοπιστία και το design της. Η πλήρως καθετοποιημένη, υψηλής τεχνολογίας διαδικασία παραγωγής διασφαλίζει ότι η EW16 Θέτις αποτελεί καινοτομία στην Ελληνική αγορά αιολικής ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα ικανοποιεί τους πλέον αυστηρούς διεθνείς κανονισμούς διασύνδεσης ενεργειακών δικτύων. Λόγω του σχεδιασμού της, αλλά και της σχετικά χαμηλής ταχύτητας περιστροφής της, είναι μια από τις πλέον αθόρυβες Α/Γ που διατίθενται στην αγορά.
Ενδεικτικά να αναφερθεί, επίσης, ότι μια μικρή Α/Γ της τάξης των 50kW με ένα μέσο άνεμο, είναι ικανή να παράγει ενέργεια που αντιστοιχεί σε ΦΒ σύστημα της τάξης των 100-120kW με μέση αντίστοιχα ηλιακή ακτινοβολία. Και αυτό, γιατί η αιολική τεχνολογία είναι σαφώς πιο αποδοτική από την αντίστοιχη φωτοβολταϊκή.
Για την ιστορία, στο νόμο για τις ΑΠΕ που θεσπίστηκε τον Ιούνιο του 2010, έγινε για πρώτη φορά ειδική μνεία στην κατηγορία των μικρών Α/Γ. Σύμφωνα με τον νόμο αυτό (3851/2010), για τις Α/Γ ισχύος μέχρι 50kW, προβλεπόταν ειδική επιδοτούμενη τιμή πώλησης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας και μια απλουστευμένη και εξορθολογισμένη αδειοδοτική διαδικασία. Η τελευταία κατηγορία παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς λαμβάνει εγγυημένη επιδότηση από το διαχειριστή του ηλεκτρικού συστήματος και αποτελεί μια σίγουρη επιλογή για επενδύσεις. Ενδεικτικά και όσον αφορά στην εγγυημένη από το κράτος τιμή, αυτή καθοριζόταν σύμφωνα με το νόμο 3851/2010 για τις Α/Γ ισχύος μέχρι 50kW, όπου προβλεπόταν ειδική επιδοτούμενη τιμή πώλησης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (σχεδόν τριπλάσια τιμή σε σχέση με τα μεγάλα αιολικά (!) και πιο συγκεκριμένα τα 250 ευρώ/MWh). Για την έγκριση σχετικού δανείου σημαντικό ρόλο έχει η προσωπική οικονομική φερεγγυότητα του επενδυτή. Έτσι, είχαν φανεί από τότε τα διαδικαστικά προτερήματα των μικρής κλίμακας Α/Γ. Επειδή αναπόφευκτα μας έρχεται στο μυαλό η χρονοτριβή που παρατηρείται στην υλοποίηση αιολικών πάρκων, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η αδειοδότηση στην περίπτωση των μικρών Α/Γ καθίσταται αρκετά πιο σύντομη. Οι μικρές Α/Γ εξαιρούνται από την απαίτηση για λήψη άδειας παραγωγής, λειτουργίας και εγκατάστασης, μια διαδικασία χρονοβόρα και σύνθετη, που είναι υποχρεωτική για μεγάλες εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Ο επενδυτής, έχοντας εξασφαλίσει την κυριότητα του χώρου ή του δικαιώματος χρήσης αυτού, στον οποίο θα γίνει η εγκατάσταση, καλείται να προβεί σε δυο μόλις κινήσεις: στην κατάθεση αιτήματος σύνδεσης της Α/Γ στη ΔΕΗ και την κατάθεση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων από τις τοπικές υπηρεσίες. Έχοντας ολοκληρώσει τις παραπάνω διαδικασίες, ο επενδυτής μπορεί να αιτηθεί για τις απαραίτητες άδειες οικοδομής από την αρμόδια πολεοδομική αρχή. Όταν ολοκληρωθεί η αδειοδοτική διαδικασία και η κατασκευή του έργου, τότε ο επενδυτής καλείται να συνάψει σύμβαση πώλησης ρεύματος με το διαχειριστή του δικτύου. Μάλιστα, με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται μελλοντικά η επένδυση. Η σύμβαση πώλησης ρεύματος στο δίκτυο που υπογράφεται μεταξύ επενδυτή και διαχειριστή και σε συμφωνία με τους όρους σύνδεσης, είναι διάρκειας 20 ετών και προστατεύεται από την Ελληνική νομοθεσία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο διαχειριστής είναι υποχρεωμένος να αγοράζει το παραγόμενο ρεύμα στην προβλεπόμενη τιμή (σύμβαση παραγωγού με δειαχειριστή).
Σχετικά με την τοποθεσία εγκατάστασης μιας μικρής Α/Γ, απαραίτητη προϋπόθεση είναι φυσικά η ύπαρξη ανεκτού αιολικού δυναμικού. Άλλες εξίσου σημαντικές προϋποθέσεις είναι η ύπαρξη δικτύου σε κοντινή απόσταση και η δυνατότητα πρόσβασης, ενώ συνιστάται η αποφυγή μεγάλων εμποδίων στον χώρο εγκατάστασης, όπως ψηλά κτίρια ή δέντρα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και για τις μικρές Α/Γ με τις μεγαλύτερες διαστάσεις οι απαιτήσεις για δέσμευση χώρου είναι ελάχιστες, καθώς ο απαραίτητος χώρος είναι μόλις αυτός που χρειάζεται από το συνεργείο για την εγκατάσταση. Μια μικρή Α/Γ 50kW, μπορεί να εγκατασταθεί σε ένα χώρο (χωράφι, οικόπεδο, βουνοκορφή κ.τ.λ.) που έχει τουλάχιστον 15×15 μέτρα διαθέσιμα για την ανέγερσή της. Είναι προτεινόμενο η εγκατάσταση να μη γίνεται σε απόσταση μικρότερη των 35 μέτρων από πολυσύχναστους δρόμους (κυρίως για λόγους ασφαλείας), όπως και σε απόσταση μικρότερη των 150 μέτρων από την κοντινότερη κατοικημένη οικία (κυρίως για λόγους οπτικής / ακουστικής όχλησης σε μικρότερες αποστάσεις). Οι παραπάνω αποστάσεις μπορούν να μειωθούν για αγροτικές οδούς και άλλου είδους κτίρια αντίστοιχα. Ο καθορισμός, τώρα, του ανεκτού δυναμικού για την εγκατάσταση μιας ανεμογεννήτριας εξαρτάται από το μέγεθος της και την τεχνολογία της. Πολλές ανεμογεννήτριες είναι σχεδιασμένες να παράγουν ικανοποιητική ενέργεια σε περιοχές με μέσο ή ακόμα και χαμηλό δυναμικό. Στην αναζήτηση της πιο αποδοτικής Α/Γ θα πρέπει η προσοχή να επικεντρώνεται και στην ενέργεια που αναμένεται να παράγει η κάθε Α/Γ και όχι μόνο στη δηλούμενη ισχύ της.
Η οικονομική βιωσιμότητα των επενδύσεων σε μικρές ανεμογεννήτριες, όπως προαναφέραμε, επηρεάζεται σημαντικά από τους ακόλουθους παράγοντες:
1. Την καταλληλότητα της θέσης εγκατάστασης, την οποία καθορίζει το αιολικό δυναμικό, οι ανάγκες για διαμόρφωση του χώρου εγκατάστασης, η ύπαρξη δικτύου και η πρόσβαση.
2. Το μοντέλο της Α/Γ και συγκεκριμένα, η σχέση τιμής/ απόδοσης και η αξιοπιστία της.
Οι παραπάνω παράγοντες, πέραν της ενεργειακής παραγωγής και σε συνδυασμό με τις εταιρικές και αδειοδοτικές ανάγκες μεταφράζονται στα ακόλουθα συγκεντρωτικά κόστη που πρέπει να ληφθούν υπόψιν κατά τον υπολογισμό της οικονομικής βιωσιμότητας:
1. Αρχικό Κόστος Επένδυσης (CAPEX), δηλαδή σύσταση εταιρείας, αδειοδότηση, προμήθεια/εγκατάσταση, και διασύνδεση
2. Λειτουργικά Έξοδα (OPEX), που απαρτίζονται από την συντήρηση, ασφάλιση και τα λογιστικά κόστη.
Συνυπολογίζοντας όλα τα παραπάνω μπορούμε να αποφανθούμε για τη βιωσιμότητα της επένδυσής μας. Ας δούμε όμως τα αποτελέσματα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης για μία τυπική Α/Γ της τάξης των 50kW. Για μία εγκατάσταση μέσου κόστους, με υψηλό αιολικό δυναμικό (8 m/s) η απόσβεση μπορεί να γίνει μέσα σε 5 έτη περίπου, αποφέροντας ένα καθαρό ετήσιο έσοδο (κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων) της τάξης των 50.000€. Φυσικά, για τοποθεσίες όπου υπάρχει μικρότερο αλλά ανεκτό αιολικό δυναμικό, η απόσβεση παρατείνεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα διατηρώντας, ωστόσο, ελκυστική την επένδυση. Συνεπώς, στην κατηγορία των μεγαλύτερων μικρών Α/Γ της τάξης των 50 kW, το σκηνικό αλλάζει τελείως και το επενδυτικό ενδιαφέρον παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένο λόγω της οικονομίας κλίμακας. Σε περιοχές με καλό αιολικό δυναμικό, αλλά και με τη σωστή επιλογή της ανεμογεννήτριας, η επένδυση μπορεί να έχει χρόνο αποπληρωμής ίσο με 5 χρόνια, ενώ η ανεμογεννήτρια αναμένεται να παράγει για άλλα 20 χρόνια.
Σχετικά πρόσφατα, το ΥΠΕΝ με απόφασή του προχώρησε σε τροποποίηση της υπουργικής απόφασης που διέπει τους διαγωνισμούς ΑΠΕ, ώστε να συμπεριληφθεί κατηγορία για τις μικρές ανεμογεννήτριες που θα "βγούν" σε επόμενες δημοπρασίες εντός της διετίας 2019 - 2020. Παράλληλα, διευκρινίζεται ότι θα μπορούν να συμμετέχουν και συστήματα από ενεργειακές κοινότητες.
Σύμφωνα με το ρυθμιστικό πλαίσιο, οι μικρές ανεμογεννήτριες διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τις πολύ μικρές, δυναμικότητας 2-3 KW, που θα μπορούν να εγκατασταθούν πάνω ή κοντά σε κτίρια και θα λειτουργούν με τη διαδικασία της αυτοπαραγωγής και συμψηφισμού (net metering), κατά τρόπο δηλαδή ανάλογο με τα οικιακά φωτοβολταϊκά.
- Τις μεγαλύτερες, ισχύος μέχρι 60 KW, οι οποίες θα μπορούν να εγκατασταθούν μόνον μέσα από μειοδοτικούς διαγωνισμούς, κατά το πρότυπο των υπόλοιπων αιολικών πάρκων και των φωτοβολταϊκών.
Θυμίζουμε ότι η ισχύς των μικρών ανεμογεννητριών που μπορούν να μετέχουν στον εν λόγω μηχανισμό στήριξης αυξήθηκε πέρυσι από τα 50 στα 60 κιλοβάτ, καθώς κρίθηκε ότι πλέον υπάρχουν διαθέσιμες ανεμογεννήτριες που μπορούν να παράξουν αυτήν την ισχύ με τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά.
Έτσι, παρόλο που αποτελεί προτεραιότητα η προετοιμασία των δημοπρασιών που περιλαμβάνονται στον «οδικό χάρτη» για την αδειοδότηση νέων έργων ΑΠΕ συνολικής ισχύος 2,6 GW έως το 2020, μέσα στο 2019 ανοίγει ο δρόμος για να υλοποιηθούν οι πρώτες ανάλογες εγκαταστάσεις υπό το καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης (feed in premium).
Προηγήθηκε η τροπολογία του ΥΠΕΝ το Μάιο του 2018 για το ξεμπλοκάρισμα της συγκεκριμένης κατηγορίας έργων ΑΠΕ (προώθηση των μικρών ανεμογεννητριών μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών και συστημάτων αυτοπαραγωγής με ενεργειακό και εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό), που προέβλεπε τη συμμετοχή των μικρών Α/Γ στους διαγωνισμούς και πλέον με την τροποποίηση της ΥΑ έρχονται ένα βήμα πιο κοντά σε αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα της τιμής με την οποία θα πουλάνε το ρεύμα οι παραγωγοί των μικρών Α/Γ, αυτή θα προκύπτει από τους μειοδοτικούς διαγωνισμούς, αφού πρώτα θα έχει καθοριστεί μια ανώτατη τιμή βάσης. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η γενική λογική με την οποία αντιμετωπίζει η κυβέρνηση το ζήτημα, είναι ότι δεν μπορούν να δοθούν υψηλές τιμές και να επιβαρύνεται ο καταναλωτής, για μια τεχνολογία που μπορεί, σε μεγαλύτερα μεγέθη, να παράγει ρεύμα με μικρότερο κόστος.
Τα τελευταία χρόνια, όπως είναι φυσικό, είχε ανασταλεί κάθε επενδυτική δραστηριότητα στον τομέα, παρότι υπήρξε παλαιότερα σημαντικό επενδυτικό και εμπορικό ενδιαφέρον στην αγορά και σε αρκετές περιπτώσεις έχουν ήδη δαπανηθεί σημαντικά ποσά (εγκατάσταση ιστού, διαδικασία αδειοδότησης κλπ). Οι πληροφορίες για το πλήθος των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί στον ΔΕΔΔΗΕ για εγκατάσταση μικρών ανεμογεννητριών, με βάση τον παλαιό νόμο, είναι συγκεχυμένες, πρόκειται πάντως για πάνω 1.000 αιτήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρώτη νομοθετική ρύθμιση για τις μικρές ανεμογεννήτριες έγινε με τον νόμο 3851/2010, οπότε οι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές, εγκαταστάτες και επενδυτές «γράφουν» ήδη περί τα 8 χρόνια αναμονής. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος, πλέον, για την εγκατάσταση μικρών Α/Γ στη διετία 2019 – 2020 (αξίζει, εν κατακλείδι, να αναφερθεί ότι σε πρόσφατη Υπουργική Απόφαση υπάρχει η πρόβλεψη για διαγωνισμό το 2020, μέσω του οποίου θα προκηρυχθεί η εγκατάσταση 20MW μικρών ανεμογεννητριών).
Comments