Τι είναι το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ETS);
Η ΕΕ είναι ο τρίτος σε σειρά μεγαλύτερος ρυπαντής διοξειδίου του άνθρακα στο κόσμο, ωστόσο έχει θέσει φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών έως το 2030 και την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας έως το 2050.
Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ θεσπίστηκε το 2005 με στόχο να ενθαρρυνθεί η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με τρόπο οικονομικά αποδοτικό και αποτελεσματικό.
Πώς λειτουργεί;
Το σύστημα EST, υποχρεώνει περισσότερες από 11.000 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και εργοστάσια να εκδίδουν άδεια για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν. Αυτό από μόνο του θα πρέπει να αποτελεί οικονομικό κίνητρο για μολύνουν λιγότερο, γιατί όσο λιγότερη ρύπανση προκαλεί μια βιομηχανία τόσο λιγότερα πληρώνει. Οι άδειες αγοράζονται μέσω δημοπρασίας και η τιμή επηρεάζεται από τη ζήτηση και την προσφορά.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες άδειες που χορηγούνται δωρεάν, ιδίως σε τομείς που κινδυνεύουν να μεταφέρουν τις μονάδες παραγωγής τους σε άλλα μέρη του κόσμου, με λιγότερους περιορισμούς στις εκπομπές.
Γιατί χρειάζεται μεταρρύθμιση;
Η οικονομική κρίση μείωσε τη ζήτηση των αδειών και έτσι η τιμή του μειώθηκε σημαντικά, ενώ ταυτόχρονα η ζήτησή παρέμεινε υψηλή.
Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών χαρακτηρίζεται από μεγάλη ανισορροπία στο ζήτημα της ζήτησης και της προσφοράς των δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα το πλεόνασμα να είναι περίπου 2.1 δισεκατομμύρια το 2013. Το πλεόνασμα μειώθηκε ελαφρά το 2014 και κατόπιν μειώθηκε σημαντικά στα 1,78 δισεκατομμύρια το 2015 και σε 1,69 δισεκατομμύρια δικαιωμάτων εκπομπών το 2016.
Η ύπαρξη μεγάλου πλεονάσματος και χαμηλών τιμών, αποθαρρύνει τις εταιρείες από επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια και παρεμποδίζει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Τι συμπεριλαμβάνει η μεταρρύθμιση;
Η ισχύουσα οδηγία για το ETS ολοκληρώνεται το 2020. Η μεταρρύθμισή της στοχεύει στο σχεδιασμό της μελλοντικής αγοράς άνθρακα στην ΕΕ για την περίοδο 2021 - 2030 και συμπεριλαμβάνει σχέδια για την ενίσχυση των περιορισμών των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Η πρόταση συμπεριλαμβάνει αύξηση της ετήσιας μείωσης των δικαιωμάτων εκπομπών προς πλειστηριασμό, προκειμένου να μειωθούν οι τιμές.
Τελευταίες εξελίξεις
Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Επιτροπή πρότεινε την αύξηση του στόχου μείωσης των εκπομπών άνθρακα στο 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ενώ το Κοινοβούλιο ζήτησε τη μείωση των εκπομπών κατά 60% για το 2030.
Στα πλαίσια αυτής της μεταρρύθμισης, η Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2021. Η δημιουργία ενός τέτοιου μηχανισμού θα ενθάρρυνε την απαλλαγή των ευρωπαϊκών και μη ευρωπαϊκών βιομηχανιών από τις ανθρακούχες εκπομπές μέσω της επιβολής εισφοράς σε εισαγωγές προϊόντων που προέρχονται από λιγότερο κλιματικά φιλόδοξες χώρες. Θα επέτρεπε την πρόληψη της "διαρροής άνθρακα" που προκύπτει με την μετατόπιση της παραγωγής ρυπογόνων βιομηχανιών σε χώρες με λιγότερο αυστηρούς κανόνες για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η Επιτροπή πρόκειται επίσης να προτείνει την αξιοποίηση των εσόδων που προκύπτουν από τον ΣΕΔΕ και τον ΜΣΠΑ ως νέους ιδίους πόρους για τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Προσπάθειες της ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα
Υπάρχουν κι άλλα μέτρα που βοηθούν την ΕΕ να τηρήσει τις δεσμεύσεις της βάσει της Συμφωνίας του Παρισίου για την κλιματική αλλαγή, συμβάλλοντας στον περιορισμό των εκπομπών σε όλους τους κλάδους της οικονομίας:
Ο κανονισμός περί επιμερισμού των προσπαθειών που προβλέπει τη μείωση των εκπομπών για τους κλάδους που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ, όπως είναι οι μεταφορές, οι κατασκευές, τα απόβλητα και η γεωργία.
Αυστηρότερα πρότυπα εκπομπών CO2 από αυτοκίνητα
Ο κανονισμός για τη χρήση της γης, την αλλαγή της χρήσης γης και τη δασοκομία (LULUCF)