του Χρήστου Καλαντζή
Άραγε πόσα γνωρίζετε για τις επιπτώσεις των πυρκαγιών στα δάση και ιδιαίτερα στα τροπικά δάση; Σίγουρα το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κάποιος είναι πως με την μείωση των δέντρων μειώνεται και η ικανότητα του πλανήτη να φιλτράρει και να δεσμεύει ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, γεγονός που είναι πράγματι πολύ σημαντικό. Μάλιστα το τελευταίο επιβεβαιώνεται και από το γνωστό λεγόμενο «Κάθε δέντρο είναι ένας στρατιώτης ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή» που πολύ σωστά είναι ένα σλόγκαν για πολλές αναδασώσεις. Το δεύτερο πράγμα που εισέρχεται στο νου κάποιου είναι η καταστροφή της βιοποικιλότητας, πρόβλημα επίσης σπουδαίο, χωρίς αμφισβήτηση, ακόμη και από τους κολοσσούς στην αγορά των υδρογονανθράκων που συχνά κατηγορούνται πως διαστρεβλώνουν και αποφεύγουν συγκεκριμένες πραγματικότητες. Ένα τρίτο πράγμα που μπορεί κανείς να σκεφτεί που είναι λίγο περισσότερο εξειδικευμένο είναι πως τα καμένα δέντρα αλλά και τα γυμνά πλέον εδάφη μετατρέπονται σε σύστημα εκπομπής ρύπων διοξειδίου του άνθρακα οξύνοντας το φαινόμενο της Κλιματικής Αλλαγής.
Εκτός από τα παραπάνω που ίσως κάποιος θα χαρακτήριζε και τα περισσότερο κοινώς γνωστά υπάρχει και κάτι ακόμα, όπου ισχύει κυρίως στα τροπικά δάση από ότι τα «απλά» δάση. Μία ακόμη επίπτωση σε περίπτωση που καεί σημαντικό μέρος ενός τροπικού δάσους είναι η απειλή να πάψει να υπάρχει ή καλύτερα να «ζει», ολόκληρο το τροπικό δάσος. Φως πάνω σε αυτή την συμφορά έριξε η μελέτη του Αμαζονίου μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές από την ίδια την NASA, που βρήκε πως σε αυτόν ακριβώς τον κίνδυνο βρίσκεται ο Αμαζόνιος. Με βάση τα πρώτα που αναφέρθηκαν προηγουμένως, μπορεί κανείς να αναλογιστεί την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή που υπέστει ολόκληρος ο πλανήτης μετά τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο τον περασμένο χρόνο, χώρια αυτών της Σιβηρίας και της Αυστραλίας. Αναλογικά θα μπορεί κανείς επίσης να αναλογιστεί τι θα σημαίνει να εκλείψει ολόκληρο το τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Τι είναι όμως αυτό που θα μπορούσε να ευθύνεται για τέτοια καταστροφή;
Σύμφωνα με την NASA, οι άνθρωποι έχουν προκαλέσει τόσες πολλές πυρκαγιές στον Αμαζόνιο για να ελευθερώσουν εδαφική επιφάνεια προς καλλιέργεια που έχει ξεκινήσει μία τάση αποξήρανσης του αέρα. Το να «στεγνώσει» ο αέρας έχει τεράστιες επιπτώσεις για ένα τροπικό δάσος όπως ο Αμαζόνιος. Καθώς η περιεκτικότητα του αέρα σε υγρασία μειώνεται τα δέντρα απελευθερώνουν περισσότερη υγρασία για να αντισταθμίσουν την αλλαγή και να διατηρήσουν τα βιώσιμα επίπεδα, απορροφώντας παράλληλα περισσότερη υγρασία από το έδαφος. Τα εδάφη του Αμαζονίου όμως δεν περιέχουν αρκετές ποσότητες εδαφικής υγρασίας για να ανταποκριθούν στην επιπλέον ζήτηση. Εάν η κατάσταση μείνει ως έχει, υπάρχει μία σημαντική πιθανότητα ο Αμαζόνιος να μην καταφέρει να διατηρηθεί και έτσι με τον τρόπο αυτό να εκλείψει. Ένα τέτοιο φαινόμενο περιγράφεται ως η αδυναμία ενός οικοσυστήματος με βάση την βιολογική του ικανότητα, να ανταποκριθεί ή προσαρμοστεί σε μία αλλαγή. Τότε είναι που αυτό το οικοσύστημα παύει να υπάρχει, τουλάχιστον ως έχει.
Βλέπουμε επομένως, πως σε κάθε περίπτωση που μία ενέργεια φέρει αποτύπωμα στο περιβάλλον, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως μιλάμε πάντα για ένα οικοσύστημα, και επειδή μιλάμε για ένα οικοσύστημα πάντα θα υπάρχουν πτυχές που δεν θα είναι άμεσα εμφανείς. Με αυτό το γεγονός κατά νου πρέπει να κρίνουμε τις επιπτώσεις για να πλησιάσουμε εν τέλη περισσότερο το πραγματικό αποτύπωμα και να δράσουμε με αυτόν τον τρόπο με περισσότερη αποτελεσματικότητα και ορθότητα. Όσον αφορά τον Αμαζόνιο, τα παραπάνω ήταν δυστυχώς μία αναφορά ενός ακόμη προβλήματος μεγάλου βεληνεκούς που προκάλεσε ο άνθρωπος και που τώρα πρέπει να το αντιμετωπίσει εάν θέλει να σκεφτεί το μέλλον.