Το Περιβάλλον στο TikTok: Μύθοι, Αλήθειες και Αυτοί που Κάνουν Διαφορά

του Σπύρου Καούρη

Εισαγωγή: Όταν το scroll γίνεται πολιτική πράξη

Μέσα σε είκοσι δευτερόλεπτα στο TikTok μπορείς να δεις τα πάντα. Μια πόλη της Ασίας που ασφυκτιά κάτω από το βάρος ενός νέου καύσωνα. Ένα δάσος της Ελλάδας που καίγεται σιωπηλά. Νέους που στέκονται μπροστά στην κάμερα και εξομολογούνται: «Δεν βλέπουμε πια ουρανό».

Το TikTok δεν είναι απλώς ψυχαγωγία. Είναι ο καθρέφτης μιας γενιάς που μεγάλωσε με την κλιματική κρίση για soundtrack. Οι εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη με ρυθμό καταιγιστικό, μετατρέποντας το προσωπικό βίωμα σε συλλογική μαρτυρία.

Και όμως, η πλατφόρμα αυτή είναι πλέον κάτι πολύ περισσότερο από μια αλυσίδα αστείων βίντεο. Έχει εξελιχθεί σε πεδίο μάχης — πολιτικό, ψυχολογικό, κοινωνικό. Εκεί όπου η καθημερινότητα, οι φόβοι και τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς παίρνουν μορφή, και το περιβάλλον παίζεται στον ρυθμό του ασταμάτητου swipe.

TikTok και περιβαλλοντική συνείδηση

Μπορεί ένα video 15 δευτερολέπτων να μεταφέρει την ένταση μιας κλιματικής καταστροφής ή να ξυπνήσει μια νέα οικολογική συνείδηση;. Σύμφωνα με έρευνα των Galdeman & Aiello (2025), η απάντηση είναι ναι. Πάνω από 590.000 βίντεο και περισσότεροι από 14.000 δημιουργοί στο TikTok προσεγγίζουν περιβαλλοντικά ζητήματα μέσα από “gateway topics” — όπως η βιώσιμη διατροφή, τα οικολογικά trends ή οι προσωπικές εξομολογήσεις για τη σχέση τους με τη φύση.

Στην Ελλάδα, το TikTok έχει τεράστια απήχηση στους νέους. Σύμφωνα με δεδομένα του ΕΚΠΑ (2024), περισσότερο από το 30% των νέων κάτω των 25 περνούν πάνω από δύο ώρες την ημέρα στην πλατφόρμα. Το ψηφιακό τους αποτύπωμα δεν είναι μόνο κοινωνικό. Μελέτη του οργανισμού Greenly δείχνει ότι η χρήση του TikTok από έναν μόνο χρήστη μπορεί να προκαλέσει εκπομπές CO₂ αντίστοιχες με 200 χιλιόμετρα οδήγησης τον χρόνο.

Η χρήση της τεχνολογίας, όπως πάντα, δεν είναι ουδέτερη. Κάθε κλικ, κάθε scroll, κάθε hashtag δημιουργεί συνέπειες.

Η αλήθεια και τα φίλτρα της

Παρά τα θετικά παραδείγματα, το TikTok δεν είναι ελεύθερο από παραπληροφόρηση.

Έρευνα του Global Witness (2024) αποκάλυψε ότι σε υλικό σχετικό με τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP29), τουλάχιστον 1 στα 20 σχόλια που προωθούσαν την κλιματική άρνηση δεν αφαιρέθηκαν από την πλατφόρμα, παρά την παραβίαση των ίδιων των όρων χρήσης της.

Αντίθετα, μελέτη των Basch et al. (2021) έδειξε πως 93% των βίντεο με το hashtag #ClimateChange στο TikTok αναγνωρίζουν ρητά την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής, υποδεικνύοντας πως το μεγαλύτερο ποσοστό των χρηστών επιλέγει να εμπλακεί με την αλήθεια — έστω και μέσα από meme, ειρωνεία ή προσωπική εμπειρία.

Αυτή η συνύπαρξη αλήθειας και ψέματος, γνώσης και σύγχυσης, είναι το πραγματικό τοπίο του TikTok σήμερα: ένα πεδίο πληροφοριακού χάους όπου όλα κρίνονται στο πάτημα ενός “like”.

Οι influencers του μέλλοντος

Το TikTok έχει αναδείξει μια νέα γενιά περιβαλλοντικών “influencers” — όχι απαραίτητα επιστημόνων, αλλά αφηγητών. Δημιουργοί όπως η Abbie Richards, η οποία έγινε γνωστή για τα σατιρικά της βίντεο κατά της παραπληροφόρησης, χρησιμοποιούν την πλατφόρμα για να “ξεγυμνώσουν” τους μύθους γύρω από την κλιματική αλλαγή.

Σε χώρες όπως η Ινδονησία, ομάδες όπως η Pandawara Group έχουν χρησιμοποιήσει το TikTok ως εργαλείο περιβαλλοντικού ακτιβισμού, καταγράφοντας βήμα-βήμα τις δράσεις καθαρισμού περιοχών και τη συμμετοχή των πολιτών.

Οι influencers που ξεχωρίζουν δεν είναι απλώς εκείνοι που φωνάζουν περισσότερο, αλλά εκείνοι που πείθουν χωρίς να απλοποιούν. Που χρησιμοποιούν το χιούμορ και την εικόνα, χωρίς να θυσιάζουν την ουσία. 

Η Ελλάδα μέσα στο feed

Η ελληνική πραγματικότητα έχει πολλά να πει. Φωτιές στην Πάρνηθα, πλημμύρες στη Θεσσαλία, υπερτουρισμός στις Κυκλάδες — όλα αυτά έχουν ήδη βρει τον δρόμο τους στο TikTok.

Αυτό που λείπει όμως είναι η μετάφραση αυτών των εμπειριών σε οργανωμένη φωνή. Σε έναν ελληνικό οικολογικό “λόγο” που να ξεκινά από την καθημερινότητα, από το «τι κάνουμε εμείς».

Η πρόκληση είναι να ξεφύγουμε από τον ακτιβισμό του hashtag και να περάσουμε σε δράσεις που να συνδυάζουν το ψηφιακό με το φυσικό. Να πάρουμε τις εικόνες της καθημερινότητάς μας — μια παραλία γεμάτη σκουπίδια, έναν κάδο ανακύκλωσης ξεχειλισμένο, ένα καμένο δέντρο — και να τις συνδέσουμε με το TikTok όχι για να πάρουμε views, αλλά για να δώσουμε αξία.

Τι μπορούμε να κάνουμε

1. Να επιλέγουμε τι παρακολουθούμε. Ο αλγόριθμος ενισχύει ό,τι του δίνεις προσοχή.

2. Να παράγουμε περιεχόμενο που λέει την αλήθεια — με πλάνα από τον τόπο μας, με ελληνική εμπειρία, με ήθος.

3. Να φιλτράρουμε την πληροφορία. Αν δεν είμαστε σίγουροι, ας μη μιλήσουμε. Ας ρωτήσουμε, ας ερευνήσουμε, ας σιωπήσουμε λίγο.

4. Να δρούμε εκτός οθόνης. Οι καλές πρακτικές θέλουν δρόμο, όχι μόνο data. Η φύση δεν σώζεται με stories.

Το feed δεν είναι ουδέτερο

Είναι ταυτόχρονα ευκαιρία και κίνδυνος. Είναι η φωνή της νέας γενιάς, αλλά και ο καθρέφτης της σύγχυσης. Είναι το μέρος όπου η περιβαλλοντική ανησυχία αποκτά σχήμα — άλλοτε παραμορφωμένο, άλλοτε συγκλονιστικά αυθεντικό. Δεν χρειάζεται να είσαι viral για να κάνεις διαφορά. Αρκεί να είσαι ειλικρινής. Να κοιτάξεις το περιβάλλον σου, να το δείξεις όπως είναι —και να πεις την αλήθεια, χωρίς φίλτρα. 

Γιατί, όπως όλα, η αλλαγή ξεκινά από ένα βλέμμα. Από ένα scroll. Από εσένα…

Κι ίσως, τελικά, το TikTok να μην είναι απλώς μια πλατφόρμα. Είναι το ημερολόγιο μιας γενιάς που αρνείται να σωπάσει∙μιας γενιάς που δεν περιμένει τις ειδήσεις για να μάθει τι έγινε, αλλά τις δημιουργεί με μια κάμερα και μια φωνή. Το περιβάλλον δεν χρειάζεται άλλες σιωπές. Χρειάζεται ιστορίες, εικόνες, αλήθειες. Χρειάζεται εμάς. Και κάθε scroll μπορεί να είναι η αρχή μιας μικρής επανάστασης.

Βιβλιογραφία

• Galdeman & Aiello (2025), Mapping the Climate Change Landscape on TikTok, arxiv.org

• Basch et al. (2021), Climate Change on TikTok, PMC

• Greenly (2023), Carbon Footprint of TikTok Use, greenly.earth

• Global Witness (2024), TikTok and COP29 Climate Disinformation, globalwitness.org

• Pandit et al. (2025), Digital Ecology and Youth Engagement, arxiv.org

• ΕΚΠΑ (2024), Έρευνα για εθισμό στα social media στους νέους