Την ώρα που το πρώτο κύμα του κορωνοϊού στην Ευρώπη αρχίζει να καταλαγιάζει και οι ειδικοί προγραμματίζουν επιμελώς την άρση των μέτρων περιορισμού, το μεγάλο ερώτημα της επόμενης μέρας είναι για όλους, πως η Ευρώπη θα ανταπεξέλθει την μεγάλη οικονομική κρίση που δημιουργεί ο κορωνοϊός. Θα χρησιμοποιήσει πόρους σε βάρος του Green Deal, που αποτέλεσε την βασικότερη προγραμματική δέσμευση της νέας επιτρόπου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν;
Αρχικά, για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της επικείμενης κρίσης, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ είπε ότι η οικονομική αβεβαιότητα που έχει προκληθεί από την έξαρση του κορωνοϊού σημαίνει ότι οι οικονομίες υφίστανται ήδη μεγαλύτερο σοκ, από ότι μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 Σεπτεμβρίου 2001 και τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Το ΔΝΤ, προέβλεψε για το 2020, ύφεση 7% για τη Γερμανία, 10% για την Ελλάδα και την χειρότερη κρίση από το κραχ του 1929. Τις τελευταίες μέρες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμορφώνει ένα μεγάλο σχέδιο οικονομικής ενίσχυσης των χωρών, συνολικού ύψους 2 τρισ. ευρώ. Αυτού του μεγέθους η οικονομική στήριξη είναι μονόδρομος για την ομαλότητα της ΕΕ των 450 εκ. κατοίκων, την ώρα που οι ΗΠΑ των 330 εκ. κατοίκων συνεχώς ενισχύουν το αρχικό πρόγραμμα των 2,2 τρισ. δολαρίων. Αξιοσημείωτο στην άτυπη σύγκριση, είναι ότι ενώ στις ΗΠΑ η Γερουσία και η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκριναν σχεδόν ομόφωνα το μεγάλο αυτό πρόγραμμα, στην Ευρώπη ξέσπασε τις τελευταίες εβδομάδες κόντρα μεταξύ Βορρά και Νότου για το περίφημο ευρωομόλογο (που και πάλι δείχνει να επιλύεται άτυπη συνθηκολόγηση των χωρών του Νότου). Στο σχέδιο περιλαμβάνεται ειδικό ταμείο εντός του νέου προϋπολογισμού της Ε.Ε. (πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-27) ύψους 300 δισ. ευρώ και άντληση 320 δισ. ευρώ στις κεφαλαιαγορές από την ΕΕ. Δεν είναι σαφές πώς θα προκύψουν τα υπόλοιπα. Τα μισά από τα χρήματα που θα δανειστεί η Επιτροπή, θα δοθούν ως δάνεια στα κράτη-μέλη και τα άλλα μισά θα τροφοδοτήσουν το ΠΔΠ. Ο οδικός χάρτης που δημοσίευσε η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρει ότι «πρέπει να διασφαλίσουμε ίσους όρους ανταγωνισμού για όλους» και ότι «μια λειτουργική ενιαία αγορά είναι ευεργετική για όλους τους πολίτες της Ε.Ε.». Πάντως, η τελική συμφωνία δεν θα προκύψει πριν τον Ιούνιο. Όσον αφορά την Ελλάδα, ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, προέβλεψε -με τα σημερινά δεδομένα και χωρίς να ληφθούν υπόψη τα μέτρα- ύφεση 3%-4%, με την ελπίδα ότι η οικονομία μπορεί να ανακάμψει σημαντικά το β' εξάμηνο και να καλύψει ένα μέρος της ύφεσης. Η στρατηγική των κυβερνήσεων το επόμενο διάστημα στην Ευρώπη πάντως, θα είναι να κάνουν ενέσεις ρευστότητας στην εκάστοτε αγορά, με εγγυητή το δημόσιο κάθε χώρας. Αυτό, ενδέχεται να κρατήσει όρθια την οικονομία, αλλά σίγουρα θα αυξήσει το δημόσιο χρέος των κρατών. Το χρέος της Ελλάδας θα ξεπεράσει σύμφωνα με εκτιμήσεις το 200% του ΑΕΠ (συ συνδυασμό με τη μείωσή του) ενώ το χρέος της Ιταλίας θα ξεπεράσει το 150% και όπως είναι λογικό, προκαλεί μεγάλη ανησυχία.
Την ίδια ώρα, προβληματισμό προκαλεί στην Ευρώπη, αν τα χρήματα που θα δοθούν στην ενίσχυση των κρατών θα λειτουργήσουν σε βάρος του Green Deal. Ο Frans Timmermans, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμφώνησε στην επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι το σχέδιο ανάκαμψης και ανοικοδόμησης της ευρωπαϊκής οικονομίας «θα πρέπει να έχει στο επίκεντρό της την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, προκειμένου να δοθεί ώθηση στην οικονομία» και προσέθεσε ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά σωσίβιο για την έξοδο από την κρίση του κορονοϊού. Σύμφωνα με δηλώσεις ανώτατου Ευρωπαίου αξιωματούχου στο EUobserver, η Ευρώπη πρέπει να έχει υπόψιν, ότι σε καθαρά οικονομικούς όρους, το κόστος της μη εφαρμογής είναι μεγαλύτερο από αυτό της εφαρμογής της συμφωνίας. Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσίευσε στο Policy Insights το πολύ γνωστό Ευρωπαϊκό think tank CEPS, για το Green Deal στην εποχή μετά τον κορωνοϊό, προκύπτει ότι το δημοσιονομικό πρόβλημα που δημιουργεί η κρίση του κορωνοϊού στην Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει μια μοναδική ευκαιρία στην ΕΕ να αναδιατάξει το αναπτυξιακό της πλάνο, πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα από τις υπάρχουσες επιλογές για την απανθρακοποίηση της οικονομίας και εστιάζοντας σε νέες τεχνολογίες και υποδομές χαμηλών εκπομπών. Ωστόσο, σε μια ΕΕ που κάθε χώρα παρουσιάζει τις προσωπικές τις βλέψεις, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται. Τον Μάρτιο, ο δισεκατομμυριούχος Τσέχος πρωθυπουργός, Αντρέι Μπάμπις, έσπευσε να δηλώσει ότι η Ευρώπη μπροστά στην κρίση του κορωνοϊού καλύτερα να ξεχάσει το Green Deal. Ήδη οι δύο πυλώνες του Green Deal, για την βιοποικιλότητα και την αγροτική στρατηγική έχουν αναβληθεί. Ακόμη, το έγκυρο site των Βρυξελλών, euractiv.com, υποστηρίζει ότι ενώ δημόσια η Επιτροπή λέει ότι το Green Deal θα συνεχίσει κανονικά, ανεπίσημα οι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι κάποιες «προτεραιότητες» του θα πρέπει να εξεταστούν, ώστε να δοθεί βάρος στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Η μάχη ιδεών για το Green Deal λοιπόν, μόλις ξεκίνησε και πρόκειται να δούμε τα επεισόδιά της τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Με το Ευρωκοινοβούλιο να έχει ξεκάθαρη τοποθέτηση υπερ της συμφωνίας και κάποιους να βρίσκουν αφορμή να χρησιμοποιούν τον κορωνοϊό για να εξυπηρετήσουν πρόσκαιρα εθνικά τους συμφέροντα, είναι βέβαιο ότι δεν θα είναι απλή υπόθεση. Η Ευρώπη όμως, πάντα δείχνει το δρόμο στους υπόλοιπους ρυπαντές, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και μας κάνει περήφανους. Και σε πείσμα πολλών, αργά η γρήγορα θα το κάνει και πάλι!
