Πρόσφατη έρευνα εξετάζει τα επίπεδα ρύπανσης και τις σχετικές επιπτώσεις στην υγεία σε ολόκληρη την Ευρώπη από το 1990 έως το 2019. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι θάνατοι που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση μειώθηκαν κατά την περίοδο τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους και υποστηρίζουν ότι η περαιτέρω πρόοδος πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρείται ο τέταρτος μεγαλύτερος παγκόσμιος παράγοντας κινδύνου για την υγεία, συμβάλλοντας σημαντικά στις δύο κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως (ισχαιμική καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό). Αν και τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχουν μειωθεί σε όλη την Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, περισσότεροι από 0,5 εκατομμύρια θάνατοι αποδίδονται σε αυτήν την αιτία σε ολόκληρη την περιοχή το 2013. Αυτή η μελέτη διερεύνησε τον μεταβαλλόμενο αντίκτυπο της ποιότητας του αέρα στην ανθρώπινη υγεία σε 43 ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ 1990 και 2019.
Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από την πολυεθνική Global Burden of Diseases, Injuries, and Risk Factors Study, ένα εν εξελίξει ερευνητικό πρόγραμμα που ανατέθηκε αρχικά από την Παγκόσμια Τράπεζα το 1990. Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα για 43 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και της Ισλανδίας. Για να αξιολογήσουν την ποιότητα του αέρα, εστίασαν στη συγκέντρωση σωματιδίων με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρά στον εξωτερικό αέρα, που αναφέρεται ως PM2.5 περιβάλλοντος, η οποία είναι γνωστό ότι έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία.
Το θεώρησαν αυτό στο πλαίσιο τριών μετρήσεων υγείας - έτη ζωής που χάθηκαν (χρόνια πιθανής απώλειας ζωής λόγω πρόωρου θανάτου), έτη ζωής προσαρμοσμένα στην αναπηρία (DALYS) (χρόνια υγιούς ή παραγωγικής ζωής που χάθηκαν λόγω θανάτου ή αναπηρίας) και συνολικούς θανάτους. Η ποσότητα καθενός από αυτά που αποδίδεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση υπολογίστηκε με βάση τους παράγοντες κινδύνου που εκτιμήθηκαν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την τοποθεσία και το έτος.
Εξέτασαν επίσης δύο κοινωνικοοικονομικές μετρήσεις: το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (κατά κεφαλήν οικονομική αξία που παράγεται από την οικονομία της χώρας) και τον κοινωνικοδημογραφικό δείκτη (ένα μέτρο ανάπτυξης που περιλαμβάνει το εισόδημα, την εκπαίδευση και τους παράγοντες γονιμότητας).
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι το 90,4% των θανάτων που αποδίδονταν στην ατμοσφαιρική ρύπανση κατά την περίοδο αυτή σχετίζονταν με τα PM2,5 του περιβάλλοντος. Λένε ότι η μέση σταθμισμένη για τον πληθυσμό έκθεση στα PM2,5 στις ευρωπαϊκές χώρες μειώθηκε κατά 33,7% μεταξύ 1990 και 2019 σε 13,8 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (μg/m³). Ωστόσο, σημειώνουν ότι αυτό εξακολουθεί να υπερβαίνει την παγκόσμια κατευθυντήρια γραμμή για την ποιότητα του αέρα του 2005 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας των 10 μg/m³.
Οι συνολικοί θάνατοι που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη μειώθηκαν κατά 42,4. Το ποσοστό των θανάτων που οφείλονταν στην ατμοσφαιρική ρύπανση μειώθηκε κατά 44,4%, σύμφωνα με τους ερευνητές, από 6,3% σε 3,5% όλων των θανάτων στην Ευρώπη. Τα χρόνια ζωής που χάθηκαν λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μειώθηκαν κατά 63%, λένε, σε 24.917 χρόνια ανά 100.000 άτομα.
Οι ερευνητές μοντελοποίησαν επίσης τη σχέση μεταξύ της ποιότητας του αέρα και των αποτελεσμάτων υγείας. Αναφέρουν ότι, σύμφωνα με το μοντέλο, μια αύξηση 10% στα PM2,5 του περιβάλλοντος θα οδηγούσε σε αύξηση 16,7% στα χαμένα χρόνια ζωής. Αντίθετα, σημειώνουν ότι μια αύξηση κατά 10% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των εσωτερικών χώρων από την καύση στερεών καυσίμων όπως το ξύλο και ο άνθρακας θα οδηγούσε σε αύξηση μόνο κατά 1,4% στα χαμένα χρόνια ζωής.
Οι ερευνητές λένε ότι οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες είχαν σημαντική επίδραση στις επιπτώσεις στην υγεία που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι χώρες της κατηγορίας χαμηλού κοινωνικο-δημογραφικού δείκτη έχασαν 11 φορές περισσότερους DALYS λόγω ισχαιμικής καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση το 2019 σε σχέση με τις χώρες του υψηλού δείκτη, αναφέρουν.
Ομοίως, οι χώρες της χαμηλότερης ομάδας για το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα έχασαν 11 φορές περισσότερο DALYS λόγω ισχαιμικής καρδιακής νόσου που αποδίδεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση από εκείνες της υψηλότερης ομάδας και 25 φορές περισσότερο DALYS σε εγκεφαλικό που αποδίδεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η Ευρώπη έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στη μείωση των επιπέδων PM2,5 του περιβάλλοντος και των σχετικών επιβαρύνσεων για την υγεία, σύμφωνα με τους ερευνητές. Λένε ότι πάνω από το 85% των ευρωπαϊκών χωρών είχαν λιγότερους θανάτους που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση το 2019 από ό,τι το 1990.
Ωστόσο, σημειώνουν ότι το 2019 σχεδόν τα τρία τέταρτα των ευρωπαϊκών χωρών είχαν ακόμη επίπεδα PM2,5 που υπερβαίνουν τις παγκόσμιες κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα του 2005 που εκδόθηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα, η βελτίωση της ποιότητας του αέρα θα πρέπει να παραμείνει θέμα προτεραιότητας σε όλη την Ευρώπη, ειδικά σε χώρες με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό δείκτη, για περαιτέρω μείωση των επιπτώσεων στην υγεία και την οικονομία.
Πηγή
Juginović, A., Vuković, M., Aranza, I. and Biloš, V. (2021) Health impacts of air pollution exposure from 1990 to 2019 in 43 European countries. Scientific Reports 11: 22516. Available from: https://doi.org/10.1038/s41598-021-01802-5