Άνθρωπος και μετακίνηση, δύο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους καθώς η μετακίνηση από τόπο σε τόπο τόσο του ίδιου του ανθρώπου όσο και αγαθών και υπηρεσιών που εκείνος χρειάζεται για να επιβιώσει αποτελούσε βασική ασχολία του από την αρχή της ιστορίας του. Στην πορεία, αυτής της ιστορίας, με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την ανάγκη του ανθρώπου να βρίσκει συνεχώς λύσεις για να κάνει την ζωή του πιο εύκολη, ήρθαν στο φως πολλά μέσα μετακίνησης, τόσο συμβατικά όσο και εναλλακτικά, τα οποία έδωσαν ένα άλλο νόημα στις μετακινήσεις δίνοντας την ευχέρεια σε καθέναν από εμάς να μπορεί να επιλέξει εκείνο που ανταποκρίνεται στα θέλω του και τις ανάγκες του. Η επιλογή, όμως πολλών μέσων μεταφοράς πολλές φορές δημιουργεί έναν προβληματισμό σχετικά με το πιο είναι το καλύτερο, το πιο άνετο, το οικονομικότερο και πλέον και το πιο φιλικό προς το περιβάλλον καθώς όλοι έχουμε βιώσει πλέον τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Αυτόν το τελευταίο προβληματισμό ερχόμαστε να λύσουμε παρακάτω εμβαθύνοντας σε ένα μέσο μετακίνησης που η ιστορία του είναι μεγάλη όπως και το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα. Ο λόγος φυσικά για το τρένο, ο ρόλος του οποίου αναβαθμίζεται στον τομέα των μεταφορών καθώς αποτελεί μια βιώσιμη και «πράσινη» επιλογή ταξιδιού και γενικότερα μετακίνησης.
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος οι μεταφορές κατά το 2018 στην ΕΕ αντιπροσώπευαν το 25% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με τις οδικές μεταφορές να αποτελούν το 72% εξ αυτού, τις θαλάσσιες το 14%, τις αεροπορικές το 13% και τις σιδηροδρομικές μόνο το 0.4% και αυτό μόνο από τα ντιζελοκίνητα τρένα. Με βάση αυτά τα δεδομένα η έκθεση εξέτασε την πιο συνετή επιλογή ανάμεσα σε τρένο και αεροπλάνο και κατέληξε ότι η βέλτιστη είναι αυτή της σιδηροδρομικής μετακίνησης, καθώς έχουν τις χαμηλότερες εκπομπές ανά χιλιόμετρο και μονάδα μεταφοράς μαζί με τις πλωτές μετακινήσεις που περιορίζονται στην θάλασσα. Αυτό βέβαια που δεν έχει ληφθεί υπόψη μέχρι τώρα είναι ότι τα τρένα προωθούν και την ηλεκτροκίνηση στο βαθμό που αυτή μπορεί να εφαρμοστεί με αποτέλεσμα τα παραπάνω ποσοστά από την εκπομπή αερίων να μπορούν να γίνουν ακόμα πιο μικρά. Χαρακτηριστικά, στην χώρα μας, η Hellenic Trainαπό το 2019 εξασφάλισε την πλήρη λειτουργία της ηλεκτροκίνησης στην διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη μειώνοντας τον χρόνο, αυξάνοντας το επιβατικό κοινό και παράλληλα συμβάλλοντας δυναμικά στην βιωσιμότητα καθώς τα νέα ETR τρένα εκμηδενίζουν την συμμετοχή του μέσου σε ζημιογόνους ρύπους.
Είναι, επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα τρένα σε μία τυπική διαδρομή μπορούν να μεταφέρουν 50000 άτομα ανά ώρα. Αριθμό ο οποίος δεν μπορεί να συγκριθεί με το αυτοκίνητο που καλύπτει την ανάγκη περιορισμένου αριθμού ατόμων και χρειάζεται υπερβολικά μεγάλος αριθμός αυτοκινήτων για να καλύψει το παραπάνω νούμερο, πράγμα αδύνατο από ρεαλιστικής άποψης καθώς μία λωρίδα αυτοκινητοδρόμου μπορεί να καλύψει μέχρι 2500 άτομα την ώρα. Ενώ και το καυσαέριο και οι επιπτώσεις των ρύπων που παράγουν τα συμβατικά οχήματα έχουν διαδραματίσει αξιόλογο ρόλο στην κατάσταση που βιώνουμε σήμερα με την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο και η ηχορύπανση που έχει διαπιστωθεί ότι έχει αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στην υγεία των ανθρώπων και προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από την κίνηση των οχημάτων στους δρόμους, δείχνει ότι η χρήση τρένου αποτελεί ζωτικής σημασίας ενέργεια για το περιβάλλον.
Πέρα όμως από την μεταφορική διάσταση το τρένο ήταν αναγνωρισμένο ως το μέσο μεταφοράς που βρισκόταν εγγύτερα με το περιβάλλον και με την κυριολεκτική έννοια, καθώς μέσα από αυτή την επιλογή του ο μετακινούμενος-ταξιδιώτης μπορεί να δει και να απολαύσει ορεινά και δασικά τοπία κατά την διάρκεια της διαδρομής του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργεί μία πιο έμμεση σχέση με το περιβάλλον η οποία ίσως να συμβάλλει και στην ευαισθητοποίηση του ανθρώπου απέναντι σαυτό. Παράλληλα, όμως, έχει και άλλα πλεονεκτήματα όπως λειτουργικό κόστος το οποίο έχει επίδραση και στην τιμή του κομίστρου που απαιτείται για την μετακίνηση, ενώ εξυπηρετεί και δρομολόγια ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες.
Εν κατακλείδι, οι σιδηροδρομικές μετακινήσεις είτε υπέργειες είτε υπόγειες, συμβάλλουν με τον δικό τους τρόπο στον περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος δίνοντας μια άλλη διάσταση στην ανάγκη του ανθρώπου για μετακίνηση. Είναι σημαντικό πριν επιλέξουμε το μέσο που θα χρησιμοποιήσουμε την επόμενη φορά για να μετακινηθούμε να λάβουμε υπόψη μας ότι η σημερινή μας συμπεριφορά απέναντι στο περιβάλλον θα έχει και τις ανάλογες επιπτώσεις στο άμεσο μέλλον μας. Λέμε ΝΑΙ στο τρένο όπου μπορεί να μας εξυπηρετήσει και βάζουμε το λιθαράκι μας για ένα «πράσινο» αύριο.
Βιβλιογραφία: