Το νομικό και θεσμικό πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης σε εθνικό επίπεδό διανύει το 21 έτος της εφαρμογής του. Παρόλα αυτά σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας διαπιστώνεται ότι η πρόοδος που πραγματοποιήθηκε ως προς το νομοθετικό έργο που επιτελέστηκε την τελευταία 20-ετία δεν οδήγησε σε αντίστοιχα αποτελέσματα σε ότι αφορά στην οργάνωση της διαχείρισης στην πράξη.
Η παραγωγή αποβλήτων σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας παρουσιάζει όπως φαίνεται σημαντική μείωση κατά το έτος 2018 σε σχέση με το 2016. Η διαχείριση ωστόσο του συνόλου σχεδόν των αποβλήτων συνεχίζει, όπως προκύπτει από τη σχετική αναφορά, να πραγματοποιείται με τη μέθοδο της διάθεσης επί ή εντός του εδάφους.
Πιο συγκεκριμένα περίπου το 82% του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων διατίθεται επί ή εντός τους εδάφους τη στιγμή που το ποσοστό των ανακτώμενων υλικών μετά βίας αγγίζει το 11%.
Μέσω της εξέτασης των αναλυτικών στοιχείων του σχετικού δελτίου τύπου της ΕΛΣΤΑΤ επί της παραγωγής στερεών αποβλήτων αναδεικνύονται και άλλα εξίσου σημαντικά στοιχεία αναφορικά με το φλέγον ζήτημα της διαχείρισης. Πιο συγκεκριμένα διαπιστώνεται ότι:
1. Η κατηγοριοποίηση των αποβλήτων στον παρακάτω πίνακα δεν διασφαλίζει την ορθή διαχείριση των επιμέρους κατηγοριών αποβλήτων αλλά και του συνόλου αυτών.
2. Η καταγεγραμμένη παραγωγή ανακυκλώσιμων αποβλήτων παρουσιάζει διακυμάνσεις με την συνολική τους ποσότητα να μην υπερβαίνει τα 4 εκατομμύρια τόνους σε ετήσια βάση (έτος αναφοράς 2008). Οι εν λόγω αυξομειώσεις δεν συνεπάγονται αντίστοιχες μεταβολές στην ποσότητα των παραγόμενων αστικών αποβλήτων γεγονός που επιβεβαιώνει την περιορισμένη αποδοτικότητα των εφαρμοζόμενων, επί πολλά έτη, πολιτικών διαχείρισης όπως επίσης και την ενδεχόμενη προβληματική καταγραφή από τους εμπλεκόμενους φορείς.
3. Τα απόβλητα εργασιών εξόρυξης και λοιπών δραστηριοτήτων αποτελούν το 81% της συνολικής παραγωγής στερεών αποβλήτων της χώρας. Το 90% της συνολικής ποσότητας της εν λόγω κατηγορίας αποβλήτων, ήτοι 31 εκατομμύρια τόνοι, οδηγούνται προς τελική διάθεση.
Σύμφωνα με την σχετική αναφορά ως επικρατούσα (διαδεδομένη) μέθοδος διαχείρισης μέχρι το 2018 αναφέρεται η διάθεση στο έδαφος χωρίς ωστόσο να διασφαλίζεται με κάποιο τρόπο η κατ’ ελάχιστον ορθή εφαρμογή της (π.χ. διάθεση σε ΧΥΤΑ ή διάθεση υπολειμμάτων διαχείρισης σε ΧΥΤΥ) με ότι αυτό συνεπάγεται.
Είναι προφανές πως το βασικότερο όπλο στη φαρέτρα των διαχειριστικών εργαλείων η ιεράρχηση την αποβλήτων, βάσει της οποίας η τελική διάθεση θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως η ύστατη επιλογή, έχει ληφθεί υπόψη μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα της επιλογής αυτής, η πρακτική υλοποίηση των πολιτικών της εναλλακτικής διαχείρισης καθίσταται αδύνατη όπως επίσης και η επίτευξη της οποιασδήποτε στοχοθεσίας.
Αν και προβληματική η παραπάνω κατάσταση μπορεί να αναστραφεί με:
Τη δημιουργία νέων ρευμάτων εναλλακτικής διαχείρισης μέσω του σχετικού νομικού πλαισίου (ν. 4819/2021) με σκοπό την ενίσχυση της ανάκτησης, διερευνώντας παράλληλα τις δυνατότητες ανάπτυξης νέων μεθόδων πέραν της επίχωσης και της καύσης για παραγωγή ενέργειας (λ.χ. κατασκευή δευτερογενών υλικών).
Την ένταξη και άλλων παρεμφερούς φύσης υλικών (π.χ. πλαστικά εκτός αυτών της συσκευασίας) στις ήδη εφαρμοζόμενες διαχειριστικές διαδικασίες με σκοπό την αύξηση των εκτρεπόμενων από την τελική διάθεση και την ενίσχυση της ανακύκλωσης.
Τον εκσυγχρονισμό των χώρων υγειονομικής ταφής μέσω της προσθήκης εξοπλισμού Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας αποσκοπώντας στη μέγιστη δυνατή (μέσω της μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας) μείωση της ποσότητας των τελικώς διατιθέμενων αποβλήτων.
