της Ιωάννας Σβερώνη
Στην εποχή της κλιμακούμενης ψηφιοποίησης μίας σειράς νευραλγικών εκφάνσεων της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας διαμορφώνεται εξίσου απαιτητή η ψηφιοποίηση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων -διαβαθμισμένης περιβαλλοντικής αδειοδότησης, τόσο του δημόσιου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, όσο αφορά στην επιστάμενη περιβαλλοντική παρακολούθηση και τον αξιολογήσιμο ποιοτικό έλεγχό τους, συνεισφέροντας στην καθίδρυση της εποχής της κυκλικής οικονομίας και θέτοντας τη βάση για την εποχή της βιομηχανικής συμβίωσης.
Στην κατεύθυνση αυτή, οι αρμόδιοι φορείς της ελληνικής πολιτείας (το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης) έχουν μεριμνήσει με τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη -ως ένα βαθμό- πληροφοριακών συστημάτων ως εργαλεία τόσο εσωτερικού ελέγχου, όσο και εξωτερικής / απομακρυσμένης παρακολούθησης της επίτευξης των τιθέμενων εθνικών και ενωσιακών στόχων, αποσκοπώντας στην αξιολόγηση της αποδοτικότητας και την αναβάθμιση του υφιστάμενου μηχανισμού διαχείρισης αποβλήτων (παραγωγή, ανάκτηση, διάθεση, αποθήκευση, συλλογή και μεταφορά).
Ενδεικτικά και με μία προσέγγιση ανασκόπησης της τελευταίας πενταετίας, αναφέρονται πληροφοριακά συστήματα που εφαρμόζονται και άπτονται της διαχείρισης στερεών αποβλήτων, επικίνδυνων και μη, διαμορφώνοντας μία εθνική βάση δεδομένων, όπως το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ), το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ), το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΠΣΔΑ), το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ). Τα εν λόγω συστήματα, αν και εφαρμόζονται και επικουρούν στη διαμόρφωση στατιστικών, μέχρι σήμερα, δεν διαλειτουργούν καθολικά, ώστε να επιτρέπουν την άμεση αξιολόγηση και την κατά περίπτωση σύσταση εκ μέρους των Ελεγκτικών Αρχών για ανάληψη ενεργειών βελτίωσης ή / και συμμόρφωσης.
Εξειδικεύοντας τις κατηγορίες των εγκαταστάσεων εφαρμογής των πληροφοριακών συστημάτων, οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ), η λειτουργία των οποίων ιεραρχικά και νομοθετικά καλείται να φθίνει σε δυναμική με σκοπό την αντικατάστασή τους από φιλικότερες προς το περιβάλλον υποδομές και διεργασίες, και προκειμένου να καταστεί απρόσκοπτη η μετάβαση αυτή μέσω μίας έγκυρης μετρήσιμης βάσης, απαιτούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους.
Παρόλη την αντίφαση, η ψηφιακή μετάβαση ενός ΧΥΤ δύναται και χρήζει να ενσαρκωθεί στον σχεδιασμό, ανάπτυξη και εφαρμογή ενός συστήματος ενδοεπιχειρησιακού σχεδιασμού, κατά τις ειδικές λειτουργικές απαιτήσεις του (λ.χ. ανθρωπογενή και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, φυσικό μικρο-περιβάλλον, ηλεκτρομηχανολογικά μέσα), σε ακολουθία μίας δημόσιας πλατφόρμας, αναφερόμενης στην ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΑ/90439/1846/2021, σε εναρμόνιση με την Οδηγία 2018/850/ΕΕ «περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων». Η χρησιμότητα της τελευταίας έγκειται στη διαμόρφωση μίας σειράς δεικτών συγκριτικής ανάλυσης (ποσοτικοί, ποιοτικοί, οικονομικοί) των φορέων λειτουργίας των ΧΥΤ, βάσει των αναλυτικών στοιχείων του εφαρμοζόμενου μηχανισμού παρακολούθησης, ως εργαλείο αποτίμησης της απόδοσης λειτουργίας και εκτίμησης του βαθμού επίτευξης των εθνικών και ενωσιακών στόχων.
Εν κατακλείδι, η βελτιστοποίηση των συστημάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων υπό το πρίσμα της ψηφιακής κλίμακας προμηνύεται μέσω της διαλειτουργικότητας των κείμενων περιβαλλοντικών ηλεκτρονικών εφαρμογών, αποτελώντας μέσο διττού χαρακτήρα, ήτοι συνεχούς βελτίωσης των φορέων λειτουργίας των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων και ελέγχου του βαθμού συμμόρφωσης και απόδοσής τους εκ μέρους της πολιτείας.