Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος που εορτάζεται στις 5 Ιουνίου, το envinow.gr, πραγματοποίησε μία εφ’ όλης της συνέντευξη με τον Κωνσταντίνο Αραβώση, Καθηγητή ΕΜΠ και Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ. Μεταξύ πολλών θεμάτων που αναλύθηκαν, ήταν το περιβαλλοντικό πολυνομοσχέδιο στο οποίο υπήρξε ένας από τους βασικούς συντελεστές της προετοιμασίας του, το μέλλον της ανακύκλωσης και της διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα, το σχέδιο για τη διαχείριση των λυμάτων και πολλά ακόμη. Ακολουθεί η συνέντευξη.
Το envinow.gr από τον μήνα Μάιο είναι πλέον η πρώτη διαδικτυακή κοινότητα για το περιβάλλον στην Ελλάδα και ήσασταν από τους πρώτους που στήριξαν την προσπάθειά αυτή, που ξεκίνησε από τα σπλάχνα του ΕΜΠ. Θέλετε να μας κάνετε ένα σχόλιο για αυτό;
Να πω κατ’ αρχήν συγχαρητήρια για την επιτυχία του envinow, εγώ το περίμενα να σας πω την αλήθεια από την αρχή. Το περίμενα γιατί σας γνωρίζω και πίστευα από την αρχή πως είναι πολύ σημαντικό σε ένα εξειδικευμένο site όπως είναι το envinow, αυτοί που το τρέχουν να είναι άνθρωποι σαν κι εσάς, δηλαδή όχι μόνο να προσπαθούν να αναζητούν την ανάλογη πληροφόρηση, αλλά να ‘ναι και γνώστες. Και εσείς είστε γνώστες, σας ξέρω και έχετε και μεράκι, άρα η επιτυχία ήταν αναμενόμενη και σας αξίζει.
Πείτε μας τις 3 μεταρρυθμίσεις του νομοσχεδίου για το περιβάλλον για τις οποίες είστε πιο περήφανος.
Η πρώτη και πολύ σημαντική μεταρρύθμιση, έχει να κάνει με την διευκόλυνση των περιβαλλοντικών αδειοδοτικών διαδικασιών. Με τα προηγούμενα δεδομένα, η αδειοδότηση για ένα φωτοβολταϊκό για παράδειγμα, μπορεί να χρειάζονταν μέχρι 4 ή και 5 χρόνια ακόμα. Ο στόχος μας είναι μέσα από τις ρυθμίσεις που φέραμε να μειώσουμε τον χρόνο αυτό στις 150 ημέρες. Αυτό είναι το πρώτο.
Το δεύτερο που θεωρούμε ότι είναι επίσης πολύ σημαντικό, έχει να κάνει με τα προβλήματα τα οποία βρήκαμε σε σχέση με τους δασικούς χάρτες. Βρήκαμε δηλαδή, ότι χιλιάδες συμπολίτες μας έχουν πρόβλημα με περιουσιακά τους στοιχεία σε περιοχές, που είτε χαρακτηρίζονται ως δασικές και έχουν υποβάλει αντιρρήσεις, ώστε να εκδικαστεί το πρόβλημά τους, χωρίς η αντίρρηση αυτή να έχει εκδικαστεί για πολλά χρόνια, είτε επειδή υπάγονταν σε κάποιες περιοχές που δεν είχαν συμπεριληφθεί στον δασικό χάρτη, αρχικά και στην συνέχεια με απόφαση του ΣτΕ, να συμπεριλήφθηκαν αυτές οι οικιστικές πυκνώσεις στους δασικούς χάρτες. Χιλιάδες άτομα κινδύνευαν να χάσουν τις περιουσίες τους από αυτό το πράγμα. Άρα εμείς προχωρήσαμε σε μία ρύθμιση που να λύνει όλα αυτά τα χιλιάδες προβλήματα. Εκεί να σας πω ότι υπήρχαν 170.000 αντιρρήσεις που για πολλά χρόνια έμειναν αναπάντητες. Είχαμε υπολογίσει ότι για να μπορέσει η δημόσια διοίκηση και το υφιστάμενο σύστημα να επεξεργαστεί όλες αυτές τις αντιρρήσεις, θα χρειάζονταν 15, ίσως και παραπάνω, χρόνια. Αυτό βασανίζει χιλιάδες άτομα, όχι μόνο με τις αντιρρήσεις, αλλά και με πολλά άλλα πράγματα που σχετίζονται με το δάσος. Με αυτό το νομοσχέδιο λύσαμε όχι όλα τα προβλήματα, άλλα ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτών των προβλημάτων και θα έλεγα ότι εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας θα μπορέσουν μέσα από τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου να βρουν μία λύση για αυτά τα προβλήματα. Η οποία λύση, και αυτό είναι επίσης σημαντικό, θα είναι σύμφωνη με το ΣτΕ και με την συνταγματικότητα. Μάλιστα επειδή στόχος μας είναι να προσφέρουμε μία δίκαιη λύση, δεν θα νομιμοποιήσουμε αυθαιρεσίες, αλλά από την άλλη πλευρά, πολίτες θα βρουν το δίκιο τους που για τόσο καιρό δεν μπορούσαν να βρουν.
Το τρίτο που κάναμε, και θεωρούμε ότι είναι μία μεγάλη μεταρρύθμιση, είναι ότι αλλάξαμε όλο το πλαίσιο διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Αυτή τη στιγμή να σας πω ότι το 30% της χώρας μας ανήκει σε προστατευόμενες περιοχές, το ⅓ δηλαδή περίπου. Φανταστείτε πόσο σημαντικό είναι να έχεις ένα αποτελεσματικό πλαίσιο, που να διαφυλάσσει το φυσικό περιβάλλον, να προφυλάσσει τα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους, αλλά από την άλλη πλευρά να επιτρέπει και μία ήπια ανάπτυξη ανάλογη με τα χαρακτηριστικά της περιοχής. Παρόλα αυτά, εξετάζοντας το νέο πλαίσιο, είδαμε ότι ενώ υπήρχαν ευρωπαϊκοί πόροι και άλλα κονδύλια τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και να αξιοποιηθούν προκειμένου να έχουμε μία αποτελεσματική διαχείριση των περιοχών αυτών. Το πλαίσιο το οποίο υπήρχε, ήταν ένα πλαίσιο κατακερματισμένων φορέων διαχείρισης, που οι περισσότεροι ή ένα μεγάλο μέρος αυτών, δεν είχαν καμία δυνατότητα, ούτε από άποψη πόρων και ούτε από άποψη αποτελεσματικής διαχείρισης του αντικειμένου. Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, αυτό το οποίο πιστεύουμε είναι ότι θα καταφέρουμε με το νέο πλαίσιο να έχουμε μία αποτελεσματική διαχείριση αυτών των περιοχών.
Αυτά τα τρία θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικά αλλά υπάρχουν και άλλα πράγματα στο νομοσχέδιο επίσης σημαντικά, τομές που κατά την γνώμη μας ήταν απαραίτητες.
Υπάρχουν κάποιες πλευρές, συμπεριλαμβανομένων και περιβαλλοντικών οργανώσεων, που κατηγορούν το νέο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, κυρίως για την ζωνοποίηση των περιοχών Natura, ιδιαίτερα μάλιστα για το ζήτημα των εξορύξεων. Είναι δικαιολογημένες αυτές οι αντιδράσεις;
Πιστεύω ότι είναι άδικοι κάποιοι από τους αρνητικούς σχολιασμούς που είχαμε, ιδιαίτερα για το ζήτημα των εξορύξεων, διότι το παλαιό πλαίσιο κατόπιν ειδικών διαδικασιών, επιτρέπει τις εξορύξεις ακόμη και σε ζώνες απόλυτης προστασίας. Εμείς λοιπόν σε αυτό το νομοσχέδιο, διαχωρίζουμε τέσσερις ζώνες, όπου στις δύο πρώτες ζώνες δεν επιτρέπονται οι εξορύξεις. Δηλαδή το πλαίσιο γίνεται αυστηρότερο. Και μάλιστα αυτό που κάνουμε είναι να εναρμονίζουμε την νομοθεσία με βάση και το κοινοτικό δίκαιο της υπόλοιπης Ευρώπης, όμως αυστηρότερα. Στην υπόλοιπη Ευρώπη επιτρέπονται εξορύξεις, μετά από συγκεκριμένες βέβαια διαδικασίες και οικολογικές μελέτες, σε οποιοδήποτε είδος προστατευόμενης περιοχής, εφόσον εγκριθούν από αυτές τις διαδικασίες. Άρα εμείς εδώ εναρμονιζόμαστε με το ευρωπαϊκό πλαίσιο επί το αυστηρότερο.
Η κυβέρνηση έχει γνωστοποιήσει την πρόθεσή της να αποσυρθούν τα πλαστικά μιας χρήσης τον Ιούλιο του 2021. Είναι ακόμη γνωστό πως το ΥΠΕΝ επεξεργάζεται ειδικό σχέδιο δράσης. Το σχέδιο αυτό, προβλέπει οικονομικά και πρακτικά εφαρμόσιμες αντιπροτάσεις, που θα χρησιμοποιηθούν στην θέση των πλαστικών μιας χρήσης στην κάθε περίπτωση;
Εμείς μέσα στον επόμενο μήνα, τον Ιούνιο του 2020, θα φέρουμε στην Βουλή το νομοσχέδιο για την εναρμόνισή μας με την οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης. Ένα χρόνο νωρίτερα από την ημερομηνία που έχει θέση ως όριο η Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι ο Ιούνιος του 2021. Εμείς ήδη τον επόμενο μήνα θα φέρουμε το νομοσχέδιο. Στο νομοσχέδιο εναρμονιζόμαστε με την οδηγία, αλλά δεν υποχρεώνουμε τις βιομηχανίες κατά βάση να κάνουν κάτι πιο νωρίς από ότι λέει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εμείς όμως αυτό το οποίο κάνουμε, είναι να θέσουμε χρονοδιαγράμματα αντίστοιχα με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θέλω να πω μάλιστα, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ότι έγινε μία ευρύτατη διαβούλευση, με φορείς που προέρχονται από τον παραγωγικό τομέα που έχουν σχέση με τα πλαστικά, από τον επιστημονικό τομέα, με ΜΚΟ και γενικά όλους του εμπλεκόμενους φορείς. Στην ευρύτατη αυτή διαβούλευση, κατά βάση οι φορείς που συμμετείχαν εκπροσωπούσαν πάνω από 6.000 εργαζόμενους. Δηλαδή κάνουμε λόγο για μία πολύ μεγάλη διαβούλευση, σχεδόν 50 φορέων. Μάλιστα έγινε και διαδικτυακά το μεγαλύτερός της μέρος την περίοδο του κορωνοιού, όπου συμμετείχα και προσωπικά σε όλες τις συζητήσεις που κάναμε. Μοιράσαμε ένα ειδικό ερωτηματολόγιο στους φορείς, το οποίο συμπλήρωσαν σε σχέση με το τι προσδοκούν από το νομοσχέδιο και ποιές είναι οι προτάσεις τους. Αυτές τις προτάσεις λοιπόν, τις αποκωδικοποιήσαμε για να καταλήξουμε στο σχέδιο το οποίο καταθέτουμε τον επόμενο μήνα στην Βουλή. Με άλλα λόγια θα είναι ένα νομοσχέδιο, όπου αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι καταρχήν να βοηθήσουμε την βιομηχανία να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις εισακούοντας και τις προτάσεις τους, πράγμα πολύ σημαντικό. Το δεύτερο είναι, και ξεκινήσαμε πρόσφατα, όπου είχαμε την έναρξη της καμπάνιας με συμβολικό καθαρισμό της παραλίας του Σχινιά από πλαστικά, γιατί απλώς σας λέω πληροφοριακά και ίσως να το γνωρίζετε ήδη, ότι το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων στις ακτές και στην θάλασσα αποτελείται από πλαστικά, σε ποσοστό 85 %.
Επομένως κάναμε αυτό το συμβολικό καθαρισμό για να ξεκινήσουμε την καμπάνια ενημέρωσης του κόσμου και του κοινού, γιατί είναι πολύ σημαντικό το ότι για να πετύχει το οποιοδήποτε νομοθέτημα, πρέπει να ξεκινάει από την βάση, από τους πολίτες και τους καταναλωτές. Θα πρέπει να αλλάξουν και τα καταναλωτικά πρότυπα, να μιλάμε για βιώσιμη κατανάλωση όπως παράλληλα θα πρέπει να μιλάμε για βιώσιμη παραγωγή, δηλαδή για τον μετασχηματισμό των παραγωγικών επιχειρήσεων προς την κατεύθυνση άλλων παραγωγικών προτύπων, και αυτό αφορά άμεσα το ερώτημά σας. Δηλαδή να μπορούμε για παράδειγμα, να έχουμε καλαμάκια, καταργώντας όμως αυτά τα καλαμάκια μίας χρήσης. Μάλιστα σκεφτόμαστε η αντικατάσταση αυτή να γίνει και πιο νωρίς από ότι ορίζει οδηγία, η οποία θέτει ως όριο τον Ιούνιο του 2021. Τα καλαμάκια μίας χρήσης είναι ένα παράδειγμα, όπως είναι και τα πιάτα μιας χρήσης ή τα μαχαιροπήρουνα μιας χρήσης. Όλα αυτά θα αντικατασταθούν από άλλα. Αυτό είναι το ζητούμενο.
Παρατηρούμε ότι γίνονται μεταρρυθμίσεις από την ΕΕ ώστε να γίνεται πιο αυστηρή και να διευρύνεται η εφαρμογή της ανακύκλωσης σε όλο και περισσότερα υλικά. Δεδομένου ότι είδαμε να ανακοινώνει ο ΕΟΑΝ μέτρα για την ενίσχυση της ανακύκλωσης στους Δήμους, θεωρείτε ότι στην Ελλάδα διαθέτουμε τις υποδομές και την τεχνολογία ώστε να συμβαδίσουμε με την υπόλοιπη Ευρώπη;
Εμείς στην Ελλάδα, όχι μόνο θέλουμε να εναρμονιστούμε με τις νομοθετικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά το ζητούμενο είναι να μπορέσουμε να προσαρμόσουμε και τις παραγωγικές μας μονάδες, αλλά και όλη την αγορά, στα πλαίσια αυτά. Δε μιλάμε απλώς για ανακύκλωση, αλλά μιλάμε για το νέο μοντέλο κυκλικής οικονομίας, για την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορά την κυκλική οικονομία. Στην οποία πρέπει να πω, ότι εμείς πλέον, ο στόχος μας δεν είναι να δράσουμε περιμένοντας την τελική μορφή της νέας οδηγίας για την κυκλική οικονομία, αλλά ήδη συμμετέχουμε με προτάσεις. Καταθέσαμε πρόταση κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οπότε, αυτό που θέλω να πω είναι ότι ο μεγάλος μας στόχος είναι η κυκλική οικονομία, όχι απλώς η ανακύκλωση.
Αυτό σημαίνει ότι από τη μία πλευρά θα πρέπει να περιορίσουμε τη χρήση των πόρων προκειμένου να παράξουμε όμως, τα ίδια ή και περισσότερα καταναλωτικά αγαθά, αλλά με διαφορετικές παραγωγικές διαδικασίες και αγαθά τα οποία θα είναι περιβαλλοντικά βιώσιμα και αντίστοιχα θα ακολουθήσουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Πράγμα που σημαίνει ότι στο τέλος του κύκλου ζωής τους, θα μπορεί κανείς να τα διαχειριστεί. Καταρχάς να τα διαχειρίζεται μεγαλύτερο διάστημα, δηλαδή να έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Κατά δεύτερον, μετά το τέλος του κύκλου ζωής τους, τα τυχόν απόβλητα που δημιουργούνται από τη χρήση τους, τις συσκευασίες τους ή από τα ίδια τα προϊόντα, στο τέλος του κύκλου ζωής, αυτά θα πρέπει να επαναχρησιμοποιηθούν, να ξαναμπούν στους διάφορους κύκλους της παραγωγικής διαδικασίας.
Άρα λοιπόν, μικρότερη χρήση για παραγωγή των ίδιων ή και περισσότερων προϊόντων, λιγότεροι πόροι και πρώτες ύλες δηλαδή, αλλά και ενέργεια. Και από την άλλη πλευρά ελαχιστοποίηση των αποβλήτων σε όλες σε όλες τις φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας, στη κατανάλωση αλλά και μετά το τέλος του κύκλου ζωής. Αυτά είναι τα ζητούμενα. Εκεί εντάσσεται η ανακύκλωση.
Επίσης, τέλος Ιουνίου θα έχουμε το σχέδιο δράσης, τον Οδικό Χάρτη για την Κυκλική Οικονομία, που θα έχει συγκεκριμένους στόχους με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής σε επίπεδο τετραετίας προκειμένου να μετασχηματιστεί η ελληνική οικονομία προς αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή το βλέπουμε έτσι. Δεν βλέπουμε αποσπασματικά την ανακύκλωση, την εντάσσουμε σε αυτό το πλαίσιο.
Βλέπουμε ότι φέτος, σύμφωνα και με την εξαγγελία του ΥΠΕΝ, υπάρχει μια ταχύτατη εκκίνηση των έργων επεξεργασίας απορριμμάτων σε διάφορες περιοχές της χώρας. Σε πόσα χρόνια είναι δυνατόν να φτάσουμε σε έναν ικανοποιητικό βαθμό στα έργα που θα έχουν πραγματοποιηθεί ώστε η Ελλάδα να έχει μια διαχείριση απορριμμάτων σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας;
Έχετε απόλυτο δίκιο, υπάρχει μια δραματική υστέρηση στον τομέα αυτόν, με την έννοια ότι δεν υπάρχουν Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων, όπου τα απορρίμματα θα καταλήγουν, μετά βέβαια -και αυτό πρέπει να το πούμε- από εξάντληση ανακύκλωσης και κομποστοποίησης στην πηγή. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Δηλαδή δεν πρέπει να δούμε τα εργοστάσια απομονωμένα από το σύνολο του κύκλου που θα πρέπει να βελτιστοποιήσουμε, θα πρέπει να δώσουμε έμφαση στην ανακύκλωση που είναι πάρα πολύ χαμηλά, είναι στο 18% και πρέπει να φτάσει 60%. Ήδη έχουμε καθυστερήσει, έπρεπε ήδη να είναι στο 50% για να καταλάβετε. Είναι στο 18% κολλημένο τα τελευταία 5 χρόνια. Πρέπει αφενός μεν να αυξήσουμε την ανακύκλωση, από την άλλη πλευρά, ό,τι περισσεύει μετά την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση, πράγματι να υπάρχουν εγκαταστάσεις να το δέχονται και να μην θάβεται σε ΧΥΤΑ ή σε ΧΥΤΥ. Αυτές οι εγκαταστάσεις έχουν ξεκινήσει, έχουν δρομολογηθεί σε ένα μεγάλο μέρος, είτε ως δημόσιες επενδύσεις είτε ως ΣΔΙΤ. Υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, ήδη έργα έχουν αρχίσει να προκηρύσσονται. Εμείς δεν είμαστε κατά των ΣΔΙΤ όπως η προηγούμενη κυβέρνηση, δεν λέμε βέβαια ότι όλα θα γίνουν μόνο με ΣΔΙΤ, είμαστε ανοιχτοί σε κάθε είδος και μορφή έργου, αλλά σε κάθε περίπτωση θέλουμε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, δίνουμε προτεραιότητα εκεί. Από την άλλη πλευρά δεν μπορούν όλα να γίνουν μόνο ως δημόσια έργα λόγω και έλλειψης πόρων. Άρα συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, είναι προτεραιότητά μας και τα έργα έχουν αρχίσει να δρομολογούνται. Τώρα πότε θα είναι έτοιμα αυτά τα έργα; Υπάρχει ένα σχέδιο τετραετίας και ευελπιστούμε ότι θα προχωρήσει ομαλά.
Ενώ υπάρχει στην Ελλάδα νομοθεσία για την επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων από το 2011, ωστόσο έχει εφαρμοστεί σε ελάχιστες περιπτώσεις. Ποιά είναι η προοπτική για την εφαρμογή των τεχνολογιών επαναχρησιμοποίησης?
Αρχικά να πούμε ότι το θέμα της διαχείρισης των λυμάτων είναι και σαν αντικείμενο δικό μου, κεντρικό αντικείμενο. Πρέπει να πω ότι τα επόμενα 3 χρόνια, πρέπει να γίνουν έργα και να απορροφηθεί 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Κατ’ αρχήν, ο στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε όλες τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων, που αφορούν την κατηγορία οικισμών Γ, δηλαδή οικισμούς 2.000 έως 10.000 κατοίκων. Και φυσικά, Α και Β πρέπει επίσης να ολοκληρωθούν, που έχουμε προβλήματα με πρόστιμα ιδιαίτερα στην Ανατολική Αττική. Άρα για οικισμούς 2.000 κατοίκων και πάνω πρέπει να γίνουν έργα και να ολοκληρωθούν όλες οι σχετικές εγκαταστάσεις τα επόμενα 3 χρόνια, αυτό είναι το ζητούμενο. Αν δεν γίνει μάλιστα θα έχουμε και κοινοτικά πρόστιμα να αντιμετωπίσουμε. Από ‘κει και πέρα, η επαναχρησιμοποίηση που αναφέρατε, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Πολύ πρόσφατα, και είναι ένας ακόμα στόχος μας για το επόμενο ΕΣΠΑ, πέρασε ως οδηγία από την Ευρωπαϊκή Ένωση η επαναχρησιμοποίηση νερού. Η χώρα μας μάλιστα πρωτοστάτησε στη συζήτηση που έγινε, γιατί υπήρχαν και πολλές χώρες που ήταν αντίθετες, όπως για παράδειγμα η Γερμανία. Εμείς ήμασταν υπερ της οδηγίας και τελικά έχει περάσει και είναι πολύ σημαντικό για εμάς να υλοποιηθεί. Είμαστε στη φάση εξεύρεσης κονδυλίων, κυρίως μέσα από το επόμενο ΕΣΠΑ, όπου θα είναι ένας από τους βασικούς στόχους.
Την περίοδο της καραντίνας παρατηρήθηκε ότι πολλοί Αθηναίοι επέλεξαν τα πάρκα, τα άλση για την καθημερινή τους άσκηση. Τις προηγούμενες ημέρες είδαμε να υπογράφεται μια συνεργασία του ΥΠΕΝ για την ανάδειξη του Υμηττού με τη δημιουργία ενός δικτύου μονοπατιών. Πιστεύετε ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία θα φέρει περισσότερους πολίτες πιο κοντά σε μια πιο φιλική στάση απέναντι στο περιβάλλον;
Πράγματι, συνέπεσε με την κρίση του κορονοϊού, και τελικά αναδείχθηκε ότι η πεζοπορία, οι ποδηλατόδρομοι, η χρήση ποδηλάτων για τη μετακίνηση μας, και ήπιων μέσων είναι κάτι που θα είχε μπει, λόγω της κρίσης, υποχρεωτικά στην καθημερινότητά μας, η άσκηση, ακόμα και το περπάτημα, το οποίο πολλοί από εμάς δε το είχαμε τόσο κεντρικό στην καθημερινότητά μας. Τώρα πλέον στην κρίση φάνηκε ότι και η χρήση ποδηλάτου, οι πεζοπορίες και η άθληση φυσικά, είναι πολύ σημαντικές για την καθημερινότητα και προάγουν την υγεία και είναι και στα πλαίσια του να μπορεί κανείς να ζει σε μία ποιότητα ζωής.
Συνέπεσε, λοιπόν, η υπογραφή αυτού του μνημονίου για τον Υμηττό, που το είχαμε προετοιμάσει εδώ και καιρό, και υπεγράφη πρόσφατα. Υπάρχει η σχετική έρευνα του ΕΜΠ που θα υλοποιηθεί και αφορά τη δημιουργία μονοπατιών μήκους 90 χιλιομέτρων. Μεγάλες περιπατητικές διαδρομές, αλλά και διαδρομές που θα μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί το ποδήλατό του. Αφορά 1-1.5 εκατομμύριο κατοίκους, δηλαδή ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο που θα ανεβάσει τη ποιότητα ζωής των κατοίκων της Αττικής. Είναι απόλυτα συνυφασμένο με τη ποιότητα ζωής του κάθε πολίτη.
Έχει σχέση και με την αλλαγή της καθημερινότητας του πολίτη στα πλαίσια του κορονοϊού και θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτή η αλλαγή, η αύξηση των αθλητικών δραστηριοτήτων, ή της πεζοπορίας ή των ποδηλάτων, μετά την κρίση του κορονοϊού θα παραμείνει στην καθημερινότητα. Ο Υμηττός και η ανάδειξη του θα βοηθήσουν πολύ σε αυτό.
Ως καθηγητής στο ΕΜΠ, ένα από τα ερευνητικά σας αντικείμενα είναι η επιχειρησιακή έρευνα. Πολλές από τις επιστημονικές σας δημοσιεύσεις εστιάζουν στη σχέση της διαχείρισης των επιχειρήσεων με το περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια, έχετε παρατηρήσει επιχειρήσεις να θέλουν να εφαρμόσουν ένα πιο φιλικό προς το περιβάλλον μοντέλο διαχείρισης ή είναι κάτι που τους επιβάλλεται μόνο θεσμικά; Δηλαδή, βλέπετε να αναπτύσσεται η περιβαλλοντική συνείδηση στον κλάδο;
Πράγματι, έχω ασχοληθεί ερευνητικά με το αντικείμενο αυτό. Υπάρχουν δύο τρόποι να μπορέσουν οι επιχειρήσεις, που είναι και το ζητούμενο, να προσαρμόσουν τις διεργασίες τους και την παραγωγή τους σε ένα τέτοιο πλαίσιο ώστε να προστατεύουν το περιβάλλον, αλλά και γενικά την επιχειρηματική τους συμπεριφορά.
Ο ένας τρόπος, λοιπόν, είναι ο κανονιστικός. Να έχουμε αυστηρές νομοθεσίες, να επιβλέπουμε αν τηρούνται οι νομοθεσίες και τα όρια και αν κάποιος δεν τα τηρήσει, θα τιμωρείται ανάλογα με πρόστιμα. Για αυτό χρειάζονται οι επιθεωρητές περιβάλλοντος. Αυτή είναι η κλασική μορφή προστασίας περιβάλλοντος μέσα από τις επιχειρήσεις και από τη δραστηριότητά τους.
Τα τελευταία όμως χρόνια, και αυτό ξεκίνησε από τις μεγάλες επιχειρήσεις διεθνώς, αλλά έχει έρθει και στη χώρα μας και επεκτείνεται σιγά-σιγά και προς τα κάτω και σε μικρομεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, έχει αναπτυχθεί αυτό που λέμε εταιρική κοινωνική ευθύνη. Όταν συζητάμε για εταιρική κοινωνική ευθύνη, λοιπόν, για τι συζητάμε; Συζητάμε για το ότι εθελοντικά οι επιχειρήσεις, θα αναλάβουν δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος, που πολλές φορές θα ξεπερνούν και τα νομοθετικά όρια ή τις νομοθετικές ρυθμίσεις, δηλαδή θα κάνουν και παραπάνω πράγματα. Θα τα κάνουν γιατί; Θα τα κάνουν, καταρχάς για να βελτιώσουν την εικόνα τους, παίρνοντας και επιπλέον, για παράδειγμα πιστοποιητικά περιβαλλοντικής διαχείρισης, ή παίρνοντας ακόμα και πιστοποιητικό εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, υπάρχει και ISO σχετικό. Γιατί; Για να δείξουν ότι είναι υπεύθυνες απέναντι στην κοινωνία. Αυτό είναι ένα νέο πρότυπο που αναδεικνύεται, το οποίο τελικά αποβαίνει και εις όφελος των επιχειρήσεων γιατί αυξάνεται η αξία τους, η χρηματιστηριακή για παράδειγμα, η εν γένει αξία τους.
Έχει παρατηρηθεί ότι η χρηματιστηριακή αξία περιβαλλοντικά υπεύθυνων επιχειρήσεων είναι πολύ υψηλότερη από τις αντίστοιχες επιχειρήσεις που δεν είναι υπεύθυνες. Για αυτό, και όλες οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει και υπάρχει μία διεθνής τάση προς αυτή την κατεύθυνση της εθελοντικής προσαρμογής και μάλιστα πέρα από τα όρια που θέτει η νομοθεσία.
Αυτό προέκυψε και μέσα από την έρευνά μας στο ΕΜΠ. Έχουμε κάνει μία διερεύνηση των εισηγμένων και στο ελληνικό χρηματιστήριο επιχειρήσεων, που είναι κατά βάση μεγαλύτερες επιχειρήσεις, έχουμε δει τις αναφορές κοινωνικής υπευθυνότητας που πλέον είναι δημόσια προσβάσιμες και έχουμε διαπιστώσει ότι οι επιχειρήσεις οι οποίες είναι υπεύθυνες απέναντι στο περιβάλλον, και όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην κοινωνία εν γένει, είναι και οι επιχειρήσεις αυτές που τελικά έχουν και καλή οικονομική απόδοση, πετυχαίνουν δηλαδή στους οικονομικούς τους στόχους. Είναι απόλυτα συνυφασμένα αυτά τα δύο, είναι μία διεθνής τάση και ευτυχώς τη βλέπουμε να έρχεται και στην Ελλάδα και εμείς ως Υπουργείο προσπαθούμε να δώσουμε και περαιτέρω κίνητρα προς μία τέτοια επιχειρηματική συμπεριφορά.
Καλύψαμε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων μέχρι τώρα, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι πριν ολοκληρώσουμε;
Αν θέλετε, θα προσέθετα τις κεντρικές επιλογές του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που είναι οριζόντιες και διαπερνούν όλο το φάσμα της οικονομίας. Είναι τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή οτιδήποτε έχει να κάνει με κλιματική αλλαγή, που δεν το συζητήσαμε, αλλά όλα όσα συζητήσαμε υπάγονται εκεί. Αυτό έχει να κάνει με την μείωση των ρύπων και από την άλλη πλευρά, αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Αυτή είναι η πρώτη μας προτεραιότητα, είναι οριζόντια, αφορά όλους τους τομείς της οικονομίας. Η δεύτερη προτεραιότητα είναι η κυκλική οικονομία, που αλλάζει το μοντέλο της οικονομίας και τον τρόπο συμπεριφοράς των πολιτών.