Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, μεγάλος αριθμός ποταμιών της Ευρώπης έχουν επικίνδυνα υψηλά επίπεδα αντιβιοτικών, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η παγκόσμια κοινότητα από τους διαρκώς αναπτυσσόμενους μικροοργανισμούς και μικρόβια.
Οι ερευνητές του βρετανικού Πανεπιστημίου της Υόρκης, που έκαναν τη σχετική ανακοίνωση, πήραν δείγματα από 711 σημεία ποταμών σε 72 χώρες και βρήκαν παρουσία αντιβιοτικών στα δύο τρίτα από αυτά (65%). Στις 111 δειγματοληψίες του νερού οι συγκεντρώσεις των αντιβιοτικών ξεπερνούσαν τα επίπεδα ασφαλείας, σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και κατά 300 φορές πάνω από το όριο.
Πιο συγκεκριμένα, τα αντιβιοτικά καταλήγουν στα ποτάμια και στο έδαφος μέσω των ανθρωπίνων και ζωικών αποβλήτων, καθώς και των λυμάτων των φαρμακοβιομηχανιών και τελικά στους υδάτινους αποδέκτες, τα ποτάμια, τις λίμνες και τη θάλασσα. Η ρύπανση με αντιβιοτικά βοηθά τα μικρόβια να γίνουν πιο ανθεκτικά στα φάρμακα που προορίζονται για τους ανθρώπους. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του ΟΗΕ, η συνεχής αύξηση της ανθεκτικότητάς τους αποτελεί ένα ολοένα σοβαρότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως και μπορεί να προκαλέσει έως δέκα εκατομμύρια πρόσθετους θανάτους έως 2050.
Αυτό που προκαλεί εντύπωση όμως, είναι ότι παρότι υπάρχουν οι περιορισμοί για τις συγκεντρώσεις των αντιβιοτικών στους αποδέκτες, δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες διατάξεις για την απομάκρυνση των αντιβιοτικών, κατά την επεξεργασία των λυμάτων στους βιολογικούς καθαρισμούς. Μάλιστα, σχεδόν όλες οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στην Ευρώπη, δεν περιλαμβάνουν μεθόδους εξουδετέρωσης των αντιβιοτικών, όπως είναι η οζόνωση και τα φίλτρα ενεργού άνθρακα. Ακόμη, σε ερευνητικό επίπεδο υπάρχουν δημοσιεύσεις που αναδεικνύουν την καλύτερη αντιμετώπιση των αντιβιοτικών από τις εγκαταστάσεις με χρήση μεμβρανών, συγκριτικά με το σύστημα ενεργού ιλύος.
Το πρόβλημα παρουσιάζεται τόσο σε βασικά ποτάμια της Ευρώπης όπως ο Τάμεσης και ο Δούναβης, όσο και στη Μεσοποταμία, στον ποταμό Τίγρη, αλλά η κατάσταση είναι συγκριτικά ακόμη χειρότερη στα ποτάμια της Αφρικής και της Ασίας που διασχίζουν τις φτωχότερες χώρες. Το ρεκόρ ρύπανσης κατέχει το Μπαγκλαντές, όπου το αντιβιοτικό μετρονιζαδόλη, το οποίο χρησιμοποιείται για θεραπεία των κολπικών λοιμώξεων, βρέθηκε σε ποσότητες πάνω από 300 φορές υψηλότερες σε σχέση με το όριο ασφαλείας, ενώ στην Κένυα, τα αντιβιοτικά βρέθηκε να ξεπερνούν κατά 100 φορές τα όρια ασφαλείας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ζήτημα των φαρμακευτικών ουσιών στα λύματα έχει μελετηθεί και από το Εργαστήριο Υγειονομικής Τεχνολογίας της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, με ενδιαφέροντα ερευνητικά ευρήματα που αφορούν την απομάκρυνση τέτοιων στοιχείων στην τριτοβάθμια επεξεργασία των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων.
Συμπερασματικά, το εν λόγω ζήτημα συζητείται αρκετά την τελευταία δεκαετία σε ερευνητικό επίπεδο και τα επόμενα χρόνια αναμένεται να φανεί αν και πόσο θα αποτελέσει αντικείμενο πρακτικής εφαρμογής κάποιων μέτρων σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, ή θα υπάρξουν άλλα μέσα αντιμετώπισης του.