Ο Βουλευτής Βορείου Τομέα Αθηνών (Β1), Θεόδωρος Ρουσόπουλος, μίλησε στο envinow.gr, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη, ως μέλος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής. Μεταξύ άλλων, συζητήθηκαν, η επίδραση του κορωνοϊού στην εκπαίδευση, η περιβαλλοντική παιδεία, το Green Deal, ο ρόλος της ενέργειας στην χάραξη της εξωτερικής πολιτικής και το όραμα για μια βιώσιμη ανάπτυξη στη χώρα μας.
Αρχικά, για να είμαστε και στο κλίμα των ημερών θα θέλαμε να μας πείτε πως ζείτε εσείς την κρίση του κορωνοϊού και αν πιστεύετε ότι από την δύσκολη αυτή πρόκληση μπορεί να υπάρχουν θετικά. Ως Καθηγητής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, ποια η θέση σας για την τηλεκπαίδευση που εφαρμόζεται παγκοσμίως τις τελευταίες εβδομάδες σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες;
Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Και να που αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά. Η κρίση ως συνακόλουθο της πανδημίας, είναι και κοινωνική και οικονομική σίγουρα, ωστόσο στα θετικά της –κάποια από αυτά εντοπίζονται στην εκ νέου ανακάλυψη πρωτογενών ανθρώπινων αναγκών όπως η ουσιαστική ανθρώπινη επαφή και η πραγματική εκτίμηση της υγείας- θα συνυπολογιστεί η ταχύτερη μετάβαση στην ηλεκτρονική εξυπηρέτηση του πολίτη. Απλοποιούνται διαδικασίες, λύνονται γραφειοκρατικές αγκυλώσεις δεκαετιών κι εκπαιδεύεται ο πολίτης σε μια διαφορετική συναλλαγή με τον κρατικό μηχανισμό, η οποία εν τέλει θα του δώσει την δυνατότητα να εκτιμήσει τον ελεύθερο χρόνο που θα του απομένει για ποιοτική ζωή αντί για αναμονή σε ατελείωτες ουρές.
Η προσωπική μου στενοχώρια είναι ότι αυτά έπρεπε να τα είχαμε κάνει νωρίτερα. Δεν θα ξεχάσω το πρόγραμμα για δωρεάν υπολογιστές σε κάθε μαθητή που είχαμε εξαγγείλει το 2004 όταν μετείχα στην κυβέρνηση Καραμανλή και που εν τέλει περιορίσαμε μόνον σε αριστούχους δύο ή τριών ετών. Εάν αυτό είχε εφαρμοστεί εξ αρχής θα ήταν αλλιώς το περιβάλλον σήμερα. Ως προς το Πανεπιστήμιο που με ρωτάτε, τυχαίνει να διδάσκω σε ένα διεθνές εκπαιδευτικό ίδρυμα που ήδη είχε τεράστια εμπειρία στο θέμα. Δεν σας λέω πως δεν μου λείπει η προσωπική επαφή με τους φοιτητές στην αίθουσα αλλά σίγουρα δεν χάνονται μαθήματα ούτε ακαδημαϊκές χρονιές.
Με την ιδιότητά σας ως μέλος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής, τι αλλαγές θα μπορούσατε να προτείνετε, από το βήμα της Επιτροπής, ώστε να ευαισθητοποιηθούν σχετικά με το περιβάλλον οι πολίτες; Σας έχουμε ακούσει άλλωστε να αναφέρεστε στην περιβαλλοντική παιδεία.
Όπως αντιληφθήκατε και από την προηγούμενη απάντησή μου δίνω ιδιαίτερη σημασία στην Παιδεία. Θεωρώ ότι θα πρέπει να εισαχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία τουλάχιστον τρία μαθήματα ήδη από το Δημοτικό Σχολείο, τα οποία να διδάσκονται με τρόπο διαφορετικό από τα υπόλοιπα. Το ένα είναι η περιβαλλοντική αυτοσυνειδησία. Το δεύτερο είναι η ποιοτική διατροφή με σεβασμό στο περιβάλλον. Το τρίτο είναι η οδική συμπεριφορά με εναλλακτικές μορφές μετακίνησης και σεβασμό στον πεζό και τον ποδηλάτη. Μαθήματα δοσμένα με πρακτικότητα, συστηματικά ενταγμένα στο ωρολόγιο πρόγραμμα και όχι περιστασιακά. Διδασκόμενα μάλιστα στο πεδίο του ενδιαφέροντος με πιο ουσιαστικό τρόπο κι όχι στην αίθουσα. Η εκπαίδευση σε αυτά από νωρίς θα αλλάξει πολύ πιο σύντομα απ’ όσο φαντάζεται κανείς την νοοτροπία των πολιτών.
Με δεδομένη την εμπειρία σας στον τομέα της ενημέρωσης και της επικοινωνίας, πόσο σημαντική θεωρείτε την ενημέρωση του πληθυσμού, για θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής; Πιστεύετε ότι ο κόσμος στην Ελλάδα είναι επαρκώς ενημερωμένος σε αυτά τα θέματα;
Ενώ φαινομενικά είναι απλά τα πράγματα αυτό δεν ισχύει στην πράξη. Σύνθετα τα προβλήματα και δυσδιάκριτη η αλήθεια, εάν υπάρχει η μια και μοναδική αλήθεια όπως νομίζουν κάποιοι. Μηδέν άγαν, για να χρησιμοποιήσω μια άλλη αρχαία έκφραση. Όχι στις υπερβολές που δυστυχώς οδήγησαν μεγάλο μέρος του κόσμου να θεωρεί ότι οι ασχολούμενοι με το περιβάλλον είναι κάποιοι «περιθωριακοί περίεργοι τύποι». Σ’ αυτό φταίνε κι οι περιβαλλοντικές οργανώσεις που στην πρώτη φάση της γέννησης και της δράσης τους θεώρησαν ότι κάνοντας φασαρία κι ενδεχομένως προκαλώντας θα ευαισθητοποιήσουν τους «αμύητους».
Δεν θα ξεχάσω τον αγαπητό μου αείμνηστο Νίκο Μάργαρη, καθηγητή Περιβάλλοντος ειδικό στα μεσογειακά οικοσυστήματα, ο οποίος όντας αρκετά προσγειωμένος μιλούσε με λόγο απλό κι όχι υπερβολικό για τα σχετικά προβλήματα. Δεν έλεγε ας πούμε αναφορικά με τις πυρκαγιές ότι έρχεται η συντέλεια του κόσμου, γιατί πυρκαγιές στα μεσογειακά δάση γίνονται χιλιάδες χρόνια τώρα. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι πρέπει να αδιαφορήσουμε. Ή θυμάμαι πως χρησιμοποιούσε το παράδειγμα της λίμνης Κερκίνης –μιας τεχνητής λίμνης που έγινε ο μεγαλύτερος υδροβιότοπος των Βαλκανίων- ως χαρακτηριστικό της υπερβολής όσων «περιβαλλοντολογούντων» κατηγορούσαν αδιακρίτως τις παρεμβάσεις του ανθρώπου στην φύση. Για να υπάρξει σωστή ενημέρωση σε όλα τα θέματα χρειάζεται ουσιαστική γνώση των όσων ενημερώνουν και ψυχραιμία. Εάν διδάσκαμε σωστότερα το μάθημα στο οποίο αναφέρθηκα νωρίτερα στα σχολεία από νωρίς, δεν θα είχαμε πιο ενημερωμένους πολίτες;
Το 2008, ως Υπουργός Επικρατείας, συνοδεύσατε τον Πρωθυπουργό κ. Κώστα Καραμανλή, στη συνάντηση με τον Πρόεδρο της Ρωσίας κ. Βλαντιμίρ Πούτιν, για την δρομολόγηση του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, ένας αγωγός ο οποίος τελικά δεν υλοποιήθηκε. Πως κρίνετε τα τελευταία χρόνια την συνεχώς αυξανόμενη επιρροή των μεγάλων ενεργειακών συμφωνιών στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής;
Αφού είχε υπογραφεί η συμφωνία μεσολάβησαν εκλογές στην Βουλγαρία. Έχασε ο πρωθυπουργός που είχε υπογράψει κι ο επόμενος εμφανώς επηρεασμένος απο διεθνείς παράγοντες ήθελε να την σπάσει. Επικαλέστηκε λοιπόν περιβαλλοντικούς λόγους στο Μπουργκάς. Όποιος έχει πάει εκεί καταλαβαίνει ότι κάτι τέτοιο ήταν απολύτως υπερβολικό. Ως προς το ερώτημά σας επιτρέψτε μου να πω ότι αυτό ίσχυε πάντοτε. Άλλοτε είναι το εμπόριο τσαγιού, άλλοτε μεταξιού, άλλοτε μπαχαρικών, άλλοτε τα ενεργειακά προϊόντα χάρασσαν εξωτερική ή και εσωτερική πολιτική ,εκτός από την οικονομική φυσικά. Τολμώ δε να πω ότι τώρα αυτά δεν έχουν την ίδια επιρροή όσο πριν από μερικές δεκαετίες, καθώς έχουν ευρεθεί νέα αποθέματα σε χώρες με μεγαλύτερη κατανάλωση –και τα οποία δεν υπήρχαν παλαιά, όπως πχ το σχιστολιθικό πετρέλαιο στις ΗΠΑ- ή νέες μορφές ενέργειας.
Το 2007, από τη θέση του κυβερνητικού εκπροσώπου, βρεθήκατε στη δυσάρεστη θέση να ανακοινώνετε τα αποτελέσματα της τραγωδίας και την τεράστια οικολογική καταστροφή που προκάλεσαν οι δασικές πυρκαγιές. Το 2018, με τις πυρκαγιές στο Μάτι και το 2019, με αφορμή τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο και την Αυστραλία, ο προβληματισμός για τον αντίκτυπο των πυρκαγιών κορυφώθηκε. Η Ελλάδα, είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει έναν τέτοιο κίνδυνο στην επερχόμενη θερινή περίοδο;
Το 2007 το πλέον δυσάρεστο ήταν ο «άγνωστος εχθρός». Κανείς δεν ήξερε τι συμβαίνει και η χώρα αντιμετώπιζε μια τέτοια πρωτοφανή καταστροφή ζωών και οικολογικού πλούτου. Όμως αυτό που εν τέλει έμεινε τότε είναι η γρήγορη αντίδραση της κυβέρνησης κι οι λύσεις που δίνονταν αμέσως στα προβλήματα. Κάτι αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει σήμερα με τον κορωνοϊό. Ως προς το Μάτι η διαχείριση της τότε κυβέρνησης που δεν σεβάστηκε τις ανθρώπινες ζωές και προσπάθησε με ψέματα να παραπλανήσει τον πολίτη, αλλά και η αδυναμία του κράτους να λειτουργήσει οργανωμένα, γρήγορα κι αποτελεσματικά οδήγησαν στο να καταγραφεί η καταστροφή ως μια από τις πλέον μελανές σελίδες της ιστορίας μας τα τελευταία χρόνια. Ελπίζω και εύχομαι οι μηχανισμοί να είναι σε εγρήγορση. Ένα πρώτο δείγμα το είδαμε πέρυσι την πρώτη χρονιά διακυβέρνησης της χώρας από την Νέα Δημοκρατία. Όμως μην ξεχνάτε αυτό που έλεγε ο Μάργαρης και στο οποίο αναφέρθηκα νωρίτερα. Δεν κρίνεται μια μεσογειακή χώρα τόσο από το εάν θα έχει ή όχι πυρκαγιές αλλά κυρίως από τους μηχανισμούς προφύλαξης και αντιμετώπισης.
Η Times για το 2019 ανέδειξε ως πρόσωπο της χρονιάς την νεαρής ηλικίας ακτιβίστρια για το περιβάλλον Γκρέτα Τούνμπεργκ. Η ίδια έχει βρεθεί στο επίκεντρο διθυραμβικών σχολίων, αλλά και σφοδρής κριτικής. Θα μας πείτε δύο λόγια για το πως αντιλαμβάνεστε την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του περασμένου έτους;
Χαίρομαι για την ευαισθησία ενός εκπροσώπου της νέας γενιάς. Λυπάμαι για την υπερβολή που την συνοδεύει κι η οποία όπως σας είπα βαδίζει στα χνάρια των πρώτων ακτιβιστών μιας ραντικαλιστικής οιονεί θρησκευτικής συμπεριφοράς. Οι ηγέτες που σπεύδουν να φωτογραφηθούν δίπλα στο δυναμικό κορίτσι για να ανεβάσουν το στιγμιότυπο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποκύπτουν στην στιγμή κι αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι μόλις τελειώσει το σόου θα φροντίσουν περισσότερο να εκπαιδευτεί ο κόσμος στην περιβαλλοντική ευαισθησία ή να τηρούνται από μεγάλες χώρες κι οικονομικά συμφέροντα οι κανόνες που θα προστάτευαν τον πλανήτη.
Το προηγούμενο διάστημα είδαμε να παρουσιάζεται η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η Ελλάδα φαίνεται να επιθυμεί να πρωτοστατήσει στην εφαρμογή της και μένει να αποδειχθεί αυτό στην πράξη.
Η κυβέρνηση σε επίπεδο πρωθυπουργού αλλά και στελεχών έχει αποφασίσει ότι πρέπει να κινηθούμε γρήγορα και δραστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Ναι, μένει να αποδειχθεί όπως λέτε, αλλά εάν πιστεύεις πραγματικά σε μια πολιτική, πιθανότατα θα μπορέσεις και να την εφαρμόσεις.
Τέλος, ως μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, πείτε μας πως οραματίζεστε εσείς, το μέλλον της βιώσιμης ανάπτυξης στην πατρίδα μας.
Η κίνηση ορίζει την ζωή. Η βιώσιμη ανάπτυξη περιλαμβάνει τα πάντα. Οι βασικοί πυλώνες της, κοινωνία, περιβάλλον και οικονομία σε διαρκή αλληλεπίδραση αποδίδουν ανάλογα με τις πολιτικές των κρατών που καλούνται να τις εφαρμόσουν. Το περιβάλλον δεν έχει σύνορα. Τα όρια καταργούνται όταν ένα χημικό καταστρέφει τον πρώτο σπόρο, όταν ένας ιός προκαλεί πανδημία, όταν μια βιομηχανία μολύνει την ατμόσφαιρα.
Η Ελλάδα ως μη βιομηχανική χώρα, στηρίζει μεγάλο μέρος της οικονομίας της στον τουρισμό. Για να έχεις τουρισμό οφείλεις να σέβεσαι και να προστατεύεις όχι μόνον τα αρχαία μνημεία τα οποία θα επισκεφθούν οι τουρίστες για λίγη ώρα, αλλά το περιβάλλον στο οποίο θα ζήσουν τις μέρες των διακοπών τους. Επιπλέον η ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα σε μια χώρα που χρησιμοποιεί όσο πιο λίγα χημικά γίνεται ή και καθόλου, θα μας βοηθήσει. Δυστυχώς είμαστε ακόμη πίσω στα βασικά.
Θα κλείσω όμως αισιόδοξα μέσα στο μαύρο τοπίο του κορωνοϊού. Η εγγύτητα με την γη –προσωπικά εγώ καλλιεργώ εδώ και χρόνια σε ένα κτήμα που έχω εκτός Αθηνών- θα μας επαναφέρει σε αρχέγονες αξίες που υποτιμήθηκαν στο πλαίσιο της σύγχρονης ζωής στον αστικό ιστό και θεωρήθηκαν λίγο ως πολύ δεδομένες και μάλλον παρωχημένες. Ίσως λοιπόν συνειδητοποιήσουμε περισσότερο μετά το πέρας αυτού του κατ’ οίκον εγκλεισμού, την σημασία και την ομορφιά της φύσης ή ακόμα και μιας απλής βόλτας στην εξοχή. Ας το κρατήσουμε αυτό το στοιχείο όχι μόνον ως διέξοδο άγχους αλλά και ως προοπτική μιας νέας ανάπτυξης που θα στηρίζεται όμως στον σεβασμό αλλήλων και όλων προς το περιβάλλον. Κάπως έτσι μπορεί να γίνει μια καινούργια αρχή και στην χώρα μας.
Αυτά ακούγονται ωραία, αλλά θα σας προσγειώσω. Δεν γίνεται να τα έχουμε όλα. Δεν γίνεται να θέλουμε εναλλακτικές μορφές ενέργειας, αλλά μόλις πάει να στηθεί κάπου ένα αιολικό πάρκο αίφνης όλοι να γκρινιάζουν για την αισθητική του τοπίου. Προτιμώ αυτό παρά το πυρηνικό εργοστάσιο που κρύβεται εύκολα πίσω από δέντρα, αλλά όταν συμβεί το ατύχημα καταστρέφει τα πάντα για αιώνες γύρω του. Γι’ αυτά και άλλα πολλά είναι που θα χρειαστεί να εγκύψουμε περισσότερο στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, ώστε να βγάλουμε πολίτες που θα ναι αληθινοί γνώστες κι όχι εξυπνάκηδες που νομίζουν πως ξέρουν τα πάντα και μόνον από μια κακή στροφή στην πορεία της ζωής τους η μοίρα δεν τους έκανε όλους για μια μέρα πρωθυπουργούς.