Η έκθεση του ΕΟΠ με τίτλο ‘Air quality in Europe — 2020 report (Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη-έκθεση του 2020)’ δείχνει ότι έξι κράτη μέλη είχαν υπερβεί το 2018 τα όρια της ΕΕ για τα λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2,5): η Βουλγαρία, η Κροατία, η Τσεχία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Ρουμανία. Μόνο τέσσερις χώρες στην Ευρώπη — η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ισλανδία και η Ιρλανδία — είχαν συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων κάτω από τις αυστηρότερες κατευθυντήριες τιμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Στην έκθεση του ΕΟΠ επισημαίνεται ότι εξακολουθεί να υπάρχει χάσμα μεταξύ των νόμιμων ορίων που ισχύουν στην ΕΕ για την ποιότητα του αέρα και των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ, ζήτημα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει να αντιμετωπίσει με την αναθεώρηση των προτύπων της στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για τη μηδενική ρύπανση.
Η νέα ανάλυση του ΕΟΠ βασίζεται στα τελευταία επίσημα δεδομένα για την ποιότητα του αέρα από περισσότερους από 4 000 σταθμούς παρακολούθησης σε ολόκληρη την Ευρώπη το 2018.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΕΟΠ, η έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια προκάλεσε το 2018 περίπου 417 000 πρόωρους θανάτους σε 41 ευρωπαϊκές χώρες. Από τους θανάτους αυτούς, περίπου 379 000 σημειώθηκαν στην ΕΕ-28 ενώ 54 000 πρόωροι θάνατοι θεωρήθηκε ότι οφείλονταν στο διοξείδιο του αζώτου (NO2) και 19 000 στο τροποσφαιρικό όζον (O3) αντίστοιχα. (Τα τρία αριθμητικά στοιχεία αποτελούν χωριστές εκτιμήσεις και οι αριθμοί δεν πρέπει να αθροίζονται μαζί για να αποφεύγεται η διπλή καταμέτρηση).
Σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ, οι ενωσιακές, εθνικές και τοπικές πολιτικές και οι περικοπές εκπομπών σε βασικούς τομείς έχουν βελτιώσει την ποιότητα του αέρα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Από το 2000, οι εκπομπές βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων, συμπεριλαμβανομένων των οξειδίων του αζώτου (NOx), που προέρχονται από τις μεταφορές έχουν μειωθεί σημαντικά, παρά την ολοένα αυξανόμενη κινητικότητα και την επακόλουθη αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον συγκεκριμένο τομέα.
Οι εκπομπές ρύπων από τον ενεργειακό εφοδιασμό έχουν επίσης μειωθεί σημαντικά σε αντίθεση με τη μείωση των εκπομπών από τα κτήρια και τη γεωργία, η οποία σημειώνει αργή πρόοδο.
Χάρη στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, οι πρόωροι θάνατοι εξαιτίας της ρύπανσης από λεπτά αιωρούμενα σωματίδια μειώθηκαν κατά 60 000 το 2018, σε σύγκριση με το 2009. Όσον αφορά το διοξείδιο του αζώτου, η μείωση είναι ακόμη μεγαλύτερη, καθώς οι πρόωροι θάνατοι μειώθηκαν κατά περίπου 54 % την τελευταία δεκαετία. Η συνέχιση της εφαρμογής των περιβαλλοντικών και κλιματικών πολιτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη αποτελεί βασικό παράγοντα για τις βελτιώσεις.
«Τα στοιχεία του ΕΟΠ αποδεικνύουν ότι η επένδυση στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα αποτελεί επένδυση για καλύτερη υγεία και παραγωγικότητα για όλους τους Ευρωπαίους. Πολιτικές και δράσεις που συνάδουν με τη φιλοδοξία της Ευρώπης για μηδενική ρύπανση, οδηγούν σε πιο μακροχρόνιες και υγιείς ζωές και σε πιο ανθεκτικές κοινωνίες», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του ΕΟΠ, Hans Bruyninckx.
«Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι η ποιότητα του αέρα βελτιώνεται χάρη στις περιβαλλοντικές και κλιματικές πολιτικές που εφαρμόζουμε. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις αρνητικές εξελίξεις — ο αριθμός των πρόωρων θανάτων στην Ευρώπη λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλός. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχουμε θέσει ως στόχο να πετύχουμε μηδενικά επίπεδα σε κάθε μορφή ρύπανσης. Για να το επιτύχουμε αυτό και να προστατεύσουμε πλήρως την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον, πρέπει να μειώσουμε περαιτέρω την ατμοσφαιρική ρύπανση και να ευθυγραμμίσουμε περισσότερο τα πρότυπά μας για την ποιότητα του αέρα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Αυτό θα το εξετάσουμε στο προσεχές σχέδιο δράσης μας» δηλώνει ο Επίτροπος κ. Sinkevičius.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα χάρτη πορείας για το σχέδιο δράσης της ΕΕ με στόχο την επίτευξη στρατηγικής μηδενικής ρύπανσης, η οποία αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.