Η παρατήρηση και η μελέτη του αστεριού του ηλιακού μας συστήματος, του Ήλιου μας, ξεκίνησε από την αρχαιότητα. Η λαμπρότητά του και η επιρροή του στην καθημερινή ζωή επάνω στη Γη γοήτευε και ενέπνεε όλους τους λαούς στη δημιουργία θρησκειών και μύθων, από τους Βαβυλώνιους και τους Αρχαίους Έλληνες μέχρι τους σύγχρονους επιστήμονες. Όμως, ο Ήλιος ακόμη καταφέρνει να μας κρύβει τον αλγόριθμό του. Η NASA, λοιπόν, με τη καινούργια της αποστολή επιχειρεί να πλησιάσει πιο κοντά από ποτέ στον Ήλιο, προκειμένου να δώσει απαντήσεις στα μυστήρια του ζωοδότη αστεριού μας.
Στις 12 Αυγούστου 2018 εκτοξεύθηκε το υπερσύγχρονο, μη επανδρωμένο διαστημικό σκάφος Parker Solar Probe που προορίζεται να πραγματοποιήσει μια εφτάχρονη αποστολή στο εξωτερικό στρώμα της ατμόσφαιρας του Ήλιου, τη λεγόμενη κορόνα. Η κορόνα είναι ένα άκρως αφιλόξενο περιβάλλον καθώς αγγίζει τη θερμοκρασία του 1,1 εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου και είναι η γενέτειρα των ηλιακών ανέμων. Ένας από τους βασικούς στόχους της αποστολής είναι να ανακαλύψει τον ακριβή μηχανισμό του φαινομένου των ηλιακών ανέμων καθώς ενδέχεται να επηρεάζει το κλίμα της Γης.
Ας δούμε σε αυτό το σημείο τι ακριβώς είναι ένας ηλιακός άνεμος. Ο ηλιακός άνεμος είναι ένα ρεύμα πλάσματος, το οποίο αποτελείται από φορτισμένα σωματίδια, κυρίως πρωτόνια, ηλεκτρόνια και σωματίδια άλφα, που εκτοξεύεται από τη κορόνα σε όλες τις κατευθύνσεις με ταχύτητα 400 kms-1. Εν μέρει οι επιστήμονες γνωρίζουν γιατί συμβαίνει το συγκεκριμένο φαινόμενο, όμως ακόμη δεν είναι κατανοητό πως επιταχύνεται ένας ηλιακός άνεμος καθώς τα σωματίδια της κορόνας έχουν μέση ταχύτητα 145 kms-1. Το μυστήριο της επιτάχυνσης φιλοδοξεί να επιλύσει αυτή η καινούργια αποστολή.
Ποια όμως είναι η σχέση των ηλιακών ανέμων με το κλίμα που επικρατεί στη Γη; Ο ηλιακός άνεμος είναι ένα καιρικό φαινόμενο στον Ήλιο και όπως τα αντίστοιχα στη Γη έχουν περιοδικότητα έτσι έχει και αυτός. Έχει παρατηρηθεί ότι η ηλιακή δραστηριότητα κινείται στα πλαίσια ενός κύκλου 11 ετών. Όταν η ηλιακή δραστηριότητα αγγίζει το ζενίθ της η ακτινοβολία που φθάνει στη Γη έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τη χημική και θερμική σύσταση της ατμόσφαιρας. Συγκεκριμένα, τα υψηλής ενέργειας ηλιακά σωματίδια φαίνεται πως προκαλούν τη μείωση της στοιβάδας του όζοντος καθώς το όζον απορροφά τη UV ακτινοβολία τους και διασπάται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η UV ακτινοβολία που φθάνει στην επιφάνεια της Γης να αυξάνεται προκαλώντας προβλήματα τόσο στην υγεία των ανθρώπων όσο και την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας.
Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί το παράδειγμα του λεγόμενου «Ελαχίστου Maunder» ή «Μικρής Εποχής των Παγετώνων» που συνέβη στα τέλη του 17ου αιώνα και διήρκησε 70 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτών των 70 ετών η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική πλήχθηκε από ιδιαίτερα έντονους χειμώνες λόγω της μικρής ηλιακής δραστηριότητας. Όμως μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση η συσχέτιση της ηλιακής δραστηριότητας με την θερμοκρασία στη Γη δεν είναι τόσο στενή. Με άλλα λόγια, η κλιματική αλλαγή είναι ένα ηλιακό/φυσικό φαινόμενο που όμως η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει επηρεάσει, δυσκολεύοντας το έργο των επιστημών στην εξαγωγή συμπερασμάτων και μοντέλων για το πως μπορεί να εξελιχθεί το μέλλον στη Γη.
Θα ήθελα να κλείσω αυτό το άρθρο επισημαίνοντας κάτι. Οι διαστημικές αποστολές πράγματι είναι και πολύ κοστοβόρες αλλά και πολύ χρονοβόρες. Ακόμη, τα αποτελέσματα τους μπορεί να μη γίνουν γνωστά και χρήσιμα σύντομα. Όμως, το παράδειγμα του ηλιακού ανέμου αποδεικνύει την άμεση συσχέτιση των επίγειων φαινομένων με όσων συμβαίνουν στη συμπαντική γειτονιά μας. Όποτε, όλους μας αφορά λίγο η επιστήμη της αστρονομίας και της αστροφυσικής καθώς μπορούν να μας λύσουν πολλές απορίες. Κυρίως όμως μπορούν να μας βοηθήσουν να ξεχωρίσουμε την ορθή πληροφόρηση από τη παραπληροφόρηση και τη παραφιλολογία που κυκλοφορεί γύρω από τα θέματα για το περιβάλλον.
Το άρθρο της Άλκηστις Σαπουνάκη δημοσιεύθηκε στο blogit.gr.