της Δωροθέας Τόμελη
Ο καθένας πλέον προσπαθεί να ανακυκλώσει, να υιοθετήσει υγιεινές συνήθειες, να τρώει βιολογικά προϊόντα, να μειώσει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα, αλλά... έχουμε σκεφτεί τι φοράμε; Τα ρούχα μας είναι φιλικά προς το περιβάλλον άραγε; Τι σημαίνει αυτό για την ποιότητα των ενδυμάτων που αγοράζουμε; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα πολλά ερωτήματα που γεννιούνται στο μυαλό κάθε ευαισθητοποιημένου ανθρώπου.
Σύμφωνα με την σελίδα The Cover «Το έτος 2000, μία έρευνα στην Αμερική αποκάλυψε πως 38 εκατομμύρια κιλά καρκινογόνων τοξικών χημικών ψεκάζουν το βαμβάκι (που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ρούχων) από τα οποία το 10% απορροφάται από το βαμβάκι, ενώ το υπόλοιπο απορροφάται στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος.» Επίσης, τα συνθετικά υφάσματα προκαλούν πολλά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, λόγω των βλαβερών χημικών ουσιών που εισχωρούν κατά τον χρωματισμό και την επεξεργασία του κάθε υλικού.
Η ανάγκη του ανθρώπου να προστατέψει το περιβάλλον και να σεβαστεί τον πλανήτη, έφεραν στο προσκήνιο την πράσινη μόδα. Η συνεχόμενη αυξανόμενη γνώση των καταναλωτών για την οικολογική μόδα έχει σπρώξει τις εταιρείες ρούχων στην χρήση υλικών, τα οποία είναι φιλικά προς το περιβάλλον (όπως ανακυκλώσιμα, οργανικά κ.α.) ακολουθώντας το πρωτόκολλο δίκαιου εμπορίου. Βέβαια σε σύγκριση με τον αριθμό εταιρειών που υπάρχουν στον κόσμο, οι εταιρείες που ακολουθούν το δίκαιο εμπόριο, τις σωστές συνθήκες εργασίας και την ορθή παραγωγή προϊόντων, είναι ακόμα πολύ λίγες.
Τα υφάσματα δεν πρέπει να μας βλάπτουν. Δυστυχώς, τα περισσότερα συμβατικά ρούχα περιέχουν βλαβερές ουσίες όπως μεθυλοπαραθείο (εντομοκτόνο από βαμβακοκαλλιέργειες). Στην συνέχεια, υπάρχει περίπτωση στην επεξεργασία ρούχων να εντοπιστεί φορμαλδεΰδη (όπου χρησιμοποιείται για να μην ζαρώνουν τα υφάσματα). Επίσης, συναντάμε πολύ συχνά το πολυβινυλοχλωρίδιο (γνωστό ως PVC) που χρησιμοποιείται για την παραγωγή πλαστικών μπουκαλιών, ταπετσαρίες, μόνωση καλωδίων κ.α. Στα pvc ρούχα συνήθως υπάρχουν, βινύλιο, δερματίνη κι αντίστοιχα υλικά. Η βάση αυτού του υλικού είναι το πετρέλαιο και το χλώριο, οπότε εκτός από την περιβαλλοντική ρύπανση, θεωρείται κι ως μία από τις πιο βλαβερές ουσίες για τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με την Α. Κιουμουρτζή «Η βιομηχανία μόδας αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα και σχεδόν το 20% των λυμάτων.» Φανταστείτε ότι η εκπομπή άνθρακα μιας καινούργιας μπλούζας είναι μεγαλύτερη από 56 χιλιόμετρα οδήγησης με αυτοκίνητο. Είναι δύσκολο να απεικονίσουμε τις απαιτήσεις που έχει ένα ρούχο, βλάπτοντας το περιβάλλον. Για παράδειγμα ένα τζιν παντελόνι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ εκτιμάται ότι χρειάζεται ένα κιλό βαμβάκι! Επειδή το βαμβάκι καλλιεργείται σε ξηρές περιοχές, για την παραγωγή αυτού, θα χρειαστεί 7.500-10.000 λίτρα νερό. Το οποίο είναι περίπου 10 χρόνια πόσιμο νερό για ένα άτομο. Η LynnWilson αναφέρει ότι το 65% των ενδυμάτων που φοράμε είναι πολυμερή. Άρα για το τζιν που προαναφέραμε, πέρα από το 1 κιλό βαμβάκι, θα χρειαστούν κι επιπλέον υλικά για την παρασκευή του.
Περίπου 70 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου χρησιμοποιούνται ετησίως σε αδιάβροχα μπουφάν, κασκόλ, κ.λ.π. ώστε να δημιουργηθούν οι ίνες πολυεστέρα. Ένα πουκάμισο που είναι κατασκευασμένο από πολυεστέρα, έχει διπλάσιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε άνθρακα, σε σύγκριση με ένα πουκάμισο από βαμβάκι. Δηλαδή ένα πουκάμισο πολυεστέρα ισοδυναμεί με 5,5 κιλά διοξείδιο του άνθρακα σε σύγκριση με το βαμβακερό που είναι 2,1 κιλά . Επιστήμονες συστήνουν να αποφεύγουμε οργανικές ενώσεις κασσιτέρου, που εντοπίζουμε συνήθως σε αθλητικά παπούτσια και σε κάποια ρούχα (ως βρωμιούχους επιβραδυντές καύσης). Επιπλέον στις νυχτικιές ρόμπες και στις πιτζάμες υπάρχουν πιθανότητες να συναντήσουμε ενεανυλφαινόλες. Όσο η τεχνολογία προχωράει και γίνονται έρευνες, τόσο πιο πολλά βλαβερά στοιχεία εμφανίζονται στην παρασκευή ρούχων. Όπως καταλαβαίνετε, η μακροχρόνια χρήση κι η εκτεταμένη επαφή με αυτά τα υλικά, οδηγεί σε διάφορα προβλήματα υγείας, όπως για παράδειγμα στο ανοσοποιητικό σύστημα, στο συκώτι κ.λ.π. Δεκάδες χημικά υπάρχουν στις ίνες των υφασμάτων, στα εσώρουχα, στα παπούτσια, στα μπουφάν, τα οποία σταδιακά απορροφώνται από το δέρμα.
Αντιθέτως, τα ρούχα μας πρέπει να προέρχονται από φυσικές ίνες, από αγνά υλικά κι από βιολογικές καλλιέργειες, που εκτός από τα δεδομένα πλεονεκτήματα για την υγεία μας, προστατεύουν το περιβάλλον. Για τα οικολογικά ρούχα δεν χρησιμοποιούνται βαφές και χρωστικές ουσίες που περιέχουν βαριά μέταλλα, φορμαλδεΰδη κι αζωχρωστικές, και για την λεύκανση δεν χρησιμοποιείται χλωρίνη. Αντιθέτως, τα οικολογικά ρούχα γίνονται μέσω μηχανικής θερμικής οδού. Τα πράσινα υφάσματα είναι απαλά, δεν προκαλούν αλλεργίες κι αφήνουν το σώμα να αναπνέει. Οι πρώτες ύλες παράγονται σε βιολογικές καλλιέργειες, χωρίς χημικά και συλλέγονται με ανθρώπινα χέρια. Δεν υπάρχουν ψεκασμοί, ούτε εντομοκτόνα. Τα υλικά αυτά μας προστατεύουν από τον ήλιο κι από τους μύκητες όντας πιο φυσικά.
Η οικολογική βιομηχανία ρούχων έχει στόχο στην προστασία και στον σεβασμό του περιβάλλοντος. Ακόμα κι οι συσκευασίες, οι ετικέτες κι ότι άλλο σχετικό, προέρχονται από ανακυκλώσιμα υλικά. Κριτήριο μας για την αγορά υφασμάτων, ρούχων, χαλιών, κ.λ.π. οφείλει να είναι η χρήση φυσικών πρώτων υλών ή η παρουσία οικολογικής σήμανσης. Τα πιο οικολογικά υφάσματα για ρούχα φιλικά προς το περιβάλλον είναι: οργανικό βαμβάκι, ύφασμα κάνναβης κι ανακυκλωμένο πολυεστέρα. Αλλά πέρα από αυτό, μπορούμε επίσης να ελέγχουμε την σήμανση. Για παράδειγμα, η οικολογική σήμανση Oeko-Tex Standard 100, είναι ένας οργανισμός που έχει απαγορέψει τελείως τις χημικές ουσίες εδώ και χρόνια. Η σήμανση CE συμβολίζει ότι το προϊόν συμμορφώνεται με τους κανόνες που έχουν καθοριστεί στην Ευρωπαϊκή Οδηγία. Επίσης, η ετικέτα μπορεί να υποδεικνύει 100% βιολογικό βαμβάκι.
Να σημειώσω ότι, το 50% της επίδρασης που έχει ένα ρούχο στο περιβάλλον, εξαρτάται από την χρήση του αφού αγοραστεί. Δηλαδή, πως το πλένουμε, το ανακυκλώνουμε, το επαναχρησιμοποιούμε;
Ας δούμε πρακτικά πως μπορούμε να βοηθήσουμε την πράσινη μόδα:
Τα περισσότερα καταστήματα έχουν πλέον ρούχα κι υλικά τα οποία είναι οικολογικά και βιολογικά. Ας προσπαθήσουμε να τα εντοπίσουμε και να είμαστε επιλεκτικοί στις αγορές μας.
Τα παλιά ρούχα μπορούν να πωληθούν, να γίνουν δωρεά ή να επαναχρησιμοποιηθούν με κάποια άλλη λύση.
Ενεργειακή χρήση (όπως κάψιμο σε κλιβάνους).
Ας επιλέγουμε μεγαλύτερης αντοχής ρούχα, καλύτερης ποιότητας, κι ας είναι πιο ακριβά.
Αν κάποιο ρούχο δεν είναι σε κατάσταση να επαναχρησιμοποιηθεί, ας ανακυκλωθεί.
Επιδιορθώστε τα ρούχα σας και μην βιαστείτε να τα πετάξετε.
Έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 88% των καταναλωτών θέλουν οι σημάνσεις ρούχων να υποδεικνύουν ότι τα ρούχα είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Η ελληνική αγορά είναι διστακτική, σε σχέση με την αγορά του εξωτερικού στον τομέα της πράσινης μόδας. Η ανάγκη κι η ζήτηση για οικολογικά υφάσματα αυξάνεται σιγά σιγά. Η ελληνική αγορά δείχνει αρκετή ευαισθησία σε βρεφικά και παιδικά ρούχα. Αλλά με την ίδια ευαισθησία θα πρέπει να πραγματοποιούμε όλες μας τις αγορές. Προς το παρόν οι ελληνικές επιχειρήσεις εισάγουν βιολογικά ρούχα, μιας κι η παραγωγή βιολογικού υφάσματος στην Ελλάδα δεν υφίσταται αρκετά. Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον οι καταναλωτές θα γίνουν πιο επιλεκτικοί στις αγορές τους και θα αντικαταστήσουν τα συνθετικά και χημικά γεμάτα υφάσματα, με βιολογικά κι οικολογικά ρούχα.
Βιβλιογραφία
https://paramano.gr/eco-fashion-sustainability-2021-paramano/ [Επίσκεψη 09-05-22]
https://idesign.com.gr/moda-oikologi%CE%BA%CE%B7-eco-fashion/ [Επίσκεψη 07-05-22]
https://luxolympus-collection.com/en/blogs/news [Επίσκεψη 07-05-22]
https://www.thecover.gr/oikologiki-moda/ [Επίσκεψη 07-05-22]
https://bionews.gr/ikologika-roucha/ [Επίσκεψη 07-05-22]
https://unsplash.com/ [Επίσκεψη 07-05-22]
https://hellorainbow.gr/blogs/news [Επίσκεψη 09-05-22]