της Νίκης Κωστάκου
Τι είναι η Βιομάζα;
Με τον όρο Βιομάζα, λοιπόν, νοείται κάθε οργανική ύλη η οποία προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον φυτικό κόσμο και θεωρείται από τις σημαντικότερες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα τόσο περιβαλλοντικά όσο και κοινωνικοοικονομικά. Αναλυτικότερα, τα φυτά δεσμεύουν την ηλικιακή ενέργεια, που παράγεται από διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και νερό (H2O) και την απορροφούν μέσω της φωτοσύνθεσης, η οποία αποθηκεύεται σε μορφή χημικής ενέργειας. Εν συνεχεία, ένα μέρος αυτής την προσλαμβάνουν τα ζώα, μιας και τα φυτά αποτελούν την τροφή για μια πλειάδα ζωικών οργανισμών, με αποτέλεσμα η ενέργεια να επεξεργάζεται και τελικά να αξιοποιείται. Αποτέλεσμα της διαδικασίας που περιγράφηκε, είναι η ανακύκλωση και κατά επέκταση η μείωση των εκπομπών του CO2 στην ατμόσφαιρα, αφού οι ποσότητες που απελευθερώνονται κατά την καύση της Βιομάζας είναι οι ίδιες ποσότητες που δεσμεύουν τα φυτά για να φωτοσυνθέσουν.
Γιατί Βιομάζα;
Η σχετικά απροσδιόριστη έννοια της Ενέργειας, είχε ξεκινήσει ήδη να απασχολεί τον επιστημονικό χώρο από τα τέλη του 19ου αιώνα. Έως και σήμερα ο πιο διαδεδομένος ορισμός που προσπαθεί να ερμηνεύσει το μυστήριο γύρω από αυτή είναι ο εξής: “Ενέργεια είναι η ικανότητα ενός σώματος ή συστήματος να παραγάγει έργο”. Ορμώμενοι από αυτόν τον ορισμό, γίνεται αντιληπτό το παράδοξο της ύπαρξης της Ενέργειας, που- ενώ είναι αποδεκτό ότι η παρουσία της είναι απανταχού παρούσα- εντούτοις τα τελευταία χρόνια η ανθρωπότητα έχει έρθει αντιμέτωπη με την επικίνδυνη μείωση των ενεργειακών αποθεμάτων, κατάσταση που χρήζει άμεσης επίλυσης αφού μπορεί να αποτελέσει αξεπέραστο εμπόδιο για την κοινωνικοοικονομική συνοχή και την περιβαλλοντική ισορροπία.
Ο όρος, λοιπόν, που περιγράφει αυτό το πρόβλημα είναι ο όρος «Ενεργειακή Φτώχεια» και περιγράφει τα ποσοστά του εισοδήματος που ξοδεύει το εκάστοτε νοικοκυριό για χρήση ενέργειας, με αποτέλεσμα να δίνεται ποσοτική ερμηνεία. Σύμφωνα με έκθεση από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, ενεργειακά φτωχό θεωρείται ένα νοικοκυριό όταν ξοδεύει το 10% του εισοδήματός του για τις «βασικές υπηρεσίες που απαιτούνται για την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου και της υγείας των πολιτών», όπως αναφέρει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την Ενεργειακή Φτώχεια. Μέσω αυτής της προσέγγισης κατανοήθηκαν ταχύτητα οι επιπτώσεις αυτού του φαινομένου, τόσο στην υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και τον πεπερασμένο αριθμό πόρων που διαθέτει όσο και στην οικονομική ευημερία (το ζήτημα της παραγωγής Ενέργειας συγκριτικά με την οικονομία διατυπώνεται μέσω των μεταβολών της προσφοράς ενέργειας ή της τιμής της), που επιζητά κάθε κοινωνία για την ομαλή συνοχή της.
Το πρόβλημα έγκειται στην άνοδο των ενεργειακών αναγκών, από τον συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό του πλανήτη, που οδήγησε στην χρήση συμβατικών και μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ώστε να καλυφθούν οι πολλαπλές ανάγκες. Η Ενεργειακή Φτώχεια έχει ανάγκη καινοτόμες δράσεις καταπολέμησης, που επιτρέπουν επενδύσεις σε ΑΠΕ και ανάγκη ανάπτυξης νέων πρακτικών παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας.
Με αφορμή, λοιπόν, τα παραπάνω μπορεί να αναφερθεί ότι η ενέργεια από Βιομάζα είναι ικανή να συνεισφέρει στην πάταξη αυτού του φαινομένου, δεδομένου ότι (με εξαίρεση την εγκατάσταση μιας μονάδας παραγωγής βιοενέργειας) είναι ικανή να προσφέρει οικονομικά προσιτή ενέργεια, ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί αδιαμφισβήτητα καθαρή πηγή, αφού αντικαθιστά τα συμβατικά καύσιμα, συμβάλλοντας στον μετριασμό της κλιματικής κρίσης και δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις.
Αναφορικά με τα αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα της χρήσης ενέργειας από Βιομάζα, αξίζει αρχικά να αναφερθεί ότι- σύμφωνα με την Eurostat- το 2016 παράγονταν 500kg απορρίμματα ανά κάτοικο, όπου το 81% αυτών κατέληγε στις χωματερές, εκ του οποίου το 40% ήταν οργανικό κλάσμα και χρησιμοποιούνταν μόνο το 2% για την παραγωγή ενέργειας. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το δεδομένο, γίνεται αντιληπτό ότι τα τελευταία χρόνια, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το ζήτημα της αύξησης των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα πιο φλέγοντα θέματα και η πράσινη ενεργειακή μετάβαση, μέσω της χρήσης του παραγόμενου Βιοαερίου, μπορεί να συμβάλει στην προσπάθεια βελτίωσης της δεδομένης κατάστασης που απειλεί την επίτευξη των βασικών από τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Επιπλέον, η παραγωγή βιοενέργειας συμβάλει στην αύξηση των θέσεων εργασίας και ταυτόχρονα στην ενίσχυση απομακρυσμένων περιοχών, νησιωτικών και αγροτικών, αφού τους παρέχει τη δυνατότητα να παράγουν και να καταναλώνουν την ενέργεια που χρήζουν. Ακόμη, οι ενεργειακές καλλιέργειες αποτελούν σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης τόσο λόγω του ανταγωνιστικού κόστους που τις διέπει, όσο και της ανταγωνιστικής θέσης που τείνουν να έχουν στην αγορά. Έτσι, επιτυγχάνεται με ταχύτερους ρυθμούς η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και η αύξηση της ενεργειακής αυτάρκειας και ειδικότερα μέσω της χρήσης ανανεώσιμων πόρων.
Εν συνεχεία, όπως αναφέρθηκε πάλι προηγουμένως, η παραγόμενη ενέργεια από τη Βιομάζα έχει μηδενικό ισοζύγιο CO2, αφού οι ποσότητες που παράγονται κατά την παραγωγή της ενέργειας δεσμεύονται πάλι από τα φυτά κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Επίσης, πέραν της μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα, αυτή η μορφή πράσινης ενέργειας συμβάλει στη μείωση του θείου (S) στην ατμόσφαιρα, το οποίο κι αυτό θεωρείται ένα από τα βασικά αέρια του θερμοκηπίου.
Οπότε…
Γίνεται τελικά αντιληπτό ότι τα οφέλη της χρήσης βιοενέργειας δεν αφορούν μόνο στην περιβαλλοντική ποιότητα, αλλά και στην προσπάθεια οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής ισότητας, βασικούς πυλώνες της Βιώσιμης Ανάπτυξης!