Είναι γνωστό ότι η θεσμοθέτηση και εφαρμογή της αρχής της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού δεν έχει αποδώσει μέχρι και σήμερα τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Αυτό αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην αποτυχία (αδυναμία) των στρατηγικών διαχείρισης.
Οι αρμόδιοι φορείς και αρχές συνεχίζουν να μην εστιάζουν στον περιορισμό της χρήσης των πρώτων υλών που απαιτούνται για τις ανάγκες του παραγωγικού τομέα ο οποίος και αποτελεί ουσιαστικά την κύρια πηγή παραγωγής των περισσότερων τύπων αποβλήτων. Τουναντίον, επιλέγουν να επικεντρώνονται - σχεδόν αποκλειστικά - στα απόβλητα που προέρχονται από την κατανάλωση προϊόντων που κατά κόρον εμπεριέχονται σε συσκευασίες μιας χρήσης.
Έτσι, αρκετοί τύποι αποβλήτων μένουν εκτός δικτύου εναλλακτικής διαχείρισής με ότι αποτέλεσμα έχει αυτό ως προς την ορθή διάθεσή τους. Εκ των ανωτέρω και με σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, για το οποίο δεν υπάρχουν διαθέσιμα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, συγκαταλέγονται και τα απόβλητα έντυπης διαφήμισης. Δεκάδες χιλιάδες αφίσες κατακλύζουν τοίχους, στάσεις λεωφορείων, στύλους οδικού φωτισμού, κάγκελα πάρκων και χώρων αναψυχής κλπ.
Αντίστοιχα χιλιάδες διαφημιστικά φυλλάδια και κατάλογοι διανέμονται ή διασκορπίζονται με σκοπό την προώθηση καταναλωτικών, τραπεζικών, τουριστικών και άλλων προϊόντων.
Πέραν της χρήσης τεράστιων ποσοτήτων χαρτιού για την παραγωγή τους, η αισθητική και η ευρύτερη ρύπανση που προκαλείται από την παραμονή των αφισών στα σημεία ανάρτησής τους και αντίστοιχα από την απόρριψη αυτών και των διαφημιστικών φυλλαδίων (εξαιτίας φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων) στα πεζοδρόμια και στους δρόμους, στα δίκτυα απορροής και όμβριων υδάτων ή στην καλύτερη περίπτωση στους κάδους απορριμμάτων είναι τεράστια.
Απαιτούν προσοχή σε ότι αφορά στην διαχείρισή τους. Το εν λόγω ζήτημα δε φαίνεται όμως να έχει απασχολήσει όσο θα έπρεπε τους καθ’ ύλη αρμόδιους φορείς. Βάσει των υλικών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους δύνανται να ακολουθούν (ή να αποτελούν ξεχωριστές) τις ροές εναλλακτικής διαχείρισης. Παρόλα αυτά ο αριθμός των δραστηριοποιούμενων, στην παραγωγή τέτοιων προϊόντων που έχουν υιοθετήσει και εφαρμόζουν διαδικασίες εντός αυτού του πλαισίου, παραμένει αδιευκρίνιστος.
Μέσω των στρατηγικών που θεσπίστηκαν με τις Οδηγίες 2008/98/ΕΕ, 2019/904/ΕΕ κ.α., σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων, τέθηκε ως βασικός στόχος η εκτροπή του μεγαλύτερου μέρους των παραγόμενων αποβλήτων από την τελική διάθεση.
Υπό αυτό το πρίσμα, με γνώμονα την ενίσχυση της πρόληψης, της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης, εισήχθησαν μέτρα και συγκεκριμένα θεσπίστηκε επιβολή ειδικής εισφοράς στον τελικό χρήστη. Στόχος του συγκεκριμένου μέτρου είναι ο περιορισμός της χρήσης υλικών συσκευασίας που διατίθενται στην αγορά (σακούλα, καλαμάκια, κυπελάκια, περιέκτες τροφίμων κλπ).
Αν και η συγκεκριμένη πολιτική κρίθηκε αποδοτική επί του πρακτέου απεδείχθη αναποτελεσματική στον περιορισμό δημιουργίας αποβλήτων.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα για την κατανόηση των αιτίων των ανωτέρω αναλυθέντων, αποτελεί η περίπτωση των αποβλήτων έντυπης διαφήμισης. Μέσω του συγκεκριμένου παραδείγματος αναδεικνύεται ότι τα υιοθετούμενα διαφημιστικά εργαλεία αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του παραγωγού η οποία δεν δύναται σε καμία περίπτωση να δεσμεύει και μάλιστα υπό τύπο ποινής τον καταναλωτή για την χρήση του, ειδικότερα δε όταν στον δεύτερο δεν δίνεται η δυνατότητα της επιλογής.
Ο περιορισμός στη χρήση πρωτογενών πόρων και κατεπέκταση στην πρόληψη, στη δημιουργία και τη διάθεση των αποβλήτων μέσω αντίστοιχων εισφορο-εισπρακτικών πολιτικών είναι εφικτός μόνο εάν η επιβολή τους γίνεται στους παραγωγούς ως συνέπεια της χρήσης πρώτων υλών για την παραγωγή των προϊόντων τους και όχι με βάση τα απόβλητα που θα δημιουργηθούν σε συνέχεια της κατανάλωσης ή χρήσης αυτών από τους πολίτες.
Υπο διαφορετικές συνθήκες οι διαχειριστικές πολιτικές θα συνεχίσουν να αποτελούν μια φαρέτρα εργαλείων τα οποία εξαιτίας της ανορθολογικής αξιοποίησής τους, θα αδυνατούν να αποδώσουν ως προς τους επιθυμητούς στόχους μείωσης των αποβλήτων και του περιορισμού στη χρήση πρώτων υλών καθιστώντας έτσι ουτοπικό, κάθε σχεδιασμό αναβάθμισης σε μοντέλα κυκλικής οικονομίας.
Comments