της Δωροθέας Τόμελη
Το οικολογικό αποτύπωμα είναι ο όρος με τον οποίο μετράμε την κατανάλωση πόρων του πλανήτη μας σε προσωπικό επίπεδο. Είναι ένα μέγεθος που προσδιορίζει τους φυσικούς πόρους που χρειάζονται για να ολοκληρωθεί κάποια υλική ανάγκη ενός ανθρώπου (ή ακόμα και πληθυσμού) ανάλογα με τις καθημερινές του συνήθειες. Ουσιαστικά αυτό το μοντέλο μετατρέπει τις ανάγκες μας σε έκταση παραγωγικής χερσαίας και θαλάσσιας επιφάνειας (σε εκτάρια). Αν λοιπόν διαιρέσουμε την ελεύθερη επιφάνεια της Γης με τον πληθυσμό μας, θα παρατηρήσουμε ότι στον κάθε άνθρωπο αντιστοιχεί περίπου 2 εκτάρια του πλανήτη.
Σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία και την αύξηση δηλαδή του ανθρώπινου είδους, σε 50-100 χρόνια η «διαθέσιμη επιφάνεια» για τον καθένα θα είναι λιγότερο από 1 εκτάριο. Διαπιστώσουμε επίσης ότι το οικολογικό αποτύπωμα διαφέρει από χώρα σε χώρα, κι αυτό είναι λόγο του τρόπου ζωής και της κατανάλωσης. Εντύπωση κάνει το γεγονός ότι ένας Ευρωπαίος χρησιμοποιεί 4,97 εκτάρια κατά μέσο όρο, που σημαίνει ότι αν όλοι οι άνθρωποι ζούσαν με αυτούς τους ρυθμούς, θα χρειαζόμασταν τρεις πλανήτες σαν την Γη.
Ο καθένας από εμάς μπορεί να τσεκάρει το οικολογικό του αποτύπωμα ανά πάσα στιγμή, συμπληρώνοντας ένα σύντομο ερωτηματολόγιο https://www.footprintcalculator.org/.Η εφαρμογή δεν λειτουργεί με απόλυτη επιστημονική εγκυρότητα, ούτε μας αποδίδει ευθύνες για το CO2 του πλανήτη, απλά με βάση τα στοιχεία που θα δηλώσουμε, μας παρουσιάζει την προσωπική κατανάλωση φυσικών πόρων. Αφού λοιπόν χρησιμοποιήσουμε την εφαρμογή και δούμε το προσωπικό οικολογικό μας αποτύπωμα, το εύλογο ερώτημα είναι πώς θα μειώσω το οικολογικό μου αποτύπωμα;
Ταξίδια και επιλογή μέσου μεταφοράς
Σκεφτείτε ότι για κάθε μία πτήση από Λονδίνο για Νέα Υόρκη αντιστοιχούν 986 κιλά CO2 σε κάθε έναν επιβάτη, δηλαδή όσους ρίπους παράγουν 56 χώρες σε έναν χρόνο (σύμφωνα με μία έρευνα από The Guardian). Αν όμως ένας ταξιδιώτης έχει οικολογική συνείδηση, μπορεί να επιλέξει την Βουδαπέστη ως προορισμό και να ταξιδέψει με τρένο. Να αναφερθεί ότι το τρένο παράγει λιγότερους ρίπους από το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο. Οπότε για τον επιβάτη του τρένου αντιστοιχούν 55,90κιλά CO2. Αν σκεφτείτε λοιπόν ότι 100 άτομα επιλέγουν να κάνουν τις διακοπές τους με τρένο, θα έχει φοβερή επίδραση στον περιβάλλον.
Επιλέξτε υγιεινές κι εποχιακές τροφές
Είμαστε τυχεροί ως καταναλωτές που έχουμε την δυνατότητα να αγοράσουμε προϊόντα χωρίς να μας επηρεάζει ο εποχιακός ρυθμός. Από την άλλη όμως πόσο καλό μπορεί να είναι για τους οργανισμούς μας και για το περιβάλλον τα επεξεργασμένα τρόφιμα; Τα προϊόντα εκτός εποχής ταξιδεύουν χιλιάδες μίλια από όλο τον κόσμο ώστε να φτάσουν στην κουζίνα μας, χάνοντας έτσι τα θρεπτικά συστατικά τους, με στρώσεις χημικών και συντηρητικών. Από την άλλη σημειώνετε ότι η παραγωγή τροφίμων ευθύνεται για το 1/5 εκπομπών CO2 και για πολύ σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα όπως ρύπανση για την μετακίνηση τους, υποβάθμιση φυσικών πόρων κ.α. Ενώ τα εποχικά φρούτα, λαχανικά απαιτούν λιγότερους φυσικούς πόρους και το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα είναι μικρότερο συγκριτικά με το να τρώμε καθημερινά κρέας. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να διαβάζουμε τις ετικέτες των προϊόντων, να προτιμάμε βιολογικά τρόφιμα και να μειώσουμε το κρέας για το καλό το δικό μας και του πλανήτη.
Βελτιώστε την ενεργειακή απόδοση του σπιτιού σας
Η εξοικονόμηση ενέργειας του σπιτιού μας είναι με άλλα λόγια η έννοια του βιοκλιματικού σπιτιού, όπου γίνεται λιγότερη κατανάλωση ενέργειας για να ψυχρανθεί ή να θερμανθεί αντίστοιχα. Με τα προγράμματα που έχει προωθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι πλέον της μόδας να ανανεώνουμε τα σπίτια μας και να εξοικονομούμε ενέργεια με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον. Πέρα όμως από την εξωτερική θερμομόνωση, τα εξελιγμένα κουφώματα, ηλιακοί θερμοσίφωνες, τα νέα συστήματα, ας δοκιμάσουμε και κάτι άλλο: να χαμηλώσουμε την θερμοκρασία του σπιτιού μας κατά 1 βαθμό Κελσίου. Είναι τόσο μηδαμινή η διαφορά για εμάς, αλλά τόσο σημαντική για το περιβάλλον.
Αγοράστε ηλεκτρικό αυτοκίνητο
Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ήρθαν στην Ελλάδα και προσεχώς θα δημιουργηθεί το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Σαφώς κανένα αυτοκίνητο δεν θα είναι ποτέ 100% καθαρό, αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι το ηλεκτρικό είναι η καλύτερη επιλογή προς το παρόν για το περιβάλλον. Όπως θα έχετε παρατηρήσει, έχουν ξεκινήσει κάποιες εγκαταστάσεις σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων όπως και οι σχετικές εφαρμογές κινητών για την καλύτερη ενημέρωση των πολιτών. Είναι νωρίς ακόμα, αλλά σύντομα θα υπάρξουν προγράμματα και διευκολύνσεις από το κράτος για την προώθηση αυτού του τύπου αυτοκινήτου. Σαφώς και ο λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί, αλλά η λειτουργία του αυτοκινήτου θα κοστίζει λιγότερο και θα έχει πολλά οφέλη προς το περιβάλλον μειώνοντας σημαντικά τους ρίπους.
Ανακυκλώνουμε
«Ανακύκλωση» ένας όρος που θεωρείται δεδομένος, αλλά δεν είναι. Οφείλουμε να υιοθετήσουμε νοοτροπίες και συνήθειες οι οποίες θα συμβάλλουν σε αυτή την κατεύθυνση. Θα πρέπει όλοι να βοηθήσουμε στην μείωση όγκου απορριμμάτων, φαγητών κ.α. Ας ανακυκλώσουμε τις συσκευασίες μας κι ας επιτρέψουμε στην δημιουργία ενός πράσινου πλανήτη. Τα οφέλη είναι πάρα πολλά, φανταστείτε ότι με την ανακύκλωση:
1000 κιλών χαρτιού σώζουμε 17 δέντρα και εξοικονομούμε 130 κιλά πετρέλαιο.
1000 κιλών γυαλιού εξοικονομούμε 12 κιλά πετρέλαιο
1000 κιλών αλουμίνιου εξοικονομούμε 700κιλά πετρέλαιο
1000 κιλών πλαστικού δεν θα απαιτηθούν 500 χρόνια για να αποσυντεθούν και δεν θα ελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα 732 κιλά αερίων
Σκεφτείτε ακόμα ότι για να δημιουργηθεί 1 κουτί από αλουμίνιο με την ηλεκτρική ενέργεια - μπορούμε να ακούμε ραδιόφωνο για 4 ώρες, να δούμε τηλεόραση για 3ώρες, να ανάβει μία λάμπα 60Watt για 5 ώρες ή να λειτουργεί ένα ψυγείο 4 ώρες.
Μείωση στην κατανάλωση αγαθών
Όταν λέμε κατανάλωση, εννοούμε όλα τα υλικά αγαθά που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος από τα ρούχα, τα φαγητά, τα δώρα, μέχρι το πετρέλαιο, το νερό κ.α. Υπάρχει ένας φαύλος κύκλος πλέον όπου οι βασικές μας ανάγκες δύσκολα ικανοποιούνται, οπότε η καταναλωτική μανία δεν τελειώνει ποτέ. Ίσως πρέπει να βάλουμε ένα όριο στον προσωπικό καταναλωτισμό μας και να αποφύγουμε τις σπατάλες. Για παράδειγμα αν και στην Ελλάδα δεν είναι της μόδας, σε χώρες του εξωτερικού οι άνθρωποι αγοράζουν μεταχειρισμένα ρούχα (second-hand) τα οποία έχουν διατηρηθεί σε καλή κατάσταση. Ας κάνουμε μία βόλτα σε μαγαζιά με μεταχειρισμένα ρούχα, έπιπλα, ηλεκτρονικά κλπ κι ας ρίξουμε μια ματιά, δεν είναι ντροπή, μπορεί να βρούμε κάτι που μας ικανοποιεί. Έτσι θα δημιουργηθεί μια βιώσιμη και αποδοτική χρήση φυσικών πόρων.
Αν ο καθένας από εμάς κάνει ένα μικρό βηματάκι υπέρ της κλιματικής αλλαγής, σίγουρα κάτι θα πετύχουμε. Πρέπει να αγαπήσουμε την φύση και να συμβιώσουμε αρμονικά μαζί της. Χρησιμοποιήστε το οικολογικό αποτύπωμα και διαδώστε τις μικρές προσωπικές σας επιτυχίες!
Βιβλιογραφία