Του Νίκου Αγκαθέρη
Τοξικά απόβλητα. Μια φράση η οποία ακόμα στοιχειώνει την ανθρωπότητα και είναι άμεσα συνυφασμένη με κάθε είδους τεχνολογική επανάσταση. Από την «έκρηξη» των εργοστασίων στην βιομηχανική επανάσταση, μέχρι την ασταμάτητη εξόρυξη πετρελαίου και την άνθιση των πυρηνικών αντιδραστήρων. Μόνο πρόσφατα έχουν καθιερωθεί νομοθεσίες οι οποίες να απαγορεύουν την μόλυνση του περιβάλλοντος από κάθε είδους τοξικό παραπροϊόν, αλλά ακόμα συνεχίζουν και υπάρχουν πολλαπλές εστίες μολύνσεως οι οποίες καταστρέφουν το οικοσύστημα σε αδιόρθωτο επίπεδο. Είτε αυτές είναι από ανεπαρκή έλεγχο των αποβλήτων των βιομηχανιών, είτε από παράνομη εξόρυξη πετρελαίου, είτε από κάποιο ατύχημα που αποτέλεσμα είχε την εισροή τοξικών ουσιών στο έδαφος. Ευτυχώς για εμάς, η φύση επιβιώνει ακόμα και στις χειρότερες των περιπτώσεων και οι επιστήμονες προσπαθούν να την εκμεταλλευτούν για τον καθαρισμό μολυσμένων τοποθεσιών. Ώς βιοανάδραση (bioremediation) ορίζεται ακριβώς αυτό. Η χρήση φυτών και οργανισμών οι οποίοι μπορούν να απορρυπάνουν το νερό και το έδαφος από κάθε λογής ρυπαντική ουσία. Μερικοί οργανισμοί από αυτούς είναι:
1) Μανιτάρια Πλευρώτους: Οι μύκητες αποτελούν τους βασικότερους οργανισμούς βιοανάδρασης. Το κύριο μέρος τους είναι το μυκήλιο, το οποίο αποτελείται από ένα πυκνό δίκτυο ινών εκτεινόμενο μέχρι το υπέδαφος. Είναι διάσημα για την ιδιότητα τους μέσω ειδικών ενζύμων να αποικοδομούν οργανικές αλλά και ανόργανες ενώσεις. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι έχει βρεθεί ειδικό γένος το οποίο παράγει ένζυμα τα οποία καταλύουν τους υδρογονάνθρακες του πετρελαίου πολύ πιο γρήγορα από ότι η φυσική αποσύνθεση. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πειραματική χρήση τους σε τοποθεσίες στον Αμαζόνιο που πλήττουν από ρύπανση πετρελαίου.
2) Ηλιοτρόπια: Τα περισσότερα φυτά έχουν την ιδιότητα να απορροφούν ραδιενεργά ισότοπα από το έδαφος, διότι τα περισσότερα μοιάζουν δομικά με ουσίες που χρησιμοποιεί το φυτό για την ανάπτυξή του όπως το κάλιο (K) και το ασβέστιο (Ca). Έτσι μαζί με αυτά απορροφούν και τα παρόμοια ισότοπα και τα απομακρύνουν από το έδαφος. Τα ηλιοτρόπια συγκεκριμένα είναι ιδανικά για την δουλειά αυτή αφού μπορούν και αναπτύσσονται σε μεγάλες ποσότητες και αρκετά γρήγορα σε πολλά είδη κλίματος. Οι απορροφημένες ραδιενεργές ουσίες παραμένουν στον ιστό τους και έτσι είναι αρκετά εύκολο να απορριφθούν εν τέλει σε ασφαλή περιοχή. Παράδειγμα αυτού είναι η φύτευση τους μετά την καταστροφή του Chernobyl. Βρέθηκε ότι τα ηλιοτρόπια απορρόφησαν σημαντικές ποσότητες Κάισιου-137 και Στρόντιου-90, ραδιενεργά και πολύ βλαβερά ισότοπα. Όλα αυτά με σημαντικά μικρότερο κόστος από ότι με παραδοσιακές μεθόδους.
3) Δίθυρα: Κοινώς μαλάκια, με το δομικό γνώρισμα να διαθέτουν διπλό όστρακο. Τα δίθυρα για να τραφούν φιλτράρουν συνεχώς το νερό για πλαγκτόν. Στην διαδικασία αυτή όμως, βρέθηκε πως απορροφούν και ζιζανιοκτόνα, φαρμακευτικά προϊόντα, άλγη, ιζήματα, και άλλα τοξικά απόβλητα. Έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε πειράματα δεξαμενών λυμάτων με σημαντικές ποσότητες ρυπαντών.
4) Alpine Pennycress (Thlaspi caerulescens): Είδος φυτού που συνήθως συναντάται σε βόρειες χώρες της Ευρώπης όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, αλλά και σε τμήματα της Γερμανίας και βόρειας Αγγλίας. Ανακαλύφθηκε ότι όταν καλλιεργείται σε περιοχές μολυσμένες από βαρέα μέταλλα τα απορροφάει και τα εναποθέτει στα φύλλα του. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι μπορεί να απορροφήσει 100 φορές μεγαλύτερες ποσότητες από ότι ένα συνηθισμένο φυτό. Τέτοια είδη φυτών υπάρχουν πολλά στη φύση και ονομάζονται υπερσυσσωρευτές (hyperaccumulators). Το γένος alpine pennycress όμως είναι από τα μοναδικά που μπορεί να απορροφήσει τα στοιχεία Κάδμιο και Ψευδάργυρο ταυτόχρονα. Στοιχεία τα οποία βλάπτουν σοβαρά την υγεία του ανθρώπου αν υπάρχει χρόνια έκθεση.
Comments