Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η επέκταση του δομημένου περιβάλλοντος αναμένεται να εντείνουν την επίδραση της αστικής θερμικής νησίδας (UHI) και τις σχετικές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Αυτές οι επιπτώσεις δεν συμβαίνουν μόνο σε ακραίους καύσωνες, αλλά και σε πιο συχνές, μέτριες αυξήσεις της θερμοκρασίας του αέρα. Σε νέα μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα για 93 ευρωπαϊκές πόλεις για να υπολογίσουν τον αριθμό των ζωών που θα μπορούσαν να σώσουν τα δέντρα.
Η πράσινη υποδομή - δηλαδή η βλάστηση που ενσωματώνεται σε αστικά περιβάλλοντα - παρέχει ένα αποτέλεσμα ψύξης που μπορεί να μετριάσει το φαινόμενο UHI. Μια προηγούμενη μελέτη υπολόγισε την ικανότητα ψύξης των δέντρων σε περισσότερες από 600 ευρωπαϊκές πόλεις μεταξύ 1,1°C κατά μέσο όρο και έως και 2,9°C. Εν τω μεταξύ, ο Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης συνιστά τουλάχιστον 10% κάλυψη των δέντρων για τις ευρωπαϊκές πόλεις, ενώ άλλες μελέτες έχουν προτείνει ότι οι αστικές γειτονιές πρέπει να στοχεύουν σε κάλυψη 30% δέντρων για τη βελτίωση του μικροκλίματος, της ποιότητας του αέρα και της υγείας.
Για να ποσοτικοποιήσουν το δυνητικό όφελος από την αύξηση της κάλυψης των αστικών δέντρων, οι ερευνητές υπολόγισαν την ετήσια επιβάρυνση θερινής θνησιμότητας (σε ενήλικες άνω των 20 ετών) που αποδίδεται στα UHI και την επιβάρυνση που θα μπορούσε να αποφευχθεί αυξάνοντας την κάλυψη στο συνιστώμενο 30%, σε 93 Ευρωπαϊκές πόλεις.
Στη συνέχεια υπολόγισαν τις μειώσεις της θερμοκρασίας που θα προέκυπταν από την αύξηση της κάλυψης των δέντρων στο 30% σε κάθε πόλη και τον αριθμό των θανάτων που αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτρέψει. Αυτός ο τύπος συγκριτικής αξιολόγησης κινδύνου χρησιμεύει για την παροχή στοιχείων στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σχετικά με τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων στην προαγωγή της υγείας – σε αυτήν την περίπτωση αποφάσεις πολεοδομικού σχεδιασμού.
Οι 93 πόλεις περιελάμβαναν πόλεις της Βόρειας Ευρώπης όπως η Γλασκώβη, η Στοκχόλμη και το Ταλίν, και πόλεις του νότου όπως η Αθήνα, το Παλέρμο και η Σεβίλλη. Σχεδόν 58 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας άνω των 20 ετών διέμεναν στις πόλεις κατά το έτος μελέτης. Σε αυτόν τον πληθυσμό, περίπου 128.000 θάνατοι σημειώθηκαν το καλοκαίρι – λίγο λιγότερο από το ένα τέταρτο του ετήσιου συνόλου. Η μέση κάλυψη των δέντρων της πόλης ήταν 11% (σταθμισμένη για να ληφθούν υπόψη οι πληθυσμιακές διαφορές).
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι μέσες θερμοκρασίες στις πόλεις, σταθμισμένες ανά πληθυσμό, ήταν 1,5°C υψηλότερες λόγω του φαινομένου UHI – και αυτό συνδέθηκε με 6.700 πρόωρους θανάτους το καλοκαίρι, ή 4,3% όλων των θανάτων το καλοκαίρι. Εκτίμησαν ότι το 78% του συνολικού πληθυσμού των ευρωπαϊκών χωρών που συμμετείχαν στη μελέτη θα εμφανίσει καλοκαιρινό φαινόμενο UHI μεγαλύτερο από 1°C και 20% περισσότερο από 2°C.
Η αύξηση της κάλυψης των δέντρων στο 30% θα μείωνε τις θερμοκρασίες κατά μέσο όρο 0,4°C στις πόλεις που συμμετέχουν στη μελέτη, με μέγιστο αποτέλεσμα 5,9°C σε ορισμένες περιοχές. Αυτή η μείωση θα μπορούσε να αποτρέψει 2.644 πρόωρους θανάτους, περίπου το 1,8% όλων των θανάτων το καλοκαίρι σε αυτές τις ευρωπαϊκές πόλεις και σχεδόν το 40% των θανάτων που αποδίδονται σε επιδράσεις UHI.
Ο αριθμός των θανάτων που αποδίδονται στο φαινόμενο UHI ήταν υψηλότερος στις πόλεις της κεντρικής και νότιας Ευρώπης, για παράδειγμα στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ουγγαρία, την Κροατία και τη Ρουμανία – και τα οφέλη από την αυξημένη κάλυψη των δέντρων στη θνησιμότητα ήταν πιο εμφανή και σε αυτές τις πόλεις. Για παράδειγμα, η UHI δεν συσχετίστηκε με πρόωρους καλοκαιρινούς θανάτους στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, αλλά με 32 ανά 100.000 τυποποιημένους κατοίκους στο Cluj-Napoca της Ρουμανίας. Ομοίως, η αύξηση της κάλυψης των δέντρων στο Όσλο δεν θα απέτρεπε τυχόν πρόωρους θανάτους που σχετίζονται με την UHI, αλλά θα μπορούσε να αποτρέψει 22 ανά 100.000 τυποποιημένα ηλικιακά κατοίκους στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα.
Πηγή
Iungman, T., Cirach, M., Marando, F., Barboza, E.P., Khomenko, S., Masselot, P., Quijal-Zamorano, M., Mueller, N., Gasparrini, A., Urquiza, J. and Heris, M. (2023) Cooling cities through urban green infrastructure: a health impact assessment of European cities. The Lancet, 401(10376): 577–589.