της Ευγενίας Ελευθερίου, στο περιοδικό Ecotec
Τον τελευταίο καιρό γίνονται όλο πιο έντονες και συντονισμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αποκορύφωμα αυτών των προσπαθειών είναι η παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα στη Γλασκόβη.
Μέτρα και δεσμεύσεις ακούγονται τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε εθνικό επίπεδο η απολιγνιτοποίηση της χώρας, η κατάργηση των καυστήρων πετρελαίου το 2023 και των αυτοκινήτων με βενζίνη και πετρέλαιο το 2030, το τέλος στις πλαστικές σακούλες και τα κίνητρα για «πράσινα» ελληνικά νησιά αποτελούν σημαντικά βήματα αυτής προσπάθειας. Στη Γλασκόβη συμφωνήθηκε η σταδιακή κατάργηση χρήσης άνθρακα, ο τερματισμός της αποψίλωσης δασών, η μείωση των εκπομπών μεθανίου και η αύξηση της χρηματοδότησης προς τις πιο ευάλωτες χώρες. Ωστόσο, ο στόχος για περιορισμό της αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα που τέθηκε στην Παγκόσμια Σύνοδο στο Παρίσι το 2015 δεν θεωρείται ιδιαίτερα εφικτός, με βάση την έρευνα του ΟΗΕ ‘’United in Science 2021’’.
Αυτό εν μέρει οφείλεται στο ότι είτε δεν έχουν όλες οι χώρες τις ίδιες δυνατότητες για στροφή σε ανανεώσιμες μορφές ενεργείας, είτε την τεχνολογία και τις υποδομές να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών και η γεωπολιτική καθιστούν αυτόν το στόχο πολυπλοκότερο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των παραπάνω αποτελεί το «εμπόδιο» της Σαουδικής Αραβίας στις συζητήσεις στη Γλασκόβη.
Μπορεί μεν το πρόβλημα και η έλλειψη θέλησης να συναντώνται πρωτίστως σε διακρατικό επίπεδο, ωστόσο δεν περιορίζονται εκεί. Πολύ σημαντική είναι η ατομική δράση και πρωτοβουλία. Δυστυχώς όμως, ο κόσμος γύρω μας δεν είναι πάντα διατεθειμένος να αλλάξει. Στα λόγια είναι πιθανό όλοι να υιοθετούμε ένα πιο «οικολογικό» μοντέλο ζωής. Στην πράξη όμως τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.
Το κυκλοφοριακό πρόβλημα στο κέντρο και η έλλειψη πρασίνου αποτελούν δύο εύστοχα παραδείγματα για να αντιληφθεί κανείς πόσο εύκολη ή όχι είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Έστω ότι η προσπάθεια που έγινε για τον «Μεγάλο Περίπατο» δεν ήταν η πλέον πετυχημένη. Ωστόσο, η ιδέα πίσω από αυτό το εγχείρημα έχει λογική και περιβαλλοντική διάσταση. Το κέντρο μιας πόλης είναι πιο προσβάσιμο και φιλικό όταν αποτελείται από μεγάλους δρόμους, πεζοδρόμια και πάρκα. Λαμβάνοντας υπόψιν την πολεοδομία της Αθήνας, το να υπάρξουν και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά παράλληλα είναι ανέφικτο. Αυτό που είναι εφικτό όμως είναι ο περιορισμός της κυκλοφορίας στο κέντρο, η επέκταση των πράσινων εκτάσεων και των ποδηλατοδρόμων. Κάτι τέτοιο βέβαια συνεπάγεται χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς για να προσεγγίσει κανείς το κέντρο. Αυτό με τη σειρά του όμως οδηγεί στην αντίδραση των περισσοτέρων ατόμων που καλούνται να παραμερίσουν κάποιες από τις «ανέσεις» τους για έναν πιο οικολογικό και ανθρώπινο τρόπο ζωής. Αντίστοιχα, πόσοι από αυτούς που απαιτούν προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι διατεθειμένοι να δεχτούν άμεσα το υψηλότερο κόστος των φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και το υψηλότερο κόστος διαβίωσης που συνεπάγεται η μετάβαση σε αυτά; Πόσοι θα δέχονταν ένα φορολογικό κόστος για την καλύτερη προετοιμασία και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων όπως οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των απορριμμάτων; Προφανώς, το κράτος έχει την ευθύνη για όλα αυτά, αλλά οι πόροι -πόσο μάλλον στη χώρα μας- δεν παύουν να είναι περιορισμένοι.
Συνοψίζοντας, πολλές φορές τα πράγματα διαφέρουν στη θεωρία και στην πράξη. Είναι εύκολο να ασκούμε κριτική και να υιοθετούμε ιδεολογίες. Ωστόσο, για να συμβάλουμε ουσιαστικά στη λύση του προβλήματος πρέπει να περάσουμε στη δράση. Η δράση απαιτεί «θυσίες». «Θυσίες» όμως που αξίζει να κάνει κανείς γιατί η προστασία του περιβάλλοντος είναι ένα ζήτημα που μας αφορά και πρωτίστως μας επηρεάζει όλους. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, πως για να αλλάξει ο κόσμος γύρω μας είναι πολύ βασικό να αλλάξουμε πρώτα εμείς. Σίγουρα αυτό δεν αρκεί, αλλά είναι το λιγότερο και βασικότερο που μπορούμε να κάνουμε ώστε να θεωρούμαστε ευαισθητοποιημένοι και ενεργοί πολίτες.