της Ξένιας Αμανατίδη
Όταν σκεφτόμαστε αυτοκίνητα και τους χώρους στάθμευσης αυτών, οι εικόνες που μας έρχονται στο μυαλό συνήθως δεν είναι οικολογικά φιλικές. Σε περιοχές με έντονη παρουσία των αυτοκινήτων, παρατηρούνται εκτάσεις με αυτοκίνητα παρατεταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο, τα οποία καίγονται κάτω από τον ήλιο, κάτι που για τους περισσότερους είναι αισθητικά απωθητικό, πρακτικά ανεπαρκές και περιβαλλοντικά ζημιογόνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ελαττωματικότητας αυτών των χώρων είναι πως στις περιοχές όπου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση αυτοκινήτων δημιουργείται η λεγόμενη θερμική νησίδα (urban heat island effect), δηλαδή η αύξηση της θερμοκρασίας στην συγκεκριμένη περιοχή λόγω της εκπομπής θερμότητας από τα ίδια τα αυτοκίνητα, αλλά και από τη σκουρόχρωμη επιφάνεια της ασφάλτου. Οι χώροι στάθμευσης σε μια εποχή σαν την δική μας, με περιορισμένους ελεύθερους χώρους στις πόλεις και μια υπαρκτή οικολογική κρίση, είναι απαραίτητο να αναθεωρηθούν. Οι λύσεις που μπορούν να προταθούν για τους χώρους στάθμευσης κινούνται σε δύο κύριους άξονες. Ο πρώτος σχετίζεται με την χρήση τεχνολογικών συστημάτων ώστε οι χώροι αυτοί να είναι είτε πιο παραγωγικοί, είτε να είναι κατασκευασμένοι με οικολογικό τρόπο. Ο δεύτερος, σχετίζεται με την εύρεση επιπρόσθετων χρήσεων για τους χώρους στάθμευσης όταν δεν υπάρχουν οχήματα σε αυτούς.
Σχετικά με τον πρώτο άξονα, δηλαδή τις τεχνολογικές λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν στους χώρους στάθμευσης, έχουν εντοπισθεί διάφορα συστήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Κάποιες από τις κύριες λύσεις αφορούν την επιλογή οικολογικά φιλικών επιστρώσεων στην επιφάνεια του χώρου, οι οποίες μειώνουν την εκπομπή θερμότητας ή/και επιτρέπουν την απορρόφηση του βρόχινου νερού. Αυτό μπορεί να γίνει με την χρήση διαπερατής επίστρωσης, με την οποία μειώνεται ο όγκος απορροής των ομβρίων ή και την χρήση του φυσικού εδάφους χωρίς επιπρόσθετες επιστρώσεις (όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν). Μια άλλη τεχνική που μπορεί να εφαρμοστεί σε αυτούς τους χώρους, είναι η τοποθέτηση συστημάτων σκίασης για τα οχήματα, τα οποία παράλληλα με την σκίαση υποστηρίζουν παραγωγικές διαδικασίες όπως η συλλογή βρόχινου νερού για άρδευση ή παραγωγή ενέργειας με τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Συγχρόνως, η φύτευση δέντρων στους χώρους στάθμευσης, βοηθάει σε επιπρόσθετη σκίαση και σε δροσισμό της τοπικής περιοχής.
Σχετικά με τον δεύτερο άξονα βελτιστοποίησης των χώρων στάθμευσης, δηλαδή την εύρεση επιπρόσθετων χρήσεων για αυτούς, η λέξη κλειδί είναι τα “ωράρια”. Τις περισσότερες φορές, οι περιοχές στάθμευσης που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους ή σε χώρους με εμπορική χρήση, χρησιμοποιούνται για περιορισμένες ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι οποίες συμπίπτουν με τα ωράρια των καταστημάτων ή με τις ώρες αιχμής της κυκλοφορίας στην εκάστοτε περιοχή. Αυτό το γεγονός προτρέπει στην αναζήτηση εναλλακτικών χρήσεων για αυτούς τους χώρους όταν τα οχήματα απουσιάζουν. Για τους περισσότερους χώρους στάθμευσης που αποτελούνται από ασφαλτοστρωμένες εκτάσεις, κάποιες από τις κύριες λύσεις που προτείνονται σχετίζονται με αθλητικές ή πολιτισμικές εκδηλώσεις. Η ασφαλτοστρωμένη επιφάνεια είναι κατάλληλη χωρίς καμία παρέμβαση για αθλήματα όπως το skateboard ή τα rollers, ενώ με μικρές εφήμερες παρεμβάσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλα αθλήματα. Επιπλέον, οι μεγάλες κενές εκτάσεις των χώρων στάθμευσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για συναυλίες ή άλλες εκδηλώσεις για μεμονωμένα ή περιοδικά γεγονότα, όπως καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις.
Παράλληλα με τις τεχνολογικές και χρηστικές λύσεις, ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας στον οικολογικό σχεδιασμό των χώρων στάθμευσης είναι η ελαχιστοποίηση τους. Είναι σημαντικό πριν την κατασκευή τους να πραγματοποιούνται μελέτες ώστε να κατανοούνται οι πραγματικές ανάγκες ως προς τις θέσεις στάθμευσης και ο περιορισμός των θέσεων ανάλογα με τους πολεοδομικούς και κυκλοφοριακούς στόχους της εκάστοτε πόλης.
Οι χώροι στάθμευσης θα συνεχίσουν να υπάρχουν, όμως ίσως χρειάζεται να αναθεωρήσουμε τις συνθήκες ύπαρξής τους. Αυτό σίγουρα μπορεί να συμβεί σε ατομικό επίπεδο, όμως είναι απαραίτητο να υποστηρίζεται από ένα νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα καθοδηγεί και θα θέτει τις προϋποθέσεις για μια ρεαλιστικά οικολογική αναβάθμιση των χώρων στάθμευσης.