της Ξένιας Αμανατίδη
Σήμερα, ένας στους τρείς ανθρώπους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Με την ανυδρία να αυξάνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής, η συζήτηση γύρω από το νερό γίνεται όλο και πιο επίκαιρη. Ποια είναι η κατάσταση του νερού στον πλανήτη; Το 97% του νερού περιέχει αλάτι, ενώ το 2% είναι σε παγόβουνα και παγετώνες. Άρα μένει περίπου 1% του νερού το οποίο να είναι πόσιμο. Αυτά τα ποσοστά είναι πιθανόν να αλλάξουν λόγω της κλιματικής αλλαγής, όμως και πάλι η αφαλάτωση αυτού του 97% φαίνεται να είναι μια ξεκάθαρη λύση.
Για αρχή είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις τεχνικές της αφαλάτωσης. Μπορούμε να διακρίνουμε δύο κατηγορίες: τεχνικές θερμικής φύσης και τεχνικές μεμβρανών.
Κατά την πρώτη κατηγορία, έχουμε την θερμική απόσταξη, στην οποία το θαλασσινό νερό θερμαίνεται, παράγονται υδρατμοί και έπειτα αυτοί συμπυκνώνονται για την παραγωγή καθαρού νερού. Αυτός είναι και ο φυσικός τρόπος της αφαλάτωσης, όπου στην ουσία ο ήλιος θερμαίνει τους ωκεανούς και το γλυκό νερό εξατμίζεται, δημιουργώντας σύννεφα, τα οποία στην συνέχεια δημιουργούν την βροχή.
Η δεύτερη τεχνική είναι αυτή του διαχωρισμού με μεμβράνες, το οποίο γίνεται είτε με την αντίστροφη ώσμωση, είτε με την ηλεκτροδιάλυση. Η αντίστροφη ώσμωση αποσκοπεί στο διαχωρισμό του καθαρού νερού από τη διαλυμένη ουσία, σε ένα αλατούχο διάλυμα υπό πίεση. Η ηλεκτροδιάλυση βασίζεται σε μεταφορά ιόντων, υπό την επίδραση ηλεκτρικού πεδίου, προς χώρους ηλεκτροδίων που διαχωρίζονται με μεμβράνες.
Ποιό είναι το πρόβλημα με την αφαλάτωση; Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες προβλημάτων: την ενέργεια που χρειάζεται, το κόστος της διαδικασίας και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Για την παραγωγή καθαρού νερού με την διαδικασία της αφαλάτωσης χρειάζεται πολλή ενέργεια. Από που έρχεται όμως όλη αυτή η ενέργεια; Ίσως το κλειδί είναι να χρησιμοποιείται ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, κλπ), αλλιώς η διαδικασία έχει μεγάλη επιβάρυνση στο περιβάλλον.
Αφού η αφαλάτωση χρειάζεται τόση ενέργεια είναι και ακριβή. Γι’ αυτό άλλωστε το 71% της αφαλάτωσης συμβαίνει σε ανεπτυγμένες χώρες. Πιθανώς αυτό να μπορούσε να αλλάξει με την ανάπτυξη τεχνολογιών, τόσο ως προς την παραγωγή φθηνής πράσινης ενέργειας, όσο και ως προς την ίδια την διαδικασία της αφαλάτωσης.
Εκτός από την κατανάλωση ενέργειας, υπάρχει άλλη μια σοβαρή περιβαλλοντική επίπτωση της αφαλάτωσης: το «περίσσευμα». Τί κάνουμε με όλο αυτό το αλάτι που περισσεύει από τον διαχωρισμό του πόσιμου νερού; Στην αφαλάτωση με χρήση μεμβράνης, το θαλασσινό νερό διαχωρίζεται σε καθαρό νερό και στην λεγόμενη άλμη. Η άλμη είναι νερό που περιέχει πολύ μεγάλη ποσότητα αλατιού. Το οξυγόνο μειώνεται ραγδαία στην άλμη και έτσι είναι δύσκολο να συντηρηθούν ζωντανοί οργανισμοί στο εσωτερικό της. Οπότε η επιστροφή της άλμης στον ωκεανό, είναι σημαντικό να γίνεται υπό συγκεκριμένες συνθήκες ώστε να μην επηρεάζει αρνητικά την θαλάσσια ζωή. Χαρακτηριστικά, για κάθε ένα λίτρο καθαρού νερού που παράγεται μέσω της αφαλάτωσης, παράγεται ένα λίτρο άλμης (ή και περισσότερο).
Άρα, ίσως χρειάζεται να δούμε την αφαλάτωση όχι ως την μοναδική λύση στο πρόβλημα του νερού, αλλά ως μια από τις πολλές λύσεις. Σε περιοχές όπου υπάρχει αφθονία σε καθαρό νερό, η αφαλάτωση δεν είναι μάλλον η κατάλληλη λύση. Σε περιοχές όμως, όπου υπάρχει ανυδρία, εύκολη πρόσβαση σε θαλασσινό νερό και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τότε η αφαλάτωση μπορεί να είναι η ιδανική λύση.
Μπορούμε να πάρουμε κάποια μαθήματα από την αφαλάτωση:
Παρ’ όλο που φαίνεται ως μια απλή διαδικασία, έχει μεγάλη πολυπλοκότητα και επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Η τεχνολογία της αφαλάτωσης έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Το πρόβλημα του πόσιμου νερού δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με μια καθολική λύση. Χρειάζεται να εντοπίσουμε την κατάλληλη λύση για την κάθε περίπτωση, ανάλογα με την περιοχή και τις συνθήκες που επικρατούν εκεί.
Χρειάζεται να αλλάξουμε την στάση μας απέναντι στο νερό. Το πόσιμο νερό είναι κάτι δεδομένο για εμάς, αλλά με την κλιματική αλλαγή αυτό θα αλλάζει όλο και περισσότερο.
댓글