Λέξεις κλειδιά: αντιπλημμυρικά έργα, διαχείριση νερού, βροχή.
της Ξένιας Αμανατίδη
Πώς διαχειρίζεται κανείς μια πλημμύρα πριν καν συμβεί; Μετά από μια καταστροφική πλημμύρα στην πόλη της Κοπεγχάγης τον Ιούλιο του 2011, οι δημοτικές αρχές αποφάσισαν να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο διαχείρισης των έντονων βροχοπτώσεων στην πόλη. Αυτή δεν ήταν η μόνη έντονη βροχόπτωση που βίωσε η πόλη την τελευταία δεκαετία και αυτό βοήθησε στην συνειδητοποίηση πως η κλιματική αλλαγή άλλαξε και θα αλλάξει ακόμα περισσότερο την συχνότητα και τον βαθμό έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η λύση των δημοτικών αρχών της Κοπεγχάγης ήταν να συγκεντρώσουν ειδικούς (μηχανικούς, πολεοδόμους, οικονομολόγους, κ.ά.) για την σύνταξη ενός προγράμματος διαχείρισης των έντονων βροχοπτώσεων, το Cloudburst Management Plan. Αυτό το πρόγραμμα είναι ένα πολυετές έργο που αφορά την βελτίωση των υποδομών της πόλης σε σχέση με την αποφυγή πλημμύρων και την αποθήκευση του βρόχινου νερού. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν ισχυρίζεται πως δεν θα υπάρξουν πλημμύρες στην πόλη, αλλά πως οι πλημμύρες θα συμβούν σε ελεγχόμενο περιβάλλον. Οι λύσεις που προτάθηκαν είναι εξειδικευμένες για την Κοπεγχάγη αλλά οι ίδιες μέθοδοι μπορούν θεωρητικά να χρησιμοποιηθούν και σε άλλες πόλεις.
Κάποιες από τις πιο γενικευμένες τεχνικές που εφαρμόζονται στο πρόγραμμα της Κοπεγχάγης είναι η αύξηση της χωρητικότητας των φρεατίων και οι ελεγχόμενες πλημμύρες σε χώρους πάρκων ή σε δρόμους μειωμένης κυκλοφορίας, όταν τα φρεάτια δεν μπορούν να διαχειριστούν μια μεγάλη ποσότητα νερού. Οι χώροι που πλημμυρίζουν είναι κατασκευασμένοι είτε για να απορροφήσουν το νερό (με φυσικό τρόπο ή προωθώντας το στο δίκτυο ομβρίων), είτε για να το αποθηκεύσουν ώστε να χρησιμοποιηθεί σε άρδευση. Οι πράσινες ζώνες που πλημμυρίζουν και έπειτα να απορροφούν φυσικά το νερό, λειτουργούν μεμονωμένα, χωρίς την υποστήριξη του συστήματος ομβρίων. Με αυτές τις τεχνικές, το νερό περιορίζεται σε αυτούς τους ειδικά διαμορφωμένους χώρους και δεν καταστρέφει δημόσιες και ιδιωτικές περιουσίες. Συγχρόνως, οι ελεγχόμενες πλημμύρες γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει πάντοτε μια ασφαλής ζώνη για την μεταφορά των πολιτών κατά τη διάρκεια της πλημμύρας, ακόμα και όταν οι δρόμοι μετατρέπονται σε χειμάρρους. Σημαντικό μέρος του έργου ήταν επίσης ο διαχωρισμός των ομβρίων από το δίκτυο αποχέτευσης της πόλης, έτσι ώστε σε περίπτωση πλημμύρας να μην υπάρξουν μολυσμένα ύδατα στον δημόσιο χώρο, κάτι που συμβαίνει στις πόλεις που δεν έχουν διαχωρισμένα τα όμβρια από την αποχέτευση.
Το Cloudburst Management Plan είναι σήμερα υπό κατασκευή και θα συνεχίσει να βελτιώνεται τις επόμενες δεκαετίες. Σίγουρα μπορούμε να πάρουμε κάποια μαθήματα από την περίπτωση της Κοπεγχάγης, όμως πώς μπορεί να γίνει η εφαρμογή αντιπλημμυρικών έργων στο πλαίσιο της Ελλάδας; Οι καταστροφικές πλημμύρες της τελευταίας δεκαετίας στον ελλαδικό χώρο, έκαναν ξεκάθαρη την έλλειψη ενός συνολικού σχεδίου διαχείρισης των έντονων βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με έλλειψη υποδομών σχετικά με την συντήρηση του δικτύου των ομβρίων ή και την μη ύπαρξή του, αλλά και την έλλειψη χρηματοδότησης σχετικά με την διάσωση των πληγέντων από φυσικές καταστροφές. Ούτως ή άλλως, το μεσογειακό κλίμα που υπάρχει στην χώρα προκαλεί συγκεντρωμένες βροχοπτώσεις κάποιους μήνες, ενώ οι καλοκαιρινοί μήνες είναι ξηροί και θερμοί. Αυτός ο πλεονασμός σε βρόχινο νερό κατά τους ψυχρότερους μήνες και η έλλειψη νερού κατά τους θερμούς μήνες, δημιουργεί ένα πεδίο έρευνας που θα χρειαστεί να διερευνηθεί περαιτέρω τις επόμενες δεκαετίες. Γενικότερα, η διαχείριση του νερού στην Ελλάδα έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, τόσο σε ερευνητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο και συνδυαστικά με τις νέες συνθήκες που επιφέρει η κλιματική αλλαγή, η αναθεώρηση αυτών των ζητημάτων γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ.
Comments