Της Ευρυδίκης Μπάρκα
Η υπόθεση των Σκουριών διαδραματίζεται εδώ και αρκετά χρόνια διχάζοντας τόσο την τοπική κοινωνία, όσο και την κοινή γνώμη. Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η εν λόγω εξόρυξη αποτελεί επένδυση και οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία υπό την δαμόκλειο σπάθη της ανεργίας γίνονται υπέρμαχοι της εξόρυξης και απαιτούν κι άλλες άδειες παραχώρησης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Ωστόσο μια επιχειρηματική δραστηριότητα δεν είναι πάντα επένδυση ούτε και αποτελεί ανάπτυξη όταν εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για το περιβάλλον. Το γνωστό επιχείρημα των θέσεων εργασίας που προσφέρει η εξόρυξη αντικρούεται αν σκεφτεί κανείς τις θέσεις εργασίες που κινδυνεύουν να χαθούν λόγω υποβάθμισης του υδροφόρου ορίζοντα, της ρύπανσης του αέρα και του εδαφους ,καθώς και της αποψίλωσης χιλιάδων στρεμάτων και είναι οι θέσεις εργασίες των μελισσοκόμων, των κτηνοτρόφων, των ψαράδων και όσων ασχολούνται με τον τουρισμό.
Ας δούμε από την αρχή την ιστορία των μεταλλείων της Χαλκιδικής. Τα μεταλλεία ανήκαν στην καναδική TVX η οποία αποχώρησε το 2003 ύστερα από απόφαση του Συμβουλείου Της Επικρατείας (ΣΤΕ) η οποία ακύρωσε το έργο μέσω της απαγόρευσης χρήσης κυανίου για παραγωγή χρυσού. Τα μεταλλεία Κασσάνδρας μεταβιβάστηκαν στη συνέχεια στις 31.12.2003 από την TVX Hellas στο ελληνικό δημόσιο αντί 11 εκατομμυρίων ευρώ. Την ίδια κιόλας μέρα το ελληνικό δημόσιο πούλησε τα μεταλλεία στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός αντί 11 εκατομμυρίων ευρώ. Η αγοραπωλησία αυτή έγινε τότε υπό την κυβέρνηση Σημίτη, δεν απέφερε καθόλου έσοδα στο ελληνικό δημόσιο και μάλιστα χαρακτηρίστηκε ως σκανδαλώδης από την Ε.Ε.
Τον Ιούλιο του 2007 κατατέθηκε στην Κομισιόν καταγγελία περί χορήγησης παράνομων ενισχύσεων στην Ελληνικός Χρυσός στο πλαίσιο πώλησης των κρατικής ιδιοκτησίας μεταλλείων Κασσάνδρας. Στις 23.02.2011 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε πως τα 11 εκατομμύρια που πλήρωσε η Ελληνικός Χρυσός για τα μεταλλεία, τα οποία δεν πήγαν επί της ουσίας στο δημόσιο ταμείο αλλά στην προηγούμενη εταιρεία TVX, ισοδυναμεί με παράνομη κρατική ενίσχυση που παραβιάζει τους κανόνες της Ε.Ε. Σύμφωνα με την Κομισιόν, η πώληση πραγματοποιήθηκε χωρίς ανοικτό διαγωνισμόή εκτίμηση των περουσιακών στοιχείων των μεταλλείων από ανεξάρτητο εκτιμητή, ενώ η σύμβαση απάλλαξε την εταιρεία από φορολογικές συναλλαγές, ποσό που ανέρχονταν τα 1,34 εκατομμύρια ευρώ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέρριψε στη συνέχεια προσφυγές τόσο του ελληνικού δημοσίου, όσο και των εταιρειών Ελληνικός Χρυσός και European Goldfields και επιβεβαίωσε τη σκανδαλώδη πώληση, επιβάλλοντας στην Ελληνικός Χρυσός να επιστρέψει 15,4 εκατομμύρια ευρώ στο δημόσιο. Κλείνοντας την ιστορία των αγοροπωλησιών, η καναδική European Goldfields η οποία είχε γίνει κάτοχος του 95% της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός, απορροφήθηκε μέσω της ανταλλαγής μετοχών προς 1,8 δις από την επίσης καναδική εταιρεία Eldorado Gold.
To παλαιότερο μεταλλείο στην περιοχή της Χαλκιδικής είναι αυτό που βρίσκεται στις Μαύρες Πέτρες και είναι το πιο πλούσιο στην Ολυμπιάδα καθώς περιέχει 9 gr χρυσού ανά τόνο πετρωμάτων. Ωστόσο, το μεταλλείο που πυροδότησε τα κινήματα εναντίον της εξόρυξης είναι αυτό στις Σκουριές που βρίσκεται στην καρδιά του δάσους. Τα κοιτάσματά του έχουν μεγάλη έκταση αλλά χαμηλή περιεκτικότητα σε ορυκτά και πιο συγκεκριμένα 5 kg χαλκού και 0.9 gr χρυσού ανά τόνο. Για τις Σκουριές προβλέπεται 7 χρόνια ανοικτής εξόρυξης και έπειτα υπόγεια εξόρυξη η οποία θα φτάσει 770 μέτρα κάτω από τη γη. Σύμφωνα με τον κύριο Κατσιφαράκη Κωνσταντίνο (Καθηγητή υδραυλικής και τεχνικής περιβάλλοντος στο ΑΠΘ) η επέκταση της μεταλλουργικής δραστηριότητας στις Σκουριές καθιστά υπαρκτό τον κίνδυνο αποστράγγισης των υπόγειων υδάτων. Προκειμένου να συνεχιστούν οι εργασίες της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός πρέπει να αντληθεί με γεωτρήσεις το νερό μέχρι τη στάθμη της προβλεπόμενης εκμετάλλευσης του πετρώματος, ήτοι τα 770 μέτρα! Πρόκειται για τεράστια υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα.
Τόσο η ατμοσφαιρική ρύπανση όμως λόγω της ανοικτής εξόρυξης, όσο και η διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων της εξόρυξης είναι θέματα που προβληματίζουν. Δείγματα από το υπέδαφος που πάρθηκαν από τους επιθεωρητές Περιβάλλοντος γνωμάτευσαν ότι υπάρχει αμίαντος.
Ακόμη, στην περιοχή του Κοκκινόλακα το έργο που θα δέχεται τα επικίνδυνα απόβλητα της εξόρυξης και χαραλτηρίζεται ως ΧΥΤΕΑ (χώρος υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων) περιλαμβάνει ένα κύριο φράγμα το οποίο βρίσκεται πάνω σε ενεργό σεισμικό ρήγμα το οποίο σύμφωνα με τον κ. Κώστα Παπαζάχο (καθηγητής Γεωφυσικής και Σεισμολογίας ΑΠΘ) είχε προκαλέσει προπολεμικά σεισμό 7,2 της κλίμακας Ρίχτερ, δίνοντας πολύ μεγάλες επιφανειακές μετατοπίσεις της τάξης των 2 μέτρων και μάλιστα σε πολύ μεγάλο μήκος.
Κύριος όρος της σύμβασης μεταβίβασης των μεταλλείων ήταν η κατασκευή εργοστασίου μεταλλουργίας καθώς από εκεί προσδοκούσε το κράτος έσοδα. Το εργοστάσιο αυτό θα μετατρέπει το ακατέργαστο μετάλλευμα σε ράβδους χρυσού, χαλκού και αργύρου. Η καθετοποίηση της μεταλλουργίας, δηλαδή η παραγωγή καθαρών μετάλλων είναι αυτή που θα έφερνε έσοδα στην εθνική οικονομία. Ωστόσο, η μέθοδος παραγωγής καθαρών μετάλλων δεν έχει ακόμη αποδειχτεί ότι μπορεί να εφαρμοστεί στα πετρώματα της Ολυμπιάδας. Μέχρι στιγμής ό,τι εξορύσσεται από τα μεταλλεία της Ολυμπιάδας και των Μαύρων Πετρών εξάγεται ως συμπύκνωμα σε τρίτες χώρες. Κι όπως προαναφέρθηκε χωρίς εγχώρια μεταλλουργική επεξεργασία το κράτος δεν έχει ουσιαστικά έσοδα! Η μέθοδος παραγωγής καθαρών μετάλλων που προσπάθησε η Ελληνικός Χρυσός να παρουσιάσει ως λύση είναι η μέθοδος της ακαριαίας τήξης (flash melting). Όμως, η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε μόνο σε εργαστηριακές δοκιμές στην Φινλανδία και ποτέ σε δεν έγιναν επιτόπου δοκιμές σε ημιβιομηχανική κλίμακα. Αξίζει ακόμα να αναφερθεί πως η ακαριαία τήξη εφαρμόζεται παγκοσμίως για μέταλλα όπως ο χαλκός αλλά πουθενά δεν έχει εφαρμοστεί για το χρυσό. Ακόμη, το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα είναι πως στην περιοχή της Ολυμπιάδας τα πετρώματα έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε αρσενικό (πάνω από 10%) τη στιγμή που τα πετρώματα παγκοσμίως στα οποία έχει εφαρμοστεί το flash melting είχαν το πολύ 0.5% αρσενικό!
Ύστερα από την παραπάνω ανάλυση και ξετυλίγοντας το ιστορικό των γεγονότων συνειδητοποιεί κανείς πως καθαρά μέταλλα δεν έχει αποδειχθεί πως μπορούν να εφαρμοσοτούν με τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης (και προφανώς η χρήση κυανίου απαγορεύεται δια του νόμου αφού αποδεδειγμένα το κυάνιο έιναι καρκινογόνο) και άρα τα συμπυκνώματα θα φεύγουν στο εξωτερικό χωρίς κανένα όφελος για τη χώρα. Ακόμη, οι κίνδυνοι για το νερό, τον αέρα και το έδαφος καθιστούν εμφανές πως η εν λόγω ''επένδυση'' μόνο επένδυση δεν είναι. Όταν επενδύει κανείς φροντίζει και για το μέλλον και μέλλον με περιβάλλον ''σακατεμένο'' από την ανθρώπινη απληστεία δεν μπορεί να υπάρξει.
Коментари