top of page
Εικόνα συγγραφέαenvinow.gr

Σκέψεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος


«Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Αυτή είναι η μάχη της ζωής μας» τονίζει στο μήνυμά του για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Η φράση αυτή περιγράφει εύστοχα και απλά τη σημερινή πραγματικότητα όσον αφορά στην κλιματική κρίση. Όλο και συχνότερα συναντά κανείς επιστημονικές μελέτες στις οποίες γίνεται έκκληση για περιορισμό της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη και μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και παράλληλα τονίζονται οι σοβαρές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στη ζωή των ανθρώπων.


Άλλες πιο μετριοπαθείς, άλλες πιο υπερβολικές, όλες συγκλίνουν στην αναγκαιότητα λήψης μέτρων και ανάληψης άμεσης δράσης. Μία από τις πιο απαισιόδοξες επιστημονικές μελέτες αλλά συνάμα ρεαλιστική είναι αυτή του Εθνικού Κέντρου Breakthrough για την Αποκατάσταση του Κλίματος στη Μελβούρνη. Οι συγκεκριμένοι ερευνητές θεωρούν πως τα υπάρχοντα μοντέλα για την κλιματική κρίση αδυνατούν να προβλέψουν τις μελλοντικές της συνέπειες, αφού η κλιματική αλλαγή θεωρείται πολύπλοκο φαινόμενο. Έτσι, οι μέχρι στιγμής προβλέψεις των κλιματολόγων και των επιστημόνων θεωρούνται συντηρητικές.


Το δικό τους σενάριο προβλέπει ότι θα «καταρρεύσει» η ανθρώπινη κοινωνία έως το 2050, αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα μέσα στην επόμενη δεκαετία για να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας. Η βασική παραδοχή τους είναι ότι οι κυβερνήσεις του πλανήτη θα αγνοήσουν τις προτροπές των επιστημόνων και δεν θα προχωρήσουν σε μια οικονομία με ολοένα λιγότερες εκπομπές άνθρακα. Οι συνέπειες θα είναι:


i. Η μέση θερμοκρασία της Γης να ανέλθει στους 3-4oC , ξεπερνώντας κατά πολύ το στόχο να μην υπερβεί τον 1,5-2 ΟC που τέθηκε στην Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα


ii. Η αύξηση της θερμοκρασίας θα οδηγήσει σε εκτεταμένη τήξη των πάγων και σε καταστροφικές ξηρασίες. Έτσι θα αποψιλωθούν πολλά δάση, τα οποία απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί ένας φαύλος κύκλος, που θα οδηγεί σε ολοένα πιο υψηλές θερμοκρασίες, άνοδο της στάθμης των θαλασσών και ξηρασίες, καθώς επίσης σε άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημύρες, πυρκαγιές κ.α.)


iii. Το 35% της χερσαίας έκτασης της Γης και το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού θα εκτίθενται πλέον πάνω από 20 μέρες το χρόνο σε θανατηφόρες θερμοκρασίες πέρα από το όριο της ανθρώπινης επιβίωσης


iv. Το 1/3 του πλανήτη θα μετατραπεί σε έρημο


v. Ολόκληρα οικοσυστήματα της φύσης θα καταρρεύσουν (αρχίζοντας με τα κοράλλια)


vi. Η γεωργία σε πολλές περιοχές θα πληγεί δραματικά ή θα καταστεί αδύνατη (ξεκινώντας από τους τροπικούς)


vii. Περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως από φτωχές χώρες, θα γίνουν κατ' ανάγκη πρόσφυγες με προορισμό τις πιο πλούσιες χώρες.


Η μαζική ροή προσφύγων, σε συνδυασμό με την απειλή της υψηλότερης στάθμης των θαλασσών για πολλές παράκτιες πόλεις του ανεπτυγμένου κόσμου, την ολοένα μεγαλύτερη έλλειψη τροφίμων και την εντεινόμενη λειψυδρία θα αρχίσουν να δοκιμάζουν την ίδια την αντοχή και τη συνοχή ακόμη και ισχυρών χωρών, όπως οι ΗΠΑ.


Όλη αυτή η κινητικότητα και η πίεση για επιβίωση με βάση τους συγγραφείς της έρευνας είναι πιθανό να οδηγήσουν σε συγκρούσεις μέσα στις χώρες και μεταξύ χωρών για τη διασφάλιση πόρων. Σύμφωνα με τους Αυστραλούς συγγραφείς, η ανθρωπότητα έχει περιθώριο περίπου μια δεκαετία για να κάνει την παγκόσμια μετάβαση σε μια οικονομία και κοινωνία μηδενικών εκπομπών άνθρακα.


Οι προβλέψεις, αν και εν μέρει μπορούν να χαρακτηριστούν ακραίες, έχουν ως στόχο να αφυπνίσουν λίγο την ανθρωπότητα. Παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα η συζήτηση για τη διαταραχή του κλίματος της γης παραμένει περιορισμένη. Η χώρα μας, ενώ βρίσκεται στην περιοχή της Μεσόγειου - περιοχή που σύμφωνα με όλα τα μοντέλα πρόβλεψης επηρεάζεται σημαντικά από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης- , δεν έχει σημειώσει τις απαιτούμενες προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων που συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και υπολείπεται σημαντικά των ευρωπαϊκών επιδόσεων.


Δυστυχώς, συνειδητοποιεί κανείς πως για μια ακόμα φορά δεν υπάρχει κάποιο εθνικό σχέδιο, έτσι ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο του 2018 το υπουργείο Ενέργειας, χαρακτηρίστηκε από περιβαλλοντικές οργανώσεις –όπως το WWF και τη Greenpeace- ανεπαρκές, καθώς η μείωση των εκπομπών που προβλέπει δεν αντιστοιχεί στον στόχο περιορισμού της θερμοκρασιακής αύξησης, στον 1,5 βαθμό Κελσίου. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος απαιτούνται πολύ μεγάλες μειώσεις στα αέρια του θερμοκηπίου. «Η μείωση εκπομπών κατά 80% στον ενεργειακό τομέα μέχρι το 2050 αποτελεί εθνική υποχρέωση», σύμφωνα με την παρέμβαση της Ομάδας Ενεργειακού Σχεδιασμού και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Αστεροσκοπείου στη δημόσια διαβούλευση.


Η έγκαιρη ανταπόκριση στους κλιματικούς στόχους είναι περιβαλλοντικά και οικονομικά απαραίτητη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει τα δικαιώματα εκπομπών, τα οποία πλέον δεν παρέχονται δωρεάν αλλά αγοράζονται, προκειμένου να περιορίσει τη χρήση υδρογονανθράκων και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το κόστος τους έχει ανοδική πορεία με το κόστος αγοράς δικαιώματος εκπομπής ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) να ανέρχεται σε 22,5 ευρώ, ενώ πριν από μερικά χρόνια ήταν 5 ευρώ. Το 2017, οι σταθμοί λιγνίτη της ΔΕΗ εξέπεμψαν 22,6 εκατ. τόνους CO2, το 25% του συνόλου στη χώρα μας. Με τις σημερινές τιμές απαιτούνται 508 εκατ. ευρώ τον χρόνο μόνο για αγορά δικαιωμάτων εκπομπών από τη ΔΕΗ. «Αυτό είναι το πρώτο μεγάλο πρόβλημα του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Δεν μπορεί να υπάρχει στο ενεργειακό πλάνο για τις επόμενες δεκαετίες η καύση λιγνίτη και μάλιστα η δημιουργία νέων σταθμών. Στο μέλλον το κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών μπορεί να φτάσει και τα 80 ευρώ/τόνο», τονίζει ο κ. Μοιρασγεντής. «Άρα πρέπει να σχεδιάσουμε ένα ενεργειακό μέλλον χωρίς άνθρακα, με εξοικονόμηση ενέργειας, ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας», συμπληρώνει.


Από όλα τα παραπάνω, το συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει κανείς είναι ένα: Η λήψη μέτρων και ο περιορισμός των εκπομπών CO2 είναι μονόδρομος. Σίγουρα κάποιες μελέτες παρουσιάζουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής με τραγικό και άλλες με λιγότερο τραγικό τρόπο. Το θέμα όμως είναι ότι οι συνέπειες αυτές από την πιο light μέχρι την πιο ακραία εκδοχή τους είναι πολύ σοβαρές. Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος μας σε αυτόν τον αγώνα ενάντια της κλιματικής αλλαγής. Όπως κατέληξε ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στον λόγο του για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος «οι άνθρωποι παντού απαιτούν δράση. Στην Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ας ανταποκριθούμε στο κάλεσμα τους»

コメント


bottom of page