του Χρήστου Καλαντζή
Η κυκλική οικονομία έχει πλέον αποδειχτεί πως αποτελεί κύρια οδό για την προσαρμογή του οικονομικού προτύπου των ανεπτυγμένων αλλά και των αναπτυσσόμενων χωρών, σε βιοοικονομικό. Η πράσινη οικονομία εγγυάται εκτίμηση των αγαθών και των υπηρεσιών με βάση την αειφορία και όχι το χρηματικό κέρδος όπως γίνεται με το συμβατικό πρότυπο οικονομίας. Αυτή η αλλαγή φαίνεται ιδανική και απλή, αλλά δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί. Παρόλα αυτά, έχουν περάσει περίπου τρεις δεκαετίες από όταν ο όρος πράσινη οικονομία έκανε την πρώτη του εμφάνισή, και η ιδέα έχει ωριμάσει πια αρκετά και οι κοινωνίες αλλά και η παγκόσμια οικονομία είναι έτοιμες να προσαρμοστούν στις αλλαγές. Ποιό είναι όμως το πρώτο βήμα;
Αν σκεφτεί κανείς πως η κυκλική οικονομία είναι κατ’ ουσίαν η επαναχρησιμοποίηση των υλικών αγαθών, η απάντηση είναι αρκετά απλή, ονομάζεται οικολογικός σχεδιασμός και θα διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της παραπάνω μετάβασης. Πράγματι, το 80% του οικολογικού αποτυπώματος των προϊόντων καθορίζεται κατά το στάδιο σχεδιασμού ενώ παράλληλα οι επιλογές κατά αυτό επηρεάζουν άμεσα την πολυπλοκότητα και τα οικονομικά της επεξεργασίας μετά την χρήση. Λαμβάνοντας ακόμα υπόψιν την αύξουσα πολυπλοκότητα στην σύσταση των υλικών αγαθών, κρίνεται αναγκαία η σύνδεση των επιπτώσεων των επιλογών του οικολογικού σχεδιασμού με την πολυπλοκότητα και την οικονομική απόδοση κατά την επεξεργασία μετά το «τέλος της ζωής τους». Για παράδειγμα, εάν τεχνικοί και οικονομικοί παράγοντες ληφθούν υπόψιν, δεν είναι όλα τα πλαστικά 100% ανακυκλώσιμα. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος πλαστικών που είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν, όπως είναι τα μεικτά πολυμερή, τα μολυσμένα πλαστικά και τα μαύρα πλαστικά. Τα πλαστικά απορρίμματα δεν αποτελούν ομοιογενή υλικά και η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης ή επανάκτησης εξαρτάται σοβαρά από την σύστασή τους, και κατ’ επέκταση από τον σχεδιασμό τους. Οι στρατηγικές οικολογικού σχεδιασμού είναι απαραίτητες για την συμφωνία μεταξύ των διεργασιών κατασκευής και διαχείρισης αποβλήτων, με στόχο την αποφυγή αυτών όπου είναι δυνατόν και την βέλτιστη ποιότητα και ποσότητα των ανακυκλωμένων υλικών.
Η ευρωπαϊκή επιτροπή FEAD (European Federation for Waste Management and Environmental Services) που ασχολείται με την διαχείριση πόρων και αποβλήτων στην Ευρώπη, πρόσφατα δημοσίευσε θέση πάνω σε αυτό το ζήτημα. Μερικά βασικά σημεία της θέσης αυτής περιγράφονται παρακάτω.
Ο οικολογικός σχεδιασμός χρειάζεται να πάει ένα βήμα παραπέρα και να ασχοληθεί όχι μόνο με ενεργειακή αποδοτικότητα, αλλά και με την αποδοτικότητα των υλικών πόρων.
Η μετάβαση προς τον καλύτερο οικολογικό σχεδιασμό ξεκινά με την αντικατάσταση των μορφών και των σχεδίων των υλικών που εμποδίζουν την αποτελεσματική διαλογή και ανακύκλωση, με αναγνωρισμένες εναλλακτικές λύσεις.
Η αποδοτικότητα των υλικών πόρων μπορεί να βελτιωθεί με τον καθορισμό απαιτήσεων για αντοχή, δυνατότητα αποκατάστασης και ανακύκλωσης για επιλεγμένα προϊόντα (π.χ. ηλεκτρονικά είδη).
Πρέπει να διευκολυνθεί η συνεργασία μεταξύ κατασκευαστών και διαχειριστών αποβλήτων όσον αφορά διαδικασίες οικολογικού σχεδιασμού.
Οι επικίνδυνες ουσίες πρέπει να μην συνιστούν σε κανένα βαθμό τα επανασχεδιασμένα με οικολογικά πρότυπα προϊόντα.
Comentarios