Ένα ρυπογόνο εργοστάσιο ενέργειας δημιούργησε αθέλητα ένα καταφύγιο θαλάσσιας ζωής, αλλά τι θα συμβεί όταν αυτό εξαφανιστεί;
Το εργοστάσιο “Big Bend” παράγει ηλεκτρική ενέργεια με καύση άνθρακα στη δυτική ακτή της Florida και αποτελεί μέρος ενός ενεργειακού συστήματος που παρέχει ενέργεια σε περισσότερους από 730.000 κατοίκους. Αλλά για αρκετές δεκάδες γκριζωπούς μανάτους σημαίνει επιβίωση. Αυτό, διότι κατά τους χειμώνες των τελευταίων 30 περίπου ετών, όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου, αυτές οι υπό-εξαφάνιση «αγελάδες της θάλασσας» επισκέπτονται το κανάλι, στο οποίο το εργοστάσιο αποβάλλει το νερό ψύξης. Παρόλο που οι μανάτοι έχουν μάθει ότι το αποβαλλόμενο θερμό νερό είναι σωτήριο, η συνεχιζόμενη εξάρτηση από αυτό μπορεί να αποτελέσει και την καταδίκη τους.
Η πλειοψηφία των μονάδων του “Big Bend” λειτουργούν με καύση άνθρακα, και αυτού του τύπου οι σταθμοί είναι στο στόχαστρο της Συμφωνίας του Παρισίου (προς το παρόν επικυρωμένη από 185 κράτη), η οποία καλεί για την “γρήγορη αποκαρβονοποίηση (decarbonization στα Αγγλικά) του παγκόσμιου ενεργειακού τομέα.” Αλλά δέκα σταθμοί παραγωγής ενέργειας της Φλόριντα, μεταξύ των οποίων και το “Big Bend”, σώζουν ακούσια και τον μανάτο. Τι θα συμβεί όταν αυτά κλείσουν;
Πλάσματα θερμών υδάτων
Παρά το βοοειδές παρατσούκλι τους, οι μανάτοι είναι πλησιέστεροι συγγενείς με τους ελέφαντες. Αυτά τα θαλάσσια θηλαστικά χρειάζονται αέρα από την επιφάνεια για να επιβιώσουν. Εξαιτίας αυτού, και σε συνδυασμό με τη σταθερή δίαιτά τους σε επιπλέουσα βλάστηση, άλγη και φύκια, οι μανάτοι συνήθως εντοπίζονται να κολυμπούν σε ρηχά νερά.
Ο μανάτος της Florida, υποείδος του μανάτου των Δυτικών Ινδιών (μία μικρή παραλλαγή των Αφρικανικών και Αμαζόνιων συγγενών του), περιφέρεται στις ακτές της δυτικής Florida. Για δεκαετίες θεωρούνταν απειλούμενο είδος. Εντούτοις, χάρη στην προστασία που του παρείχε o Νόμος Απειλούμενων Ειδών (Endangered Species Act), τα πράγματα δείχνουν καλύτερα για αυτό το θαλάσσιο «μοσχαράκι». Οι πληθυσμοί των μανάτων ανέκαμψαν σημαντικά τα τελευταία 25 χρόνια. Το 1991, έρευνες από αέρος που διενεργήθηκαν, έπειτα από ανησυχητικό αριθμό θανάτων του είδους την προηγούμενη χρονιά, έδειξε ότι στη Florida είχαν απομείνει μόνο 1267 μανάτοι. Τον Ιανουάριο του 2016, παρόμοια έρευνα αποκάλυψε 6300 μανάτους στα νερά της Florida, υποβιβάζοντας το επίπεδο απειλής του ζώου από «επικίνδυνο» σε «απειλητικό».
Όλοι οι μανάτοι χρειάζονται θερμά νερά, γεγονός που καθιστά τη Florida ιδανικό μέρος για να συχνάζουν. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, τα θερμά νερά καταλαμβάνουν την ήρεμη ακτή. Καθώς, όμως, πλησιάζει ο χειμώνας, η θερμοκρασία του νερού παίρνει την κατιούσα, και οι μανάτοι χρειάζεται να βρουν θερμά νερά γρήγορα, για να αποφύγουν μοιραίο θερμικό σοκ. Καθώς μία μικρή μείωση του πληθυσμού τους είναι φυσιολογικό φαινόμενο, το 2010 ήταν μία ιδιαίτερα προκλητική χρονιά, με 700 μανάτους να πεθαίνουν, λόγω πρωτοφανούς ακραίου ψύχους.
Οι μανάτοι συχνά συνωστίζονται σε πηγές γλυκού νερού και ποταμούς, σα να ήταν θαλάσσιες αρκούδες που περνούν τη χειμερία νάρκη τους στην “υδάτινη φωλιά” τους. Ωστόσο τα τελευταία 30 χρόνια, οι μανάτοι έχουν ανακαλύψει μία άλλη πηγή θερμού νερού – μία που δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο. Αυτό το αναπάντεχο εύρημα είναι εξίσου ευκαιρία και απειλή.
Ένας ανθρωπογενής παράδεισος
Στις ακτές του κόλπου της Tampa, κοντά στην παραλία “Apollo” υπάρχει ο σταθμός παραγωγής ενέργειας “Big Bend” της εταιρείας ηλεκτρισμού της Tampa (TECO). Σήμερα παράγει περισσότερο από 1700 MW ισχύος από τις τέσσερις μονάδες καύσης άνθρακα και τη μία μονάδα καύσης φυσικού αερίου/πετρελαίου που διαθέτει και οι οποίες χτίστηκαν από τη δεκαετία του 70’ μέχρι και τις αρχές του 2000. Όλες εξ αυτών είναι ακόμα σε λειτουργία.
Για την ψύξη της μονάδας, η εταιρεία αντλεί νερό από τον παρακείμενο κόλπο της Tampa, το οποίο κυκλοφορεί μέσα στις μηχανές καύσης. Έπειτα από την κυκλοφορία μέσα στο σύστημα, καθαρό θερμό νερό απελευθερώνεται πίσω στον κόλπο, μέσω ενός καναλιού. Μετά την κατασκευή και της 4ης μονάδας καύσης άνθρακα το 1985, η TECO παρατήρησε μερικούς «βαρείς» επισκέπτες να συνωστίζονται στο κανάλι της. Αργότερα, η Επιτροπή Προστασίας Άγριας Ζωής και Ιχθύων της πολιτείας της Florida ζήτησε από την TECO να κλείσει την πρόσβαση των ψαράδων και των σκαφών στο κανάλι της, οι οποίοι πιθανόν να έβλαπταν του μανάτους, και κήρυξε την περιοχή «καταφύγιο άγριας ζωής».
Το Δεκέμβριο του 1986, η εταιρεία άνοιξε ένα κέντρο παρατήρησης δίπλα στο κανάλι, για την παρατήρηση των μανάτων, αλλά και άλλης θαλάσσιας ζωής, όπως ψάρια και σαλάχια, τα οποία επίσης απολαμβάνουν τα θερμά νερά του καναλιού. Σήμερα, το Κέντρο Παρατήρησης Μανάτων στο “Big Bend” δέχεται κατά μέσο όρο περισσότερους από 200.000 επισκέπτες το χρόνο.
Αποτελεί, όμως, κάτι περισσότερο από πόλο έλξης τουριστών. Η συγκέντρωση τόσο μεγάλου αριθμού μανάτων σε μία τοποθεσία διευκολύνει τους ερευνητές. Οι μανάτοι συχνά ταυτοποιούνται από ουλές, που αποκτούν από ατυχείς συναντήσεις με βάρκες, οπότε η φωτογράφισή τους στο Κέντρο Παρατήρησης Μανάτων, επιτρέπει στους βιολόγους να ακολουθούν τους μανάτους σε όλο το μήκος της 40-ετούς ζωής τους. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν επίσης το κέντρο για ελέγχους ιστών και DNA από τους μανάτους, με σκοπό την καλύτερη προστασία των απογόνων τους ή ακόμη και να περιθάλψουν άρρωστα ή τραυματισμένα ζώα.
Προσωρινή λύση, Μακροπρόθεσμος κίνδυνος
Υπάρχει μία τραγική ειρωνεία στην ιστορία των μανάτων-τα εργοστάσια άνθρακα, που έχουν διασυρθεί ως περιβαλλοντικά επιζήμια, προσφέρουν ένα ζεστό καταφύγιο σε ένα απειλούμενο είδος. Εντούτοις, αυτός ο διακανονισμός γίνεται πιο ξεκάθαρος όσο περνά ο καιρός.
Το ίδιο το εργοστάσιο δεν έχει αψεγάδιαστο περιβαλλοντικό ιστορικό. Η ιστοσελίδα του σταθμού παραγωγής αναφέρει ότι “πληροί αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς”, αλλά έχει δημιουργήσει προβλήματα στο παρελθόν. Το 1999, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ άσκησε δίωξη εναντίον της TECO, εν μέρει λόγω παραβιάσεων του εργοστασίου “Big Bend”, για “παράνομη διαρροή τεραστίων ποσοτήτων αέριων ρύπων, συμβάλλοντας σε κάποια από τα δριμύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει η Αμερική.” Διευθετήθηκε, αλλά η TECO αναγκάστηκε να εγκαταστήσει “μόνιμο εξοπλισμό ελέγχου εκπομπών” καθώς και να πληρώσει 3,5 εκατομμύρια δολάρια αστική ποινή.
Παρά τις κατηγορίες αυτές, μία έρευνα του 2013 (με στοιχεία του 2011) αποκάλυψε ότι η πολιτεία της Florida ήταν τρίτη στις ΗΠΑ σε εκπομπές CO2 για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και το “Big Bend” ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής της Florida, αντίθετα με τους ισχυρισμούς της TECO. Επιστήμονες δεν έχουν βρει μέχρι στιγμής αρνητικές επιπτώσεις από ρύπους στον πληθυσμό των μανάτων. Παρόλ’ αυτά, τα προβλήματα από την οπτική των μανάτων θα ξεκινήσουν όταν το Big Bend σταματήσει να λειτουργεί. Μία αναφορά επιτροπής για τα θαλάσσια θηλαστικά του 2013 υποθέτει ότι η έλλειψη συντήρησης και εκμοντερνισμού της εγκατάστασης θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλήρη αναστολή της λειτουργίας του Big Bend σε 5 με 10 χρόνια, με ό,τι αυτό επιφυλάσσει για τους μανάτους!
Comentarios