Δορυφόροι και Γεωργία: Προβλέποντας Απομακρυσμένα Σοδειές & Τιμές Αγοράς
Του Νίκου Αγκαθέρη
Χρησιμοποιώντας ως αφορμή τον ασυνήθιστα παρατεταμένο καύσωνα στην Βόρεια Ευρώπη, ο οποίος εκτός από καταστροφές δημιούργησε και μεγάλο πρόβλημα στις καλοκαιρινές σοδειές, η επιστημονική κοινότητα αντιλαμβάνεται πλέον την αστάθεια που μαίνεται να επικρατήσει τα επόμενα χρόνια στις τιμές των σημαντικών καλλιεργειών. Αστάθεια στις τιμές βασικών καλλιεργειών, σημαίνει αστάθεια της αγοράς και της κοινωνίας. Συνεπώς, όλο και μεγαλύτερη σημασία δίνεται τον τελευταίο καιρό στην ανάπτυξη προγραμμάτων τα οποία προβλέπουν τις μεταβολές, τόσο στις σοδειές, όσο και στις τιμές αγοράς τους, ώστε να αποφευχθούν οι βαριές συνέπειες των ασταθειών αυτών.
Η μεγαλύτερη πρωτοβουλία από την παγκόσμια κοινότητα ήρθε το 2011, μετά από τις μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των φαγητών το 2007/2008 και το 2010. Τότε, από τους G20 δημιουργήθηκε το GEOGLAM (GEO Global Agricultural Monitoring) και το AMIS (Agricultural Market Information System), τα οποία συνδυάζονται με εφαρμογές ανάλυσης ρίσκου PARM (Platform for Agricultural Risk Management), καθώς και με δορυφόρους, με απώτερο σκοπό την καταπολέμηση του φαινομένου της αστάθειας. Τα αποτελέσματα των προγραμμάτων δημοσιεύονται στο Crop Monitor , μέρος του ευρύτερου Harvest (EOFSAC) χρηματοδοτούμενο από τη NASA.
Ο πρόεδρος του GEOGLAM Inbal Becker-Reshef τονίζει ότι τα προτερήματα της χρήσης δορυφόρων για την πρόβλεψη των σοδειών είναι πολύ σημαντικά. Συνεχίζει λέγοντας ότι στο μέλλον πρέπει κάθε Υπουργείο Γεωργίας να χρησιμοποιεί τα δορυφορικά συστήματα για να παρακολουθεί την κατάσταση των σοδειών και να ενημερώνει αντίστοιχα την πολιτεία.
Τα τελευταία χρόνια όπου παρατηρείται η όλο και μεγαλύτερη αστάθεια, η άμεσα διαθέσιμη δορυφορική πληροφορία αυξάνεται συνεχώς, δίνοντας έτσι καλύτερη ακρίβεια στα αποτελέσματα των αναλύσεων. Το Crop Monitor περιλαμβάνει πληροφορίες από δορυφόρους, τόσο της NASA, όσο και άλλων συνεργαζόμενων φορέων σχετικά με: ανωμαλίες στη θερμοκρασία, την κατακρήμνιση, την υγρασία εδάφους, και το ESI (Evaporative Stress Index). Η πληροφορία αυτή συχνά συνδυάζεται με παρατηρήσεις από το έδαφος.
Χάρτης NDVI. Συνοπτικά δείχνει την μεταβολή στην πυκνότητα υγειούς βλάστησης 2000-2013.
Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 2018, το Crop Monitor εκτίμησε ότι το «χειμερινό σιτάρι» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που συνήθως θερίζεται το καλοκαίρι, θα είχε μειωμένη σοδειά κατά 10%, όπως και τελικά συνέβη. Μακροπρόθεσμη πρόβλεψη δείχνει ότι και τα επόμενα χρόνια δεν φαίνεται καμία ανάκαμψη της. Τα αποτελέσματα αυτά δόθηκαν στο AMIS ώστε οι οικονομικοί αναλυτές να βγάλουν προβλέψεις τιμών με χαμηλότερη αβεβαιότητα απ’ ότι με τις συμβατικές αναλύσεις. Αυτή η μείωση στη σοδειά έδωσε τελικά την μεγαλύτερη τιμή αγοράς στο σιτάρι τα τελευταία τρία χρόνια.
Ο Becker-Reshef τονίζει την αναγκαιότητα της μείωσης της αστάθειας στις αγορές τροφίμων. Αναφέρει ότι, αν υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα στην πρόβλεψη και υπάρξει τελικά μειωμένη πραγματική παραγωγή, τότε η αστάθεια της πρόβλεψης αυτομάτως μεταφράζεται σε αστάθεια της αγοράς. Για τους παραγωγούς αυτό σημαίνει μεγάλη διακύμανση στο εισόδημα, άρα καθιστά δύσκολο τον μελλοντικό σχεδιασμό. Για τους καταναλωτές σημαίνει μειωμένη «ασφάλεια» στο φαγητό, άρα και μειωμένη κατανάλωση ή εναλλαγή σε φτηνότερες-ανθυγιεινές επιλογές.